هەر ژ دروستبوونا دەولەتا ئیراقێ هەتا نوكە كوردان ئاریشە ل گەل شێوازێ حوكمرانیا وان هەنە
سالار محەمەد دۆسكی:
1 – 2
پێشمەرگەیێ شۆڕەشا ئیلۆنێ (عەبدولرەحمان مەلا رەسول) ژ دایك بوویێ سالا 1954ێ یە و خەلكێ دەڤەرا بالەكایەتی یە، ل سالا 1964 پەیوەندی ب شورەشا ئیلونا مەزن كریە، ل سالا 1977 وەك جێگرێ بەرپرسێ پارتی ل دەڤەرێ دەست بكاربوویە، د دیارەكێ دا ل گەل رۆژناما ئەڤرۆ بەحسێ چەندین بیرهاتنێن خوە دكەت ل سەر دەمێ شورەشێ و گۆت: ل سەر دەمێ شورەشێ ئەم ب كومەكا كاران ئەم هاتیینە راسپاردن وەك ئینانا گەنجان بۆ ناف رێكخستنێن رێزێن پارتی و روونكرنا سیاسەتا پارتی و پشتەڤانیا شورەشێ و هاندنا گەنجان وەك پێشمەرگە پشكداربن ل شورەشێ دا، و ئەڤە هەمی هاتنەكرن،
پێشمەرگەیێ شۆڕەشا ئیلۆنێ (عەبدولرەحمان مەلا رەسول) كو نوكە بەرپرسێ دەزگەهێ گشتیێ ئیلۆن و گولانێ یە، گۆتژی: بەری ئەم بەحسێ شۆڕەشا ئیلۆنێ بكەین، دڤێت ئەم بزڤرینە بەری شۆڕەشێ ئانكو ئەگەر تو رابردوویێ خوە نوزانی نو نەشێی داهاتێ خوە دەست نیشان بكەی، ل گەل دروستبوونا دەولەتا ئیراقێ هەتا نوكە كوردان ئاریشە هەنە ل گەل شێوازێ برێڤەبرنا حوكمرانیێ ل ڤی وەلاتی و هەر هەمی دەستهەلاتێن ئیراقێ حوكمرانی كرین ب هەمی شێوەكی دژایەتیا مللەتێ كورد كریە، وەك نەتەوەكا سەرەكی ل گەل نەتەوا عەرەب ل ئیراقێ نەهاتیە دیتن و هەر هەمی دەست هەلاتێن هاتین ب هەمی هێز و شیانێن خوە كاركرینە بۆ نەهێلان و قركرنا مللەتێ كورد و مللەتێ كورد ژی ب هەمی رەنگ و شێوازا بزاڤكرینە كو بەرەڤانیێ ژ هەبوون و مانا خوە بكەت بەرامبەر ئەڤان دەست هەلاتا ب هەمی شیانێن خوە هەمی بزاڤكرینە ئەڤان لڤین و سەرهلدانا سەركوت بكەت، خەبتا مللەتێ كورد ل باشورێ كوردستانێ وەك مێژوو بوومە دیار دكەت ژ (شێخ عەبدولسەلام بارزانی) دەست پێ دكەت كو شیایە بەرەڤانیێ ژ خوە بكەت و داخازێن خوە پێشكێش بكەت كو كورد مللەتەكێ موسلمان ل ئیراقێ و وەلاتێن دەردور دژین بۆچی ئەم وەك مللەتێن جیهانێ خودان مافێن خوە نینن و كەس چ حسابا بوومە ناكەت بۆچی وەلاتێن ئیسلامی و ئەو وەلاتێن ئەم دناف دا دژین ما موسلمان نین بۆچی هاریكاریا مە ناكەن، بۆچی وەك نەتەوا كورد و موسلمان ئەم ناهێینە دیتن بۆچی جوداهی دهێتەكرن دناڤبەرا كورد و عەرەبان، بۆچی ب ئاگر و ئاسنی كورد دهێنە ژناڤبرن و دهێنە دەرخستن، ژ ئەنجامێ ئەڤان دانوستاندن و تێگەهشتنێن شەهید (شێخ عەبدولسەلام بارزانی) دكەت كو كورد ببیتە خودان كیانەك و هەمی بزاڤا و پەیوەندیا ل گەل وەلاتێن بریار د دەستی دا دكەت بەلێ مخابن خەلكەك هەبوویە بەرامبەر پارەكی خیانەتێ ل (شێخ عەبدولسەلام بارزانی) بهێتەكرن و بهێتە دەستەسەركرن و بهێتە