خودێ خودانێ بێ خودانا نه!
ئه‌حمه‌د سادق زاویته‌ى
ب درێژاهیا دیرۆكێ، وه‌ك مرۆڤ ته‌ماشه دكه‌ت كو ملله‌تێ كورد تووشی چه‌ندین كاره‌سات و تراژیدی و ده‌ربه‌ده‌ریان بوویه ل هه‌ر چار پارچێن كوردستانێ ئه‌وژی پشتی رێككه‌فتناما ((سایكس پیكۆ)) ل سالا 1916 كو ئه‌ڤ ملله‌ته هاتیه پارڤه‌كرن ل سه‌ر عیراق و ئیران و توركیا و سووریێ كو ئه‌ڤ ملله‌تێ بنده‌ست و هه‌ژار و ته‌په‌سه‌ر ل رێككه‌فتناما ((سیفه‌ر)) ئه‌وژی ل رێكه‌فتی 10\8\1920 كو ملله‌تێ كورد هاتیه بێبه‌هركرن ژمافێ ده‌وله‌تبوونێ كو ده‌رفه‌ته‌كا زێرین بوو ژ بۆ ملله‌تێن بنده‌ست و هه‌ژار و ته‌په‌سه‌ر، ئه‌وژی كو ببنه خودان وه‌لاته‌كێ سه‌ربخوه كو ئه‌ڤ ملله‌ته وه‌ك مه ئاماژه پێ دای ب چه‌ندین شۆره‌ش و سه‌رهلدان و بزاڤان بووینه لێ هه‌می هاتینه ژناڤبرن و سه‌ركوتكرن، ئه‌وژی كو ب ئاسن و ئاگری و ب زولم و سته‌مێ رژێمێن ڤان وه‌لاتان سه‌ره‌ده‌ری دگه‌ل دا دكر ژبه‌ر كو ڤی ملله‌تی هه‌رده‌م باوه‌ریا خوه ب سۆزێن وان دئینا و پشتا خوه پێ گه‌رم دكر و پابه‌ندی سۆزێن وان بوون كو دڤێت ژبه‌رێ وه‌ره مه زانیبا سیارێ خه‌لكێ هه‌ر یێ په‌یایه، ئه‌وژی كو وه‌كو دبێژن دوژمنێ بابێ نابیته دۆستێ كورێ. ژبۆ نموونه ژناڤبرن و سه‌ركوتكرنا شۆره‌شێن كوردی ئێك ل دووڤ ئێكێ وه‌ك شۆره‌شێن بارزان و شۆره‌شا شێخ عه‌بدولسه‌لام بارزانی و شێخ مه‌حموود ئه‌لحه‌فید و شێخ سه‌عید نۆرسی و شێخ سه‌عید پیران و شۆره‌شا سمكۆ شكاك و شۆره‌شێن قازی محه‌مه‌د و به‌درخانیان و شۆره‌شێن ئاگرێ و ئارارات و شۆره‌شا عه‌بدولا ئه‌لنه‌هری و شۆره‌شێن ئیلۆن و گولانێ و..هتد. كو هه‌می هاتینه ژناڤبرن و سه‌ركوتكرن ژلایێ رژێمێن ڤان وه‌لاتان ڤه ئه‌وێن وه‌ك مه ئاماژه پێ دای كو كورد ل سه‌ر هاتینه دابه‌شكرن، ئه‌وژی ژبه‌ر ناكۆكیێن د ناڤبه‌را كوردان دا و هه‌روه‌سا هه‌بوونا ده‌رزان هه‌روه‌سا كو عه‌شیره‌تگه‌ریێ و ئایینی رۆلێ خوه هه‌بوو د ڤێ ئێكێ دا و هه‌روه‌سا ب هاریكاری و پشته‌ڤانیا وه‌لاتێن زلهێز و شۆڤینی. كو كاروانێ خه‌بات و تێكۆشینێ یێ به‌رده‌وامه ودێ یێ به‌رده‌وام بیت و ناراوه‌ستێت، چنكو ملله‌تێ پشته‌ڤانیا وی كولۆخك و خوین بن دونیا هه‌می دێ ژبه‌ر رۆخیێت و ئه‌و دێ مینیت و نارۆخیێت كو ئه‌ڤ تراژیدی و كاره‌ساته هه‌می ب سه‌رێ ڤی ملله‌تی دا هاتین هه‌می ڤه‌دگه‌رێت وه‌ك مه گۆتی ژ نه‌ئێكگرتن و نه‌ێكرێزی و نه‌بوونا ده‌وله‌ته‌كا سه‌ربخوه كو ب كوردان ڤه، ئه‌وژی كو كورد هه‌می سه‌رێ خوه بده‌نه بن سێلوانا وێ كو پشتا خوه پێ گه‌رم بكه‌ن كو ببیته ژێده‌ره‌ك بۆ وان به‌س وه‌سا دیاره كو ئه‌م كورد دبێ خودانین و مه كه‌س نینه پشتا خوه پێ گه‌رم بكه‌ین به‌س پا خودانێ مه كوردان ژی خودێ یه، چنكو ئه‌و ڤێ زولم و سته‌ما ل مه كوردان دهێته‌كرن دبینیت كو ئه‌ڤ چه‌ندا مه به‌حس ژێ كری هه‌می بووینه ئه‌گه‌رێ هندێ كو ئه‌م كورد ببینه پاریه‌كێ ب ساناهی و نێچیرا دوژمن و دوژمنكاران كو یا ژ هه‌موویان كمباختر ئه‌وه ئه‌م كورد هه‌رده‌م ب وه‌ریسێ خه‌لكی دچینه كه‌ڤری و دبنه جهێ باوه‌ریامه، ئه‌رێ كا رۆژه‌ك هه‌یه كو ڤێ گاڤێ كولبه‌ره‌ك ل سه‌ر سنۆرێن هه‌رێمێ و ئیرانێ نه‌هێته كوشتن كو ژ نه‌چاری بخوه ب ڤی كاری رادبن ژبۆ په‌یداكرنا پاریێ نانی ژبۆ زارۆ و مالباتێن خوه ما خوه‌نه ئه‌وژی چه‌كدارن یان ژی رۆژان گه‌نجه‌ك یان چالاك ڤانه‌ك نه‌هێته سێداره‌دان یان ژی رۆژه‌ك ب سه‌ر ڤه دچیت كورده‌ك ل توركیا ژلایێ میت و دورندێن توركان ڤه نه‌هێنه شه‌هیدكرن ب هه‌ر بهانه‌یه‌كێ و هه‌ر وه‌سا زێده‌گاڤیێن وێ ل سه‌ر ئاخا هه‌رێما كوردستانێ، ئه‌وژی ب هه‌ر بهانه‌یه‌كێ پا كانێ ئه‌وێن گرنگیێ دده‌نه مرۆڤایه‌تیێ و مافێ مرۆڤ. پا مه كوردان ل عیراقێ گه‌له‌ك سه‌ربورێن هه‌ین د ڤی بیاڤی دا دگه‌ل رژێمێن ده‌سهه‌لاتدارێن عیراقێ، ئه‌وژی وه‌ك ئه‌ڤ رژێمه ته‌نگاڤ دبن دۆست و برایێن مه‌نه و گاڤا بێمنه‌ت بوون جه‌لادێن سه‌رێ مه‌نه و هه‌روه‌سا ڤێ گاڤێ ئه‌م هه‌موو یێن دبینین ره‌وش و ته‌ڤنێ ئالۆز ومژه‌وی یێ رۆژ ئاڤایێ كوردستانێ كو كه‌فتیه د ناڤبه‌را چه‌كۆچێ رژێما سووریێ و گه‌ف و هه‌ره‌شه‌یێن رژێما ئه‌ردۆگانی و بێ سۆزیێن سه‌رۆكێ ئه‌مریكی دۆنالد ترامب و داعش و گرۆپێن توندره و رادیكال و شۆفینی دا كو مه‌ره‌م و ئارمانجێن وان، ئه‌وه نه‌ژادێ مه كوردان ژ ناڤبه‌ن ب هانه‌یا دروسكرنا ده‌ڤه‌ركا ئارام كو یا دروست چێكرنا ده‌ڤه‌ره‌كا داگیركری. ئه‌ڤجا ژبه‌ر ڤێ ئێكێ ل رێكه‌فتی 9\10\2019 ئه‌ردوگان ب هێرشه‌كا به‌رفره‌ه و درندانه رابوویه دژی برایێن