ئابوورێ كوردستانێ
ئه‌رێ ئه‌م دكارین ئابوورێ خوه ب خوه برێڤه ببه‌ین (اكتفاء ژاتی)؟ ئه‌رێ رێژه‌یا ڤێ شیانا به‌رهه‌مدانێ چه‌نده؟ ره‌نگه 10% یان كێمتر. ئه‌رێ ئه‌م دێ چ كه‌ین هه‌كه تركیا سنۆرێ خوه گرت؟ دبیت یا كۆك كری تێرا سێ هه‌یڤان بكه‌ت. پشتی هینگی دێ چاوا بیت؟ كه‌س نزانیت و كه‌س نه‌به‌رپرسه ژ به‌رسڤێ.. . ئه‌رێ تایبه‌تمه‌ندیێن ئابوورێ مه چنه كو گه‌له‌ك مایه راوه‌ستایی و هشك؟ ئابوور پشتبه‌ستنێ ل سه‌ر گوهۆرینێن بازارێ خانووبه‌ران دكه‌ت، ب ملیۆنان دۆلار هاتینه دزین ژ كارێن سه‌خته‌كاریێ و خاپاندنێ ژ داهاتێ ته‌خا ناڤه‌ندی یا خه‌ونان ب ده‌وله‌مه‌ندیا ب له‌ز ڤه دبینن، ب رێیا كریارێن ئاشۆپی بۆ ته‌رخانكرنا مالیه‌تان و سه‌رمال یێ ترسنۆكه ب سروشتێ خوه به‌ری هه‌میان دره‌ڤیت. بهایێن خانووبه‌ران به‌ر ب زێده‌بوونێ ڤه دچن، ژ ئه‌نجامێ داخوازیا زێده و به‌رده‌وام د هه‌ژمارا ئاكنجیێن ناڤخوه و یێن دهێن و چو ئاریشه ژی د ڤێ چه‌ندێ دا نینه، لێ ژ به‌ر نه‌بوونا قانوونان وه‌كو یێن ل رۆژهه‌لاتێ بۆ راوه‌ستاندنا پێلا لێككه‌فتنان، دا هزر بكه‌ین كو بهایێ ئێك مه‌ترا چارگۆشه ل نیڤا سه‌نته‌رێ دهۆكێ پێنچ سه‌د دۆلارن و ئه‌م ل 2015 و ب ڤێ بهایی نێزیكی گرانترین باژێران دبیتـ و د بهایێن خانووربه‌ران دا ل گه‌ل جوداهیا گه‌وهه‌ری د ناڤبه‌را ناڤه‌ندا داهاتێ تاكی ل جه‌م مه و جوداهی د ناڤبه‌را ئابوورێ وان یێ ب هێز و هه‌ڤگرتی دا و ئابوورێ مه یێ كو خالێن لاوازیا وی د ڤان قه‌یرانان دا دیاربووی. د په‌یڤینا یابانی یا كه‌ڤن دا: ئه‌و دربێن پشتا نه شكێنن، ته ب هێز دئێخن، ل وی هه‌لویستی ته ب هێز نا ئێخن ل ده‌مێ داگرتنا ڤالاهیان. هه‌ر ژ كه‌ڤندا هێزێن حوكمه‌تان دهێنه پیڤان ب شیانێن وان ل سه‌ر بجهئینانا ئكتیفایا خوه‌یه‌تی، هه‌كه ب ڤێ شیانێ نه‌بیت دێ یا بێئیراده بیت، ب ڤێ قه‌یرانا نزمبوونا بهایێ به‌رمیله‌كا گازێ د گه‌نگه‌شه‌كرنا ئێكسه‌ر دا، هینگی به‌رپرسێ سعوودی حه‌نكێن خوه ب به‌رپرسێ رۆسی دكرن، كو دانپێدان كربوو ب كارتێكرنا نزمبوونا ئابوورێ وان، لێ كه‌سێ سعووكی شانازیێ دبه‌ت كو ئه‌و شیان ئابووری ژ پترۆلێ ژێكجودا بكه‌ت، نه‌خاسمه هه‌یڤانه ئه‌و پێشوازیا پتر ژ دو ملیۆن حه‌جی و عومریان دكه‌ن، لێ ره‌نگه تو ل ناڤ بازارێن وان ب تنێ به‌رهه‌مێن وان یێن مللی زێده‌تر نه‌بینی، سه‌ره‌رای هندێ كو ئه‌ردێن وان یێن مه‌زن و به‌رفره‌ه نه دباشن بۆ چاندنێ، هه‌ر دیسا ئابوورێ سعوودیێ پله‌یا حه‌فتێ بده‌ستخستیه ب ئاسته‌كێ جیهانی ل سالا 2011، ده‌مێ ب دروستی ره‌وشا وه‌به‌رهێنانا نێڤده‌ولی یا شاهنشینێ گه‌هشتیه (583،7 ملیار دۆلاران). لێ یابان ل پله‌یا ئێكی دهێت ب ره‌سیدێ (3255) ملیار دۆلاران، هه‌ر وه‌سا ل پله‌یا دو ژی دهێت ب سامانێ (1775) ملیار دۆلاران. هه‌ر دیسا ئابوورێ توركی ل سالا 2002ڤه‌گوهاستنه‌ك ژ په‌له‌یا 26 ب جیهانی دهێت 17 مفاداار بیت ژ جهێ خوه یێ جوگرافی و كه‌رتێن گه‌شتوگوزاری و پیشه‌سازی. (هه‌ر وه‌سا سالا 1947 خرابترین سال بوو عیراقێ دیتی د دیرۆكا خوه یا چاندنا سه‌رده‌م دا، چونكو باران كێم بوو و كۆلی مشه‌بوو، هه‌ر دیسا حه‌زا هنارده‌كرنا جه‌هێ و گه‌نمی دوجاركی زێده بوو وه‌كو ده‌وله‌مه‌ندكرنا ب له‌ز، له‌ورا نه چوو بوو د مه‌ها ئیلۆل و چریا ئێكێ دا ب تنێ وه‌لاتی قه‌یرانه‌كا تیژ هه‌بوو د نانی دا، هه‌ر وه‌سا ئه‌و دیمه‌نی تراژیدی ڤه‌گه‌ریا یێ خه‌لكی ل رۆژێن هشكاتیێ به‌رهه‌ڤكری، رۆژا ژن و زه‌لام و زارۆ ل سه‌ر فرنه و نانپێژیان خرڤه‌دبوون، ده‌مێ كۆم دبوون ل كێر و چه‌قۆكان دا پیچه‌كا نانی بده‌ستڤه بینن، هه‌ر وه‌سا ده‌ستووردانێن هنارده‌كرنا گه‌نمی بێی حساب دهاتنه دان، هه‌ر دیسا ژۆرا بارزگانیا مووسل هات مایێ خوه تێكر و ده‌سهه‌لاتێن به‌رپرس هه‌ست كرن كو وه‌لات ل هه‌مبه‌ر مه‌ترسیه‌كا دژواره، به‌لێ حوكمه‌تێ كه‌سه‌كه نه‌دیت كو گوهێ خوه بده‌تێ) عه‌بدولره‌زاق ئه‌ولحوسه‌ینی ـ دیرۆكی وه‌زاره‌ێن عیراقی ـ ده‌زگه‌هێ كاروبارێن ره‌وشه‌نبیری ـ ج 7 ـ لاپه‌رێ 211. بوهارا عه‌ره‌بی كو چار رژێمێن دكتاتۆر كو ئه‌گه‌رێ ئێكێ و داویێ ژی هه‌ژاریا گشتی یه و بێزاربوون و بێده‌روونیا وان وه‌لێ كری كو مرنێ نه‌بینن وه‌كو جوداهیه‌كا مه‌زن ل گه‌ل ژیارا وان یا نه‌خۆش. ئه‌ڤرۆ ل سه‌ر ئه‌ردی ملیار مرۆڤ هه‌نه نه‌خۆشیا برسێ و كێمیا خوارنێ هه‌یه و هه‌ژمار زێده دبیت سالانه ژ ئه‌نجامێ كێمیا بارانێ و هشكاتیا رووبار و بیران و خرابیا زه‌ڤیێن چاندنێ و شه‌ڕ و شه‌ماته‌یان و نه‌بوونا ئاسایشا ئابووری و شلۆڤه‌كرنێن ژدل.
و: ئه‌ڤرۆ