سێدارەدان، دیسا (بارزانیێ نەمر) ل ژیەكێ بچوویك دهێتە زیندانكرن و (شێخ ئەحمەد بارزانی) هاتە نەفیكرن و هەمی خێزانا (بارزانی) هاتە نەفیكرن و ئەڤە هەمی دژایەتیا خەلكێ كوردستانێ هاتەكرن، بتنێ گونەها خەلكێ كوردستانێ ئەو بوویە كو ڤی خەلكی گۆتینە ئەم خەلكێ ئەڤی وەلاتی نە و خودێ ئەم دروستكرینە و چ جوداهی دناڤبەرا نەتەوا دا نینە ل دەف خودێ، بۆچی تو خودان دەست هەلاتی و تە ماف هەبیت تە وەلات هەبیت و مە كوردان ماف و وەلات نەبیت و ئەم نەشیێن بزمانێ خوە باخڤین و مللەتێ مە خودان مێژوو و زمان و كەلتورە و ئەم بۆچی نەشیێن ب ئازادی ب زمان و جلكێن خوە بژین و ب ئازادی باخڤین و ئەڤە هەمی ژ مللەتێ كورد هاتبوونە قەدەغەكرن و چ حساب بۆ كوردان نەدهاتنەكرن، ژ ئەنجامێ ئەڤان بێ رێزیێن بەرامبەر مللەتێ كورد دهێنەكرن وی دەمی (بارزانیێ نەمر) ب هێزەكا مەزن كوردستان بجهێلا بەرەف كومارا (كوردستان) ل باژێرێ (موهاباد) چوو ل سالا 1947ێ و دڤێ چوونێ دا دیاركر كو جوداهی دناڤبەرا مللەتێ مە دانینە ل كیرێ ب سەركەڤیت یا گرنگ ئەوە ئەم ببینە سومبلەكا ئاشتی خوازیێ بۆ هەمی گەلێن دەڤەرێ و ب ئازادی بژین و ل كومارا (كوردستان) پشكدار بوو وەك كەسایەتیەكا كارێزما و دلسوز و كوردپەروەر و خودان هەیبەتەكا مەزن و هزر و بیرێن سیاسی و لەشكەری و دیموكراسی هەبوون و پێشەوا (قازی محەمەد) ژی هاریكار و پشتەڤان بوو و بریارهاتەدان جەنابێ (بارزانی) ببیتە جەنەرال و بەرپرسێ لەشكەریێ یێ كومارا (كوردستان) و پشتی چەند هەیڤێن ژیێ كومارێ دەربازبووین، كومارا(كوردستان) هاتیە هەلوەشاندن، وی دەمی بارزانی بگشتی هاتنە ئیراقێ و حوكمەتا وی دەمی یا ئیراقێ هەر هەمی كومكرن و دەستەسەركرن و نەفیكرن، هەلبەت جەنابێ (بارزانیێ نەمر) تەحمولا ڤێ چەندێ نەبوو و بریاردا سەرەدەریێ ل گەل ڤێ عەقلیەتا بەرتەنگا حوكمرانیێ ل ئیراقێ نەكەت كو ئەف عەقلیەتە یا دژی گەمار و ئەشكەنجەدان و دەستەسەركرن و هەر تشتەكێ هەی دژی مللەتێ كورد و جەنابێ بارزانی ل گەل پتر ژ (500) كەسان ئاخا ئیراقێ بجهـ پێلن و ژ ئەنجامێ گڤاشتنێن دوژمنی ل سەر سنورێ (توركیا، ئیراق، ئیران) شیا خوە بگەهینتە جهەكێ ئارام و شیا شەرەفا مللەتێ كود ب پارێزیت و شیا تشتەكی بكەت كو كورد وەك نەتەوەك حسابەك بۆ بهێتەكرن و ل ناف سێ وەلاتان دەربازبوو و پشتی دانا چەند شەهیدان شیا خوە بگەهینە رویبارێ ئاراس و بچیتە دناڤا خاكا سوفێتی و پشتی چەندین سالان مایە ل ئاخا وی وەلاتی، هەر وی دەمی ل ئیراقێ زیندانیێن سیاسی و ئەشكەنجەدان وبنپێكرنا مافێن مللەتێ كورد و خەلكێ بێ گونەهـ یا بەردەوامە و خەلكێ كوردستانێ نە خودان مافە و وەلاتیێ هەژمارا دوو دهێتە هەژمارتن و هەمان دەم