ئاسایشاش نه‌ته‌وه‌یى و پرسێن ترسناك
خالد ئه‌حمه‌د بادى
زانا و بلیمه‌ت و كه‌سایه‌تیێ جیهانى یێ به‌رنیاس (ئه‌لبێرت ئه‌نیشتاین) دبێژیت (هه‌كه ته ڤیا ژیانه‌كا خۆش و ئارام ببه‌ى دێ ب ئارمانجه‌كا ده‌سنیشان كرى ڤه گرێده‌ى نه ب چ كه‌سان وجهان ڤه)، ئانكو د گۆره‌پانا ژیانا رۆژانه دا هه‌ر كه‌سه‌ك دڤێت ئارمانجه‌كێ بۆ خوه ده‌ستنیشان بكه‌ت نه ل سه‌ر چ كه‌س و جهان پشتبه‌ستیا خوه بكه‌ت سه‌ر. چونكو هه‌ر كه‌سه‌كى ژ ده‌ریایا سه‌ربۆران نه ڤه‌خۆت دێ ژ تێهنا ل بیابانا ژیانێ مریت و ژیان قۆتابخانه یه و مامۆستایێن وێ قوتابخانێ زه‌مانه (چه‌رخ) و وانێن وێ قوتابخانێ ژی ب تنێ سه‌ربۆرن. ڤیان و حه‌زا وه‌لاتى تشته‌كێ خودایى یه و د ناخێ هه‌ر كه‌سه‌كى دا یێ هه‌یى، لێ ل جه‌م هنده‌ك كه‌سان رێژا ڤیانێ پتره و ئه‌وێن حه‌ز وه‌لاتێ خوه دكه‌ن پتریا یێن دى چین و تۆێژا هه‌ژارانه و ل ده‌مێ جه‌نك و شه‌ر ب سه‌ر وه‌لاتان دا دهێن یێن به‌ره‌ڤانیێ دكه‌ن ب تنێ هه‌ژارن و ل ده‌مێ پاله‌وانى و پاره و ده‌ستكه‌فتان، ب تنێ زه‌نگین و بالاده‌ستن. تێكهه‌لبوونا هه‌ر تشته‌كى ل ناڤ جڤاكێ مه دا و ب تایبه‌ت ل ڤى سه‌رده‌مى دا هاتیه‌كرن، نه‌خاسمه پشتى په‌یدابوونا زۆر جه‌واشه‌بوون یان سه‌هوبوون و تێكهه‌لبوون ل ناڤبه‌را جه‌ماوه‌ر و ملله‌تى دا و ب تایبه‌ت پێگه‌هێن سیاسى دا هه‌نه و مه‌ره‌ما سه‌ره‌كى د رامان و پێگه‌هى دا، هه‌ر ئه‌ڤه‌یه ساناهى كرنا كارێ سیاسى یان برێڤه‌برنا پرۆسا سیاسى ل ناڤه‌ندێن كارى دا, بێ كو رامانا سیاسه‌تێ بهێته زانین و گرۆڤێ كلیلا خاترانه‌یا (مجامله) ل ناڤبه‌را خه‌لكى ب گشتى دا هه‌ى و ئه‌و تۆمه‌تێن سیاسى دده‌نه هه‌ڤدو بێ گرۆڤ و به‌لگه و بێ دووماهی و ئه‌نجام. سیاسه‌تڤان زۆر پشتبه‌ستى یا خوه دده‌ته بال پرسێن وه‌لاتپارێزیێ و ژبۆ تۆلڤه‌كرن ژ هه‌ڤچه‌په‌ر و هه‌ڤالێن خوه و ب گومان ئێخستنا وه‌لاتپارێزى یا هه‌ڤچه‌په‌ر و هه‌ڤالێن خوه و چێكرنا وێنه‌كى و خوه د وێ قودیكێ دا دیاركرن كو ب تنێ ئه‌و یێ وه‌لات په‌روه‌ره و دلسۆزه و ب تنێ ئه‌و به‌رگریێ ژخاك و وه‌لاتى دكه‌ت و كراسێ وه‌لاتپارێزیێ ل دووڤ پیڤه‌رێ خوه دروست دكه‌ت دا كو خوه بێگونه‌ه بكه‌ت ل سه‌ر وان كار و كریارێن شاش و تۆمه‌تێن مه‌زن یێن سیاسه‌تڤانى ئه‌نجامداین ل به‌رامبه‌ر گه‌ل و وه‌لاتى و ئه‌و سیاسه‌تڤان و كاربده‌ستێن ل ناڤ ده‌ستهه‌لاتى دا بن ل چ جهێن دونیایێ بیت یێ ئاماده‌یه كو هه‌ر تشته‌كى یان كاره‌كى بكه‌ت كو مفایه‌كێ ماددى یان مه‌عنه‌وى بگه‌هینیته خوه و ده‌ما مه خواندى و گوه لێ بووى كو ل