مه ل رۆژئاڤا كو د ڤی بیاڤی دا وه‌لاتێن زلهێز و نه‌ته‌وه‌یێن ئێكگرتی و كۆمكارا عه‌ره‌بی و قۆلپا نیتۆ و جڤاتا ئاسائیشا نیڤده‌وله‌تی دبێ هه‌لویستن ژبلی هنده‌ك داخۆیانیان و نه‌رازیبوونێ. كو ئه‌ڤ هێرشه هاته ئه‌نجامدان پشتی سه‌رۆكێ ئه‌مریكی ترامپی گلۆپا كه‌سك هه‌لكری بۆ ئه‌ردۆگانی كو ب ڤێ هیرَشێ راببیت و ڤه‌كێشانا هێزێن خوه ژ ده‌ڤه‌رێ كو ڤێ ئێكێ هه‌ستا مرۆڤایه‌تی ل جه‌م هه‌ر كه‌سه‌كێ گرنگیێ دده‌ته مرۆڤایه‌تیێ و مافێ مرۆڤ هه‌ژاند كو راده‌یه‌ك ژبۆ ڤان كارێن دروندانه ناهێته‌دانان ژلایێ ئه‌ڤ جهێن مه به‌حس ژێ كری كو ئه‌وێن بریا د ده‌ستان دا ب راستی كاره‌ساته‌كا مرۆڤی په‌یداكریه و مه‌ترسی یا هه‌ی ل سه‌ر ڤێ پارچا كوردستانێ كو وه‌سا دیاره چه‌كێ قه‌ده‌غه‌كری د ڤێ هێرشێ دا هاتیه بكرئینان كو ئه‌ڤ ئاگر به‌ستا ڤێ گاڤێ یا تاك لایانه هاتیه چێكرن ژلایێ ئه‌ردۆگانی و جێگرێ ئه‌مریكا ڤه بیلانه‌كه دژی ملله‌تێ كورده و بزاڤه‌كا گوهۆرینا دیمۆگرافیه ژلایێ ئه‌ردۆگانی ڤه چ خودێ قه‌بوول دكه‌ت هه‌وه هه‌موویان دونیا ل مه‌كوردان كریه په‌قیشكا كه‌زانێ. بۆ زانین كو ئه‌و ئاوه‌ره‌یێن كو دێ ڤه‌گه‌رینه ڤێ ده‌ڤه‌را وه‌كو ئه‌و دبێژن یا ئارام زوربه‌ی وان عه‌ره‌بن و توركن كو ئه‌ردوگانی دڤێت نشته‌جێ بكه‌ت ل ڤێ ده‌ڤه‌رێ ئه‌ڤه هاتینه‌په‌روه‌رده‌كرن ژ لایێ ئه‌ردۆگانی ڤه ئه‌ڤه چه‌ند ساله‌كه یا دروست كو چێنابیت ده‌ڤه‌را ئارام دبن كونترۆل و سه‌رپه‌رشتیا لایه‌نه‌كی ڤه‌بیت یێ پشكدار د شه‌ری دا كو ئه‌ڤه زولمه‌كا سۆروسۆره ل مه كوردان دكه‌ن، ئه‌وژی كو دڤێت بۆ ڤێ مه‌ره‌مێ هێزه‌كا نیڤده‌وله‌تی ڤی جهی بگریت وه‌ك باشۆرێ لبنانێ دگه‌ل ئیسرائیل و قوبرس باشۆری سودان و گه‌له‌ك جهێن دی، ئه‌وژی كود بن كۆنترۆلا نه‌ته‌وه‌یێن ئێكگرتی ڤه‌نه، هه‌روه‌سا وه‌ك بۆمه كوردێن باشۆر ل سالا\ 1991 چێكری كود بن كۆنترۆل و سه‌رپه‌رشتیا هه‌ڤپه‌یمان و نه‌ته‌وه‌یێن ئێكگرته‌ڤه بوو به‌س وه‌سا دیاره ئاڤا خورتان، ئانكو یا توركان بێ ماتۆر سه‌ر ئه‌ڤراز دچیت خودی تو ڤی ئاگری بڤه‌مرینی و تو ڤێ زولم و سته‌مێ ل سه‌ر برایێن مه ل رۆژئاڤایێ كوردستانێ راكه‌ی و ڤێ جارێ ژی ژ ده‌ستێن درونده‌یێن ئه‌ردوگانی و دووڤه‌لانكێم وی قورتال بكه‌ی.
