نێچیرڤان بارزانی، سه‌ركێشێ تیمه‌كا كوردستانی یا ب هێز
غیاس خالد زێباری
هه‌ر تیم و گرۆپه‌كێ پێدڤی ب سه‌ركێشه‌كێ لێزان و دووربین و شرۆڤه‌كاره‌كێ لایه‌نێ به‌رامبه‌ر هه‌یه، بۆ بجهئینانا پلان و به‌رنامێ دارشتی بۆ گه‌هشتن ب ئارمانجا ده‌ستنیشانكری، تیمێن ناڤدارێن وه‌رزشی یێن جیهانێ كو خودان ده‌ستكه‌فتێن مه‌زنن، راسته ب هێزا یاركاران سه‌ركه‌فتنا تۆماركه‌ن، لێ سه‌ركێش و پلان داڕێژه‌رێ یاریان فاكته‌رێ سه‌ره‌كیێ وان سه‌ركه‌فتنا یه، كو ڕاهێنه‌ره. هه‌ر یاریزانه‌كێ وه‌رزشی ژی خه‌ونان ب یاریكرنێ ل گه‌ل وان یانه‌یێن ناڤدر دبینیت، داكو ببیته پشكدارێ وان سه‌وه‌ری و ده‌ستكه‌فتان.
ئیداره‌دانا وه‌ڵاتی ژی مینا ئیدارا وه‌رزشی یه، ژبۆی گه‌هشتن ب ئارمانجێ و تۆماركرنا ده‌ستكه‌فت و سه‌روه‌ریا پێدڤی ب ستراتیژیه‌كا دارشتی یا مۆكۆم و درێژخایه‌ن هه‌یه و سه‌ركێشه‌كێ لێزان و كارا و وێره‌ك هه‌یه بۆ خۆڕگریێ به‌رامبه‌ر پیلان و هه‌ڤركیێن دهێنه پێش و بجهئینانا به‌رنامه و پلانا خوه ل دووڤ وێ ستراتیژیه‌تا بۆ هاتیه دارشتن.
رێیا گه‌هشتنا گه‌لێ كورد ب ئارمانجێن نه‌ته‌وی و نشتیمانی و ئازادی و رزگاریێ، مینا وێ تیما وه‌رزشی یه ئه‌وا هه‌می قووناغ ب سه‌ركه‌فتیانه بڕی و گه‌هشتیه كۆپیتكێ و هه‌ڤڕكری ل گه‌ل تیمێن كه‌ڤن و ناڤدار و مه‌زن كری و بوویه خودان ده‌ستكه‌فت و سه‌روه‌ری.
ستراتیژیه‌تا بزاڤا رزگاریخوازیا گه‌لێ كورد به‌ری 73 سالان ل 16 ته‌باخا سالا 1946 ل سه‌ر ده‌ستێ ڕێبه‌رێ كنیاتی و دیرۆكیێ گه‌لێ كورد مسته‌فا بارزانی هاته دارشتن ده‌مێ پارتی دیمۆكراتی كوردستان دامه‌زراندی و به‌رنامێ قووناغ قووناغ كره پلان هه‌تا گه‌هشتینه ئه‌ڤرۆ، سه‌ره‌رای كه‌فتنا وێ به‌رامبه‌رتیمێن زۆر ژ وێ مه‌نتر و ب شیانتر ژلایێ ماددی و مه‌عنه‌وی ڤه‌ن لێ د هه‌می یاریان دا ژ ئه‌نجامێ خۆڕاگریێ و گوهداریا سه‌ركێشێ تیمێ و بجهئینانا ڕێنامایی یان ل دووڤ پلان و ستراتیژیه‌تێ سه‌ركه‌فتنێن مه‌زن تۆماركرینه.
ئه‌ڤه‌ژی ڤه‌دگه‌ڕێته‌ڤه بۆ باوه‌ریبخوه هه‌بوونا پارتی ب ڕه‌وایا داخوازی و ئارمانجا و ملله‌تێ خوه و ڤه‌وژاندنا ڕێیا سه‌ركه‌فتنێ ب سیاسه‌ته‌كا گونجایی ل گه‌ل سه‌رده‌می و دروستكرنا هه‌ستا به‌رپرسیاریێ و ڤیان وه‌لاتی و نه‌ته‌وه‌ی و سه‌ره‌ده‌ریه‌كا دادوه‌رانه د ناڤبه‌را تاكێن جڤاكی كو یاریكه‌رێن تیمێ نه.
چیرۆكا نێچیرڤان بارزانی د ئیداره‌دانا حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ دا چ وه‌ك جێگرێ سه‌رۆكێ حوكمه‌تێ ل كابینا چارێ ل 1996 ـ 1999 و ل 20 كانوونا دوێ هه‌تا 14 خزێرانا 2006 سه‌رۆكێ حوكمه‌تێ بوول 7 ئایارا 2006 هه‌تا سالا 2009 سه‌رۆكێ حوكمه‌تێ بوو، پاشى پۆستێ سه‌رۆكێ حوكمه‌تا ب ئێكه‌تیا نشتیمانیا كوردستانێ هاته‌دان ل شوباتا 2012 هه‌تا هه‌لبژارتنێن ئیلۆنا 2013 نیچیرڤان بارزانى سه‌رۆكێ حوكمه‌تێ بوو.
ل سالا 2013 هه‌تا وه‌رگرتنا پۆستێ سه‌رۆكێ هه‌ڕێمێ، كابینا هه‌شتێ ب رێڤه‌دبر مینا چیرۆكا وێ تیما وه‌رزشی یه یا د ئاڵۆزترین كاودانێن دارایی و تازه پێگه‌هشتی، به‌رامبه‌ر تیمێن په‌هله‌وان و ناڤدار و خودان ئه‌زمۆن پچیته د به‌هله‌وانیێ دا و مه‌زنترین سه‌ركه‌فتن تۆمار بكه‌ت و جیهانا وه‌رزشی حیبه‌تی بكه‌ت.
هه‌رچه‌نده بۆ پڕانیا خه‌لكێ هه‌رێما كوردستانێ، نه‌خاسمه ئه‌وێن شاره‌زا د وارێن سیاسی و كارگێری دا، نێچیرڤان بارزانی ستێره‌كا گه‌ش و به‌رچاڤ بوو، لێ بۆ جیهانێ و ده‌ڤه‌رێ و هه‌ڤركێن پارتی، پشتی راپرسیا سه‌رخوه‌بوونا كوردستانێ و روودانێن پشتی 16 ئوكتۆبه‌رێ رۆلێ نیچیرڤان بارزانی وه‌كی سیاسی و دبلۆماتكار و كارگێریه‌كێ بێ وێنه‌یێ كورد ل سه‌ر ئاستێ جیهانێ به‌رچاڤ بوو، دیار بوو كو كه‌سایه‌تیه‌كێ خودان هه‌ڵویست و بریاره، هه‌كه ڤان چالاكی و بریار و سه‌ره‌ده‌ریێن نێچیرڤان بارزانی سه‌رۆكێ نها یێ هه‌رێما كوردستانێ ل بیرا خوه بینین بلیمه‌تی و خه‌مخۆریا وی بۆ كوردستانێ و خه‌لكێ وێ دێ زێده‌رتر دیاربیت.
نێچیرڤان بارزانى سه‌رۆك وه‌زیرێ وى ده‌مى یێ هه‌رێما كوردستانێ پشكدارى ریفراندۆما سه‌رخوه‌بوونا كوردستانێ بوو ل 25/9/2017 پشتى ده‌نگێ خوه داى، راگه‌هاند، ئه‌ڤرۆ رۆژه‌كا دیرۆكی یه بۆ گه‌لێ كوردستانێ و مه‌دڤێت ب ئاشتیانه بگه‌هینه ئارمانجێن خوه. ئه‌ڤه په‌یامه‌كا روون و ئاشكرایا ئاشتیخوازانه‌یه و داكۆكیكرنه ل بده‌ستڤه‌ئینانا ماف و ئارمانجێن خه‌لكێ كوردستانێ.
د روودانێن شازده‌یی ئوكتۆبه‌رێ دا 168 هزار كه‌س ل ده‌ڤه‌رێ كه‌ركووكێ و دۆزخورماتو ئاواره‌ى هه‌ولێر و سلێمانیێ بوون و حوكمه‌تا ب سه‌رۆكه‌تیا د كاودانێن دژوارێن ئابووری و جڤاكی دا ب باشترین شێوه پێشوازی لێ كر و ڤه‌حه‌واندن.