پتریا وه‌لاتێن دونیایێ یان شه‌رێن گران و جه‌نگ په‌یدا بوون ئه‌گه‌رێن سه‌ره‌كى یێن ڤان شه‌ر و جه‌نگان ب تنێ به‌رژه‌وه‌ندیێن گشتى بووینه یان ژی ئه‌و وه‌لات یان ملله‌ت هاتینه شكه‌ستن یان ژناڤبرن هه‌ر ئه‌و كاربده‌ست و بالاده‌ستبوون خوه خیانه‌تكرى و به‌رامبه‌ره‌ك وه‌رگرتى مینا ل وه‌لاتێ چینێ چه‌ندین جاران دوژمنان هێرش كرنه سه‌ر چینێ نه هاتینه شكه‌ستن، به‌لێ ب وه‌رگرتنا به‌رامبه‌ره‌كى ئه‌و كه‌لها مه‌زن و ئاسێ و خورستى و بناڤوده‌نگ هاته داگیركرن و ستاندن. مینا وه‌لاتێ مه كوردستانا شرین كو ب هزاران جاران شه‌ر و جه‌نگ و هێرش ل سه‌ر كه‌ركووكێ و ده‌ڤه‌رێن كوردان و كه‌ركووكا دلێ كوردستانێ دا هاتینه لێ به‌رگریه‌كا مه‌زن ژێ هاتیه‌كرن لێ هاته داگیركرن و كه‌فته بن پستالێن پیسێن هنده‌ك عه‌ره‌بان و تێشكێن به‌عسى و عه‌فله‌قیان و خیانه‌تا (16) ئوكتوبه‌رێ هاته كرن و ب ده‌ستێ چه‌ند پیسه‌كێن گۆرى كو چ جاران خزمه‌تا كوردان و كوردستانێ نه كریه ژبلى وه‌رگرتن و دزینا خێر و خێراتێن كوردستانێ و ب تنێ سامانێ كوردستانێ برینه و سیاسه‌ته‌كا ره‌شتارى و ته‌یسۆك بكاردئینن ل به‌رامبه‌ر ملله‌تێ كورد ل كوردستانێ و بووینه دیلێن به‌رژه‌وه‌ندیێن خوه ب تنێ و مخابن بۆ خوینا هزاران گه‌نجێن كوردان كو ب هه‌روه چوو ل وى ده‌مى ل (16/10/2017) و حه‌تا نوكه ژی ملله‌تێ كورد كه‌فتیه د حاله‌ته‌كێ ده‌روونى و هیستیریایى دا و ئه‌و رۆژێن ره‌ش ژبیرا ملله‌تێ كورد ناچن و ب هزر و بۆچوونێن من ئه‌و ئه‌نفال و جینۆسایدا ب سه‌رێ كوردان دا هاتین (16) ئوكتوبه‌رێ ژ وان هه‌میان مه‌زنتر و ب هێزتر و نه‌خۆشتر بوو و كۆمینتا من ل سه‌ر وێ چه‌ندێ ئه‌گه‌ر مه ئاسایشه‌كا نه‌ته‌وه‌یى یا ب هێز هه‌بیت دێ ڤان پیلان و هێرش و تاوانان ژبن به‌ن و دێ ب دیوارێ گلێشخانه‌یا مێژویێ كه‌ڤن و دێ خائین و خۆفرۆش رویى ره‌ش و شه‌رمزار مینن بلا مه و وانان بتنێ هزر د پاشه‌رۆژ‌و داهاتێ ملله‌تێ كورد و كوردستانێ دا كربانه و پیلانێن دوژمنان شكاندبانه و به‌رده‌وام مه پێكڤه چاڤدێریا كوردستانێ كربا و دووڤچوونا پیلان و بزاڤێن دوژمنان كربانه نه بباینه هه‌ڤال و رێنیشانده‌ر ژبۆ وه‌رگررتنا هنده‌ك گۆژمان, مینا هۆزان و سترانا دیاربووى و دبێژیت (هه‌ر كه‌سه‌كێ خۆشتڤیه‌ك هه‌بیت و به‌رزه ببیت دبیت د ساله‌كێ دا بۆ خوه خۆشتڤیه‌كا دى ببیتیت و ئه‌گه‌ر ئێكى زێرێن خوه به‌رزه‌كرن دبیت ل بازارێ زێرنگرنا بینیت لێ ئه‌گه‌ر ته وه‌لاتێ خوه به‌رزه كر، دێ ل كیڤه وه‌لاته‌كى بۆ خوه بینیت؟) و چ وه‌لات ژی نابنه وه‌لاتێ ته. هه‌مى