رێژا شەكرێ د لەشیدا چەند بیت و كەنگی دبیتە نەخۆشی؟
بێوار شكری:
نەخۆشیا شەكرێ ئێك ژ نەخۆشیێن بەربەلاڤە دناڤ جگاكی دا و دهێتە پێشبینیكرن رێژا وێ ل عیراقێ پتری 10% بیت، هژمارەك نۆشدارێن تایبەتمەندێن نەخۆشیا شەكرێ روناهی ئێخستیە ل سەر ئەگەر و نیشان و چاوانیا خۆپاراستنێ ژ نەخۆ‌وشیا شەكرێ.
ل دور نیشانێن نەخۆشیا شەكرێ، د. ئدریس حاجی ئەحمەد، تایبەتمەندێ نەخۆشیا شەكرێ دیاركر جورێ دوێ یێ نەخۆشیا شەكرێ، ژیێ وان د سەر سیه سالیێ دایە، و 50% چ نیشان ل دەف وان نینن، بەس 50% دهێن دەڤێ وان گەلەك هشك دبیت، و گەلەك ئاڤێ ڤەدخۆن، و گەلەك تێهنی دبن و گەلەك خارنێ دخون، و گەلەك برسی دبن، و گەلەك نیشانێن هەودانا دیاردبن، هندەك جارا جورەكێ تاری بوونێ لێ پەیدادبیت، وگۆت: جورێ ئێكێ ئەف نیشانە زوی لێ دیاردبن، و بەهرا پتر ژ وان زەعیف دبن، و گەلەك دچنە دەستئاڤێ، و گەلەك ئاڤێ و خارنێ دخون، بتایەتی ل زارۆكا كیاوان گەلەك دهێتە خارێ، ئەڤە نیشانە دناڤبەرا جورێ ئێكێ و یێ دوێ نە.
ئەرێ رێژا نورمال یا نەخۆشیا شەكرێ چەندە، د بەرسڤا ڤێ پرسیارێ دا، د. هەڤال تاهر سلێڤانەیی تایبەتمەندێ نەخۆشیا شەكرێ دیاركر رێژا نورمال یا شەكرێ دناڤ خوینێ دا ب لەخرینی بێ خوارن و ڤەخارن بو دەمێ هەشت دەمژمێرا یان زێدەتر، رێژا ڤێ ژ 70 تا 99 ـێ یە، و بخارن ڤە رێژا وێ ژ 140 كێمترە، و هەر رێژەیەكا ژڤێ پتر بیت، نەیا سرۆشتی یە، و گۆت: ڤێ چەندێ ئەم دكەینە دو قوناغ، قوناغا ئێكێ ژ بەری نەخۆشیا شەكرێ، ئەڤە ئەگەر بێ خارن بیت رێژەیا وێ دناڤبەرا 100 تا 125 ـێ دایە، و بخوارن ڤە ژ 140 تا 199 ـێ یە، ئەڤە نەیا سرۆشتی یە، بەس نەشێین بێژین، نەخۆشیا شەكرێ یە، بەس پێدڤیە ئەف كەسە سەرەدانا نۆشداری بكەت، و ئەف رێژا بهێتە كونترۆلكرن، ب رێیا شێوازێ گوهورینا خوارن و ڤەخارنێ، هەروەسا ب لڤینا وەرزشێ، دا نەچیتە د قوناغا دیدا، ئەوژی قوناغا شەكرێ یە.
دەربارەی خەزنا شەكرێ د لەشیدا، د. ئەحمەد تەیار، تایبەتمەندێ نەخۆشیێن دل و هناڤا دیاركر پشكنینا خەزنا شەكرێ هەر سێ هەیڤا بو شەش هەیڤا دهێتەكرن، ئەف پشكنینە بو دەستنیشانكرنا نەخۆشیا شەكرێ و حالەتێ بەری نەخۆشیا شەكرێ و بەرنیاسە ل شەكرا سەر لێڤێ، و گوت: ئەف پشكنینە رێژا وێ یا سرۆشتی 5.6 كێمترە، و ئەگەر 5.7 یان 6.4 بوو دیاردبیت كو نەخۆشی یا ل سەر لێڤێ، یان نەخۆشیا بەری شەكرێ، و ئەگەر 6.5 و د سەردا بوو، دهێتە هژمارتن نەخۆشیا شەكرێ.
د. ولید مستەفا محەمەد، تایبەتمەندێ نەخۆشیێن دل و هناڤا دیاركر دەمێ نەخۆشێ شەكرێ دهێتە دەف مە، پرسیاردكەت ئەز چ بخۆم تە چ بو من نەهێلا، چ خوارن بخۆم، دباشن بو من، و گوت: هندەك خوارن هەنە نەخۆشێ شەكرێ دشێت بخۆت، وەك ئەو خارنێن پرۆتین تێدا، و خەلكێ مە هزردكەن رێژا شەكرێ كێم دكەن، بەروڤاژی بلند دكەت، بەلێ نە ل وێ رێژێ ئەوا، ئەو ژێ هزر دكەن، وەك بەقولیات وەك فاسولی و نیسك و نوك، نەخۆشێن شەكرێ دشێن ئەڤان بخۆن، هەروەسا هێك و بتایبەت یێن كەلاندی، و گوشتێ سور و سینگێ مریشكێ و ماسی، دشێت بخۆت، هەروەسا فێقی وەك فراولا و سێڤ و ب تایبەت یا كەسك، دشێن بخۆن.
كیژ خوارن د خرابن بۆ نەخۆشێ شەكرێ، د. ضیا‌ء مستەفا سلیمان، تایبەتمەندێ نەخۆشیا شەكرێ دیاركر دەمێ نەخوشێ شەكرێ دهێت و چارەسەریا وی دهێتەكرن گەلەك یا گرنگ و پێدڤیە ئەم بابەتێ خوارنێن بو دباش و یێن نەباش بو ڤەی نەخۆشی دیاربكەن، و بەرنامەیەكێ رێك و پێك، یێ ڤتن خوارنا، بو ڤی نەخۆشی، ب هەلبژێرین، دا ئەف نەخۆشە، كونترۆلا شەكرێ بكەت، وەك مە دیاركر، بەنارمێ خوارنێ و زێدەباری وەرزشێ، دگەل چارەسەریێن ئەنسولین یان حەبا، و گوت: ئەو خارنێن رێژەیەكا بلند یا شەكرێ دناڤ دا، پێدڤیە نەخۆشێ شەكرێ خو ژێ دوربكەت، وەك شەربەتێن روهن، ڤەخارنێن هێزێ نە، فێقیێ هاڤینێ، وەك شتی و گوندور و هژیر و تری و مشمش و خۆخ، ئەڤەی، ئەڤان ژی رێژەیەكا بلند یا، شەكریچ دناڤ دایە، نان چ یێ سپی یان یێ رەش بیت، برنج یێ زەركری یان یێ كوردی بیت، هەمیان رێژەیەكا بلند یا شەكرێ تێدایە، و پێدڤیە نەخۆشێ مە ڤان خوارنا لبەرچاڤ وەرگریت، رێژا وان كێم بكەت، دا كونترۆلا شەكرێ بكەت.