ل 28/9/2017 حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ د كۆمبوونه‌كێ دا هه‌موو بریارێن په‌رله‌مانێ ئیراقێ بۆ سزادانا گه‌لێ كوردستانێ ره‌تكرن، ئه‌ڤه‌ژی هه‌لویسته‌كێ كوردانه و وێره‌كانه و به‌ڕه‌ڤنیه‌كا مه‌زنه ل خه‌لكێ كوردستانێ و ده‌ستكه‌فتێن مه یێن نه‌ته‌وی و نشتیمانی و نیشانێ باوه‌ری بخوه‌بوونێ و پلانێن خوه یێن ئێك ل دووڤ ئێكه (A.B.C) یه ئه‌وێن بۆ هه‌ر ئه‌گه‌ر و پێشهاته‌كێ دانای.
ل 25 ئوكتۆبه‌را سالا 2017 حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ سێ بریار ده‌رخستن:
1ـ راوه‌ستاندنا ب ئێكجارى هه‌موو ته‌قه‌كرن و ئۆپه‌راسیۆنێن سه‌ربازى ل هه‌رێما كوردستانێ.
2ـ سركرنا ئه‌نجامێن رێفراندۆمێ ئه‌وا ل كوردستانا ئیراقێ هاتینه‌كرن.
3ـ ده‌ستپێكرنا گۆتوبێژێن ڤه‌كرى د ناڤبه‌را حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ و حوكمه‌تا فیدرالى ل سه‌ر بنه‌مایێ دستوورێ ئیراقێ.
ئه‌ڤه‌ژی سێ خال و بابه‌تێن گرنگن بوون بۆ وی ده‌می نه‌خاسمه سڕكرنا ئه‌نجامێن ڕیفراندۆمێ، چونكێ وێ ده‌می حوكمه‌تا عیراقێ و دژبه‌رێن ریفراندۆمێ هه‌رێما كوردستانێ ب حوكمه‌ت و سه‌ركرده‌ڤه لاواز ددیتن و گڤاشتن ل سه‌ر دكرن بۆ هه‌ڵوه‌شاندنا ئێكجاریا ئه‌نجامێن ڕاپرسیێ، داكو ل داهاتی ژی دا هه‌رێم مفای ژ ئه‌نجامێن وێ وه‌رنه‌گریت و بۆ جیهانێ دیار بكه‌ن كو هه‌رێمێ گاڤه‌كا خه‌له‌ت هاڤێتی یه و دانپێدان ب ڤێ خه‌له‌تیێ كریه، ل ڤێ ڤێ بریارێ هیڤی و پیلانێن وان هه‌ڵوه‌شاندن و پێگه‌هێ هه‌رێمێ لاواز نه‌كر.
خالا سیێ ژی دیسا رژدبوون ل سه‌ر پاراستنا مافێن خه‌لكێ كوردستانێ دیار دكه‌ت، چونكی دستوورێ عیراقێ، ڕێگریێ ل ڤی مافێ خه‌لكێ كوردستانێ ناگریت.
ل 21/11/2017 نێچیرڤان بارزانى و شانده‌كا حوكمه‌تێ ل گه‌ل پتریا ئالیێن سیاسیێن كوردستانێ كۆمبوون، نیشانێ دروستكرنا كۆدنگیێ یه د ناڤبه‌را لایه‌نێن سیاسی و سازانێ یه، نه‌خاسمه ل سه‌ر پرسێن چاره‌نڤیساز و باوه‌ریا سه‌رۆك نێچیرڤان بارزانی یه ب دیمۆكراسیێ و دیالۆگێ.
ل 27/11/2017 نێچیرڤان داخوازكر هه‌موو رێكارێن به‌غدایێ دژى كوردستانێ و خه‌لكێ وێ ژلایێ به‌غدایێ ڤه بهێنه هه‌لوه‌شاندن، ڕه‌نگه وی ده‌می خه‌لكه‌كی باوه‌ر نه‌كربیت ئه‌ڤ داخوازیا نێچیرڤان بارزانی سه‌ربگریت، لێ پشتی ده‌مه‌كێ كێم حوكمه‌تا عیراقێ نه‌چاربوو ئه‌و بریار و ڕێكار هه‌ڵوه‌شاندن، وه‌ك گه‌مارۆیێن ئابووری و سیاسی و ئاسمانی حه‌تا گه‌هشته زڤراندنا بۆدجه و مووچێ هه‌رێمێ، ئه‌ڤه‌ژی نیشانا بجههاتنا وان سێ بریارانه ئه‌وێن مه به‌ری نهۆ دیاركری.