تەعدا نافخوە ژی هەبوویە و كومەكا خەلكی بناڤێ ئاغا و دەربەگ زولم و زورداریێ ل مللەتێ خوە دكەن و ئەو رژێم یا شاهێ شاهی بوو ل ئیراقێ، ل 14/تەموزێ سالا 1958ێ ئەفسەرێ ئیراقی (عەبدولكەریم قاسم) شیا بەرهەڤیێن باش بكەت و شیا كوداتەكا نشتیمانی یا باش بكەت ل سەر رژێما شاهی و كومارا ئیراقێ راگەهاند و ل گەل ڤێ گوهورینێ ئومێدەك دناف خەلكێ كوردستانێ دا دروست بوو و دناڤا خەلكێ تێكووشەر و ئەو خەلكێ توشی نەخوشی و دەردەسەری و برسی و لێ قومی ب بوو و هەمی ب وێ روحیەكێ چوون و پێشوازی كر كو كومارا ئیراقێ هاتیە و كورد و عەرەب برانە و جوداهی نینە و هەمی پێكڤە ل وەلاتەكی دژین و هەر هەمی ب ئاشتی دژین و (عەبدولكەریم قاسم) سوز دا و گۆت ئەم دو نەتەوە ل ئیراقێ دژین (كورد و عەرەب) و ئازادی و دیموكراسی و ئازادیەك دروست بوو، (عەبدولكەریم قاسم) كەسەكێ شوعی بوو و رێكخستێن باش هەبووینە ل ئیراقێ و پارتی دیموكراتی كوردستان ژی پێشتر ل سالا 1946 ب فەرمانا بارزانیێ نەمر هاتبوو دروستكرن، پشتی هاتنا كاودانێن نوو ب سەر ئیراقێ و هاتن و دروستبوونا كومارا ئیراقێ ئێ دبریارا لێ خوشبوونێ هاتەدان ب زڤرینا بارزانی و ب هاتنا جەنابێ وی ژ ئاخا ئێكەتیا سوڤێیت ، چەندێ ب سەنگ و قیمەت بوو ل دەف خەلكی ئێدی خخوشتڤی تر لێ هات پشتی ڤەگەریایە ئیراقێ و پشتی پارتی دەست ب رێكخستنێن خوە كری و ئێدی حەساسیەك بۆ (عەبدولكریم قاسم) ژی دروست بوو دەمێ دیتی خەلك بڤی رەنگی رێزێ ل (بارزانیێ نەمر) دگریت، هاتنە نافكرن ب (زەعیم الشعب الكردی) ئەڤە تشتەكێ گەلەك گران و نەخوش بوو بۆ (عەبدولكریم قاسم) كەسانێن شوفێنی ئەوێن دەردوری (قاس) هەمی بوونە پالپشت و كارتێكرن و گڤاشتن ل سەر هەبووینە ل گەل (بارزانی) كێشە دروست بن و كێشە هێدی هێدی سەرهلدان و گەهشتە وی ئاستی جەنابێ (بارزانی) بەغدا ب جه پێلیت و بەرەف بارزان بهێت، هاتنا جەنابێ وی ئەو بوویە هەم بهێناخوە ڤەدەت و هەم (عەبدولكریم قاسم) ژی پێداچوونەكێ خوە بكەت و هەمی بزاڤێن جەنابێ (بارزانیێ نەمر) ئەو بووینە كو باوەری بۆ (عەبدولكریم قاسم) دروست بیت كو دیتنا خەلكێ هەرێما كوردستانێ بۆ پاشەرۆژا ئیراقێ بتنێ پێكڤەژیانە و پێكڤەبوونە ل ئیراق وەك دو نەتەوێن سەرەكی بوو و بەردەوام بارزانی كار ل سەر ڤێ چەندێ كر و مخابن شوفینیەكا عەرەبی زێدەتر زال بوو، بەری شورەش دەست پێ بكەت ( عەبدولكریم قاسم) پێشنیارەك بۆ بارزانی كر كو باژێرەكی ل دەڤەرا بارزان بۆ دروست بكەت و هەمی مرۆڤێن وی وی باژێری كومبوون و هەر هەمی بێ چەك بن و هەمی هزر و بۆچوونێن وی ئەو بووینە دووف دا دەردورێن وی باژێری بگرن و هەر هەمی ژ چەك بهێنەكرن و ئەڤە ئنیەتەكا خراب بوو و بارزانی هەست پێ كر و قەبوول نەكر، چونكە كێشا بارزانی یا وی بخوە نەبوویە بەلكو كێشا مللەتەكی بوویە، ئەگەر پێدچوونەكێ مێژوویێ دا بكەی ل سەر دەمێ بارزانیێ نەمر كو وی دەمی سەرپەرشتیا هەمی كوردستانێ دكر هەر ژ زاخو هەتا گەرمیان تو ئێك خانیێ مەزنێ بارزانی نابینی یان بازارەكێ مەزن و ژیانا وی وەكی یا خەلكێ سرۆشتی بوو، دەسپێكەكا نەباش هاتە پێش و حوكمەتا ئیراقێ ب فرۆكان دەڤەرا بارزان توب بارانكر و ئەڤە راگەهاندنا شەری بوو وی دەمی بارزانی ل گەل شەش كەسان بتنێ دچنە چیایێ(پیرس) و مەكتەبا سیاسی یا پارتی وی سەردەمی ل دەڤەرا سلێمانیێ بوو و هندەك جاران نووینەر دهنارتنە دەف بارزانی و هندەك جاران ژی یێ دەنگ دبوون، كاودانێن گەلەك نەخوش ل دەڤەرێ دروست بوون، چوونا بارزانی ل گەل ئەوان هەر شەش كەسان هزر ل ئەوێ چەندێ هاتەكرن چەوا بەرنامەكێ باش دروست بكەن كو بەرەڤانی ژ خاك و كەرامەتا خەلكێ كوردستانێ بهێتەكرن و رژێما ئیراقێ یا بەردەوامە ل سەر دژایەتیكرنا مللەتێ كورد و بەردەوام یا دەڤەرێن كوردستانی توب باران دكەت، جەنابێ (بارزانیێ نەمر) نەچار بوو دەست ب شورەشا ئیلونێ بكەت نەوەكو شەرخاز بەلكو ئەنجامدانا شورەشێ و رابوونا خەلكێ كوردستانێ بتنێ رەڤانیكرن بوو ژ ئاخ و كەرامەتا مللەتێ كورد، ئەڤەر (عەبدولكریم قاسم) گوهداری یا كەسانێن شوفینی و دەردورێن خوە نەكربا و ل سەر ئەوان سوز و پەیمانا با ئەوێن ل دەسپێكێ شورەش بووكری وەكی دگۆتن كورد و عەرەب برانە و ئیراق ژ دو نەتەوا پێك دهێت وی دەمی بارزانی ژی شورەش نەدكر، شورەش دەسپێكر و ل ماوەكێ گەلەك و گەلەك كورت دا شورەشا ئیلونا مەزن ب سەر كێشیا بارزانیێ نەمر شیا دەڤەرا بەهدینان ئازاد بكەت و ئێدی ئەف ئازادی یە گەهشتە وی ئاستی رۆژ بۆ رۆژێ خەلكێ كوردستانێ یێ چەك هەی و یێ چەك نەی بخوە چەكی بكریت و قەستا ناف رێزێن شورەشێ بكەت و ببیتە پێشمەرگە وی دەمی مووچە نەبوو و بتنێ بیروباوەر هەبوونو دروشمێ وی دەمی یێ شورەشێ ئو بوویە (كوردستان یان نەمان) و دیسا دروشمێ وی دەمی (دیموكراتیەك بۆ ئیراقێ و ئوتونومی بۆ كوردستانێ) دەست ب خەبات و شورەشێ هاتەكرن و ماوەكێ گەلەك پێ نەچوو و هزر نەكرن بۆ وێ چەندێ كو ئیراق وەلاتەك و شیانێن چەكی و پارەی باشتر هەنە و شورەش سەرناەڤیت و دێ ئەو كونترۆلێ ل سەر مللەتێ كورد كەن، (مەلا مستەفا بارزانی) شیا ل گەل هەڤالێن خوە وەك پێشتر ژی مە ئاماژە پێكری شیان هەمی دەڤەرا بەهدینان ژ دوژمنی پاقژ بكەن و بتنێ باژێرێن مەزن نەبن و ئەڤە نەهاتەكرن دا كاودانێن خەلكێ كوردستانێ ژی بەرتەنگ نەبن و ئەڤە نامەكا روون بوو ژی بۆ حوكمەتا ئیراقێ كو شیانێن گرتنا ئەوان باژێران ژی هەنە لێ دڤێت هەر پێدا چوونێ دخوە دا بكەن.
