ده‌مێ چەرمێ زارۆی یان ته‌نشتێن وی ره‌ش و شین دبن چ ئه‌گه‌ر هه‌نه؟
بەرپەرێ ساخلەمیێ:
د.عه‌بدولره‌حمان عه‌بدوللا، تایبه‌تمه‌ندێ نه‌خۆشیێن زارۆیان و خوینێ دیاركر ژیێ ئێك سالی هه‌تا 10 سالیێ ئه‌ڤ چه‌نده دهێته دیتن كو له‌شێ وان ره‌ش و شینبوویه، یان هنده‌ك پنیێن سۆر ل له‌شێ وان ده‌ردكه‌ڤن، ئه‌ڤه ئێك ژ ئاریشێن به‌ربه‌لاڤه ل جه‌م زارۆیان،و گۆت:” گه‌له‌ك جاران دایك و باب ده‌مێ زارۆیێ خوه هوسا دبینن نه‌ئارامییه‌ك بۆ وان په‌یدا دبیت، ئه‌ڤه نه‌خۆشیه‌كا ده‌سنیشانكری نینه، چونكو گه‌له‌ك ئه‌گه‌ر یێن هه‌ین، هنده‌ك جاران چ ئه‌گه‌ر نینن، تایبه‌ت ل باقا پێی جهێ هه‌ستی دێ بینی جهێ لێدانه‌كێ یه ئه‌ڤه نه‌یا ب مه‌ترسی یه، لێ ده‌مێ په‌روكێن خوینێ دله‌شێ زارۆی دا كێم بوون، ئه‌ڤ نیشانه ل جه‌م وی دیار دبن وه‌كو پیستێ وی ره‌ش و شین دبیت یان به‌ر ته‌نشتێن وی ره‌ش و شین دبن، دبیت هنده‌ك ئه‌گه‌رێن دی د گه‌ل هه‌بیت خوین ژ دفنێ بهێت، هه‌روه‌سان هه‌ودانا بوریێن خوینێ، دیسان نه‌خۆشیێن خوینێ و یێن مه‌ژیێ هه‌ستی و په‌نجه‌شێرا خوینێ ئه‌ڤه كارتێكرنێ ل زارۆی دكه‌ن كو ئه‌قراسێن وی بیننه خارێ، ئه‌ڤه ژی هنده‌ك نیشان دگه‌ل هه‌نه وه‌كو تایه‌كا دژوار پێن وان دئێشن و زكێ وان دئاریێت و دوه‌رمیت و زكێ وان مه‌زن دبیت، هه‌روه‌سان هه‌بوونا ڤایروس و میكروبان دله‌شێ زارۆی دا دبیته ئه‌گه‌رێ په‌یدابوونا ڤان پنیێن ره‌ش و شین”.
كه‌نگی پێدڤییه ده‌یك و باب زارۆیێن خوه بینه نه‌خۆشخانێ؟ تایبه‌تمه‌ندێ زارۆیان و نه‌خۆشیێن خوینێ گۆت:”هه‌كه ئه‌ڤ پنیێن ره‌ش وشین و یێن سۆرده‌ركه‌تن و پێیان ڤه چوون و چوونه زكی و زێده‌تر لێ هاتن، هه‌كه خوینبه‌ربوونه‌ك دگه‌لدا بیت ژ دفنێ بیت یان پێدیان یان تایێن دژوار دگه‌ل دابوون، یان پێن وان گه‌له‌ك ب ئێشن و ب وه‌ڕمن و چوكێن وان ب وه‌ڕمن، زارۆ نه‌شێت برێڤه بچیت، هه‌روه‌سان هه‌كه زارۆی خوارن نه‌خوار و ره‌نگێ وی پێتی و سپیتاله و لاواز بوو پێدڤییه ره‌وانه‌ی نه‌خۆشخانێ بهێته‌كرن”.
د. عه‌بدلره‌حمان عه‌بدوللا، خویاكر دێ نه‌خۆشیا زارۆی ده‌سنیشانكه‌ین ده‌ستپێكێ ته‌ماشه‌ی پێن وی كه‌ین كا وه‌ڕه‌م تێدا هه‌یه، و زكێ وی پشكنین كه‌ین كا تحێلا ویا و خالخالكا وی مه‌زن بووینه یان نه ، وگۆت:” دیسان كا خوینبه‌ربوونه‌ك هه‌یه یان نه، یان تنێ به‌س وی جهی خوینبه‌ربوون هه‌یه، گه‌له‌ك گرنگه ته‌ماشه بكه‌ین تا هه‌نه، هه‌روه‌سان ستوویێ وی پشكنین دكه‌ین ژبه‌ر نه‌خۆشیا هه‌ودانا سه‌حایا، چونكو ئه‌ڤه ژی دبیته ئه‌گه‌رێ په‌یدابوونا وان پنیێن ره‌ش وشین و سۆر، پاشان ئه‌م فرێدكه‌ینه پشكنینا خووینێ كا په‌روكێن خووینێ كێم بووینه یان نه، هه‌كه كێم بین دێ سه‌حكه‌ینێ كا ژ چ نه‌خۆشییه، ته‌پكێن سپی ژی ئه‌م ته‌ماشه دكه‌ین كا هه‌وداینه یان نه، پشتی هنده‌ك پشكنینێن دی هه‌نه، ئاریشێن زكماكی یان خوینبه‌ربوونێ دمالدا هه‌بن، لێ هه‌كه ئه‌ڤ پشكنینه نورمال ده‌ركه‌ت، دێ پشكنینه‌كا دی بۆ كه‌ین، ژبه‌ر فاكته‌رێن خوین مه‌یاندنێ، نه‌خۆشیا هیموفیلیایێ هه‌بیت، پشكنینه‌كا دی هه‌یه كو ده‌رزیكه‌كێ ل گوهێ زارۆی دده‌ن، دا خووین ژێ بهێته خار، داكو بزانن د چه‌ند چركه‌یاندا خوین دێ راوه‌ستیت، هه‌كه خوین گیرو بوو، دبیت وی ئاریشه د ئه‌قراسان دا هه‌بیت یان ئاریشه‌كا دی هه‌یه، لێ هه‌كه گومان ژ نه‌خۆشیا هه‌ودان سه‌حایا دێ ئاڤێ ژ پشتا وی كێشن.
تایبه‌تمه‌ندێ نه‌خۆشیێن زارۆیان خوینا زارۆیان دازانین پتریا جاران نه‌خۆشیا( ئای تی پیی ) ده‌ردكه‌ڤیت ئێك ژ ئه‌گه‌ران، حه‌بكا دده‌نه زارۆی، داكو ئه‌قراسێن وان زێده‌بن، هه‌روه‌سان هه‌ر نه‌خۆشیه‌كا بیته ئه‌گه‌رێ په‌یدابوونا پنیێن ره‌ش و شین ل سه‌ر له‌شێ زارۆی چاره‌سه‌ریێن خوه‌یێن تایبه‌ت هه‌نه.