پێشوازیكرنا نێچیرڤان بارزانێ ژلایێ ژلایێ سه‌رۆك كۆمارێ فره‌نسا ل كۆچكا ئه‌لیزێ ل 2/12/2017 و ئالۆزیێن ناڤبه‌را هه‌ولێر و به‌غدایێ د كۆمبوونه‌كێ دا گوتوبێژكرن، كاریگه‌ریه‌كا زۆر ل سه‌ر حوكمه‌تا عیراقێ هه‌بوو بۆ ده‌سپێكرنه‌ڤا دانوستاندنێن راسته‌وخوه ل گه‌ل هه‌رێمێ، دیسا ل سه‌ر بنه‌مایێ دستووری، ئه‌ڤه‌ژی ده‌ستكه‌فته‌كێ مه‌زن بوو نێچیرڤان بارزانی بۆ گه‌لێ كورد بده‌ستڤه‌ئینا، چونكی حوكمه‌تا عیراقێ دڤیا ل دووڤ ئه‌مرولواقع دانوستاندنان بكه‌ت و ب حه‌ز و به‌رژه‌وه‌ندیێن خوه مه‌رجان ل سه‌ر هه‌رێمێ بسه‌پینیت، لێ دبلۆماسیا سه‌رۆك نێچیرڤان بارزانی خه‌ونێن وان هه‌ڵوه‌شاندن.
دیسان چه‌ندێن چالاكیێن سیاسی یێن نێچیرڤان بارزانى، سه‌رۆك وی ده‌می یێ حوكمه‌تا هه‌رێمێ بوونه ئه‌گه‌رێ پاراستنا كوردستانێ و زالبوون ب سه‌ر وان روودان و بۆیه‌ران وه‌ك:
په‌یوه‌ندیێن ته‌له‌فۆنی د ناڤبه‌را جه‌نابێ وی و تێرێزا مه‌ی سه‌رۆك وه‌زیرا بریتانیا ل 12/12/2017 كو تێرێزایێ پشته‌ڤانیا خوه مافێن ره‌وایێن گه‌لێ كوردستانێ نیشادا.
كۆمبوونا نێچیرڤان بارزانى ل گه‌ل ئه‌نگێلا مێركل راوێژكارێ ئه‌لمانیا ل 18/12/2017 ناڤهاتیێ راگه‌هاند ئه‌و چاڤدێریا ره‌وشا ناڤبه‌را هه‌ولێر و به‌غدایێ دكه‌ن.
ل 27/12/2017 نامه‌یه‌كا سه‌رۆك وه‌زیرێن ئیتالیا گه‌هشته نێچیرڤان بارزانى
ل 16/1/2018 رێكس تێله‌رسن وه‌زیرێ ده‌رڤه‌یێ وى ده‌مى یێ ئه‌مركا په‌یوه‌ندیه‌كا تله‌فۆنى ل گه‌ل نێچیرڤان بارزانى ئه‌نجامدا و جه‌خت ل ده‌ستپێكرنا دیالۆگا د ناڤبه‌را هه‌ولێر و به‌غدایێ كر.
ئه‌ڤ هه‌می گاڤێن نێچیرڤان بارزانی بوونه گڤاشتن ل سه‌ر حه‌یده‌ر بۆ جارا ئێكێ پشتی ڕاپرسێ ئێكه‌م جار ب ره‌نگه‌كێ فه‌رمی ل 24/1/2018 ل گه‌ل نێچیرڤان بارزانى ل داڤۆسێ كۆمببیت.
پشتى ئه‌ڤ هه‌موو گوهۆرینه ل هه‌رێما كوردستانێ ل سه‌ر ده‌مێ كابینه‌یێن ئێك ل دووڤ ئێك یێن نێچیرڤانی هاتینه‌كرن و سه‌ركه‌فتنا لیستا پارتیا دیمۆكراتا كوردستانێ ل هه‌لبرژاتنێن په‌رله‌مانێ كوردستانێ 45 كورسیان، پارتى ل 3/12/2018 نێچیرڤان بارزانى جێگرێ سه‌رۆكێ حزبا خوه بۆ پۆستێ سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ كاندید كر و نها سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ یه. ئه‌ڤه نیشان و فاكته‌رن كو پارتی باوه‌ریه‌كا موكۆم ب نێچیرڤان بارزانی هه‌یه و ئایێنده‌كێ گه‌شتر ل سه‌ر ده‌ستێ وی لپێشیا كوردستانێ یه.