هەمان پێشمەرگەیێ شۆڕەشا ئیلۆنا مەزن ئەو ژی گۆت: سەركردایەتیا شۆڕەشا ئیلۆنا مەزن دەستورەك دروست كربوو و لدیف ئەوی دەستوری هاتن و چوون و پێداچوون و دانا بریاران دهاتەدان و دادپەروەری یا جڤاكی دناڤا شورەشێ دا هاتبوو جێگیركرن ل سەرانسەری كوردستانێ و كەسەك نەشیا دژی وی دەستوری بریاران بدەت و ئەوی دەستوری چەندین خول ڤەكرن بۆ كادران بۆ مامۆستان، ب درێژاهی یا شۆڕەشێ و سەرەرایی ئەوان هێرشێن بەردەوامێن حوكمەتا ئیراقێ بۆ سەر كوردستانێ بەلێ خواندن یا بەردەوام بوو و سەرەرایی هەمی گاودانێن نەخوش و بنگەهێن ساخلەمیێ پتریا دەڤەران هەبوو و ژیان یا بەردەوام بوو، ل دەڤەرا (بالەكایەتی) (گلالە) وەك پایتەختێ كوردستانێ بوو و چونكە گەلەك چیا هەبوو و سەركردایەتی یا شورەشێ ل وێ دەڤەرێ بوو و دوژمن ب ساناهی نە گەهشتە دەڤەرێ و ناڤەراستا كوردستانێ بوو و خەلكێ كوردستانێ هەر ژ سلێمانیێ و هەر ژ دهۆك و زاخو شیا بگەهیتە ناف شۆڕەشێ و ئەو جه سەنتەر بوویە.
پێشمەرگەیێ شۆڕەشا ئیلۆنێ (عەبدولرحمان مەلا رەسول) زێدەتر گۆت: ل شۆڕەشا ئیلۆنێ بارزانیێ نەمر ل دەڤەرا بەهدینان بەرپرسێن لەشكری و كارگێری دامەزراندن و بارزانی نەمر ڤەگەریا دەڤەرا سوران، ل نیسانا 1962 ل دەڤەرا بالەكایەتی و رۆژا هاتنا وی ل نێزیك (سیدەكان و دیانا) جهەكێ ستراتیجی و هەستیار بوو و جاشێن دەڤەرێ رێكا پێشمەرگەی گرتن بەلێ گەلەك پێ نەچوو و پێشمەرگە هات و ئەو جاش هەمی ڤەرەڤین و رێك بەردا.
پێشمەرگەیێ شۆڕەشا ئیلۆنێ (عەبدولرحمان مەلا رەسول) زێدەتر گۆت: ل دەڤەرا (سەتیكس، حەسەن بەگ) ئەڤە دەڤەرێن شورەشێ بوون و گوندی (بێشێ) و ل دڤەرێ هێلەك هەیە و ئەو جادا ژ هەولێرێ دچیتە (حاجی عومەران) جهەكێ ستراتیجی یە و ل گەل هاتنا جەنابێ (بارزانیێ نەمر) بۆ دەڤەرێ هەمی پێشمەرگێن دەڤەرێ و دەڤەرا (بالەك) ب گشتی پێشوازی ل (بارزانی) كر خەلكێ دلسوز و مامۆستایێن ئاینی و خەلكێ حزبی و هەر هەمی خەلكی بگشتی و گەلەك كەیفا (بارزانی) هات، ل دەڤەرا دولی (روست) رێكا نێزیك بۆ جادا (هاملتون) و چەند پرەك هەنە، ل پرا ئێكێ دبێژنێ (بن چێلان) هێزەك دهێت چەك و ئەرزاقی دبەتە (رایان) و ئەو چەك تەقەمەندی كەڤیتە دەستێ پێشمەرگەی و پێشمەرگەی كوترۆلكر و كەسەك شەهید بوو.