ده‌ما دوژمنێن مه یێن گشتى و ب تایبه‌ت یێن ده‌ردۆر ب هه‌مى هێزا خوه یا ئابوورى یان سیاسى بازرگانى و جڤاكى و په‌روه‌رده‌یى و ساخله‌مى و له‌شكرى و پۆلیسى و هه‌والگێرى ل سه‌ر مه كاركریه و كار دكه‌ن و ب هه‌مى هێزا خوه یێ خه‌رجیاتێن زۆر دكه‌ن و دمه‌زێخن دا كو مه تووشى شكه‌ستن و هه‌ژارى و پاشكه‌فتنێ بكه‌ن و كونترۆلێ ل سه‌ر كوردان بكه‌ن و كوردان نه هێلنه د هه‌بوونێ دا و ئه‌م ژی یێن ماینه ب هه‌ڤدو ڤه و چ هزرێن دى د به‌رژه‌وه‌ند وئایندێ ملله‌ت و وه‌لاتێ خوه دا ناكه‌ین و هزر د ئاسایشا ساخله‌مى و ئاسایشا چاندنێ و ئاسایشا ئابوورى و ئاسایشا بازرگانى دا ناكه‌ین و ژبلى وان هێرشێن سیاسى و له‌شكرى یێن ژ وان ترسناكتر پرسێن بازرگانى و ئابوورى و چاندنێ و جڤاكى و .. هتد. یێن ڤى سه‌رده‌مى و رۆژانه دهێنه سه‌ر وه‌لاتێ مه و بلا ئه‌م هزر بكه‌ین ئه‌ڤ پرسێن ل ناڤ مه دا به‌ر به‌لاڤبووین نه‌خۆشیێن گران و یێن ڤه‌گر و هه‌ر رۆژ ئه‌م یێن دبینین كو چه‌ند كه‌سێن دژیه‌كێ گه‌نجاتیێ دا یێن دمرن و ئه‌م یێن دبینین ئیشێن مه‌زن و گران یێن زێده بووین ل ناڤ ملله‌ت وه‌لاتێ مه دا و ئه‌م یێن گوه لێ دبین كو به‌رى ده‌مه‌كى، ئانكو به‌رى دو سالان وه‌لاته‌كێ هه‌ڤسوویێ مه شتى (زه‌به‌ش) ب سرنجا ماده‌یه‌ك كربوو د ناڤ دا كو كارتێكرنه‌كا نه‌رێنى ل سه‌ر مه دكه‌ت و نه زه‌به‌ش بتنێ به‌لكو هه‌مى جۆرێن دى یێن هێرشان و جۆرێن دى یێن فێقى یێن هاتینه سلنجلیدان، ئانكو (شرینقه) دان كو دبیت ئه‌ڤ زه‌به‌شه یان فێقى یان زه‌رزه‌وات یان چ كه‌ره‌ستێن چاندنێ بن بهێنه ژه‌هركرن یان جۆره‌كێ ڤایرۆسان به‌ردا بنه د ناڤ دا كو كارتێكرنه‌كا دره‌نگى نه یا زوى یان یا دۆمدریژ ل سه‌ر گه‌ل و ملله‌تێ مه بكه‌ن. دوژمنان هه‌مى ده‌م و گاڤان ئه‌ڤ سه‌ربۆره هه‌بووینه د دژایه‌تیكرنا ملله‌تێ مه دا چونكو هه‌تا كو ل ئاواره‌یێ ژى ل ناڤ كه‌مپ و چادرگه‌ه و ئوردیگایان دا ژی ل سالێن (1988) دوژمنان نانێ ئاوارێن چادرگه‌هێن مێردین و مووشێ و دیاربه‌كر ژه‌هركرن ب سلنجا و پتر ژ چار هزار ژ ئاواران پێ كه‌فتن و ژه‌هراوى بوون، ئانكو سه‌ربۆرێن باش یێن هه‌یین و ئه‌گه‌ر ل ده‌مێ ئه‌م ل ئاواره‌یێ و مێهڤانێن وانان بووین و ڤێ ب سه‌رێ مه بینن پا هزر بكه نوكه پتر كه‌رب ژ ئالا و په‌رله‌مان و حوكمه‌ت و له‌شكر و پێشمه‌رگێ مه ڤه دبن و دێ هه‌ولێن مه‌زنتركه‌ن ژبۆ نه‌هێلان و دانانا پلانێن ترسناك بۆ ملله‌تێ مه و وه‌لاتێ مه كوردستانێ.
… …. …
ب راستى مه هویرك هزرا خوه د ڤان پرسێن ترسناك دا كر كو رۆژانه مرنا ژ نشكه‌كێ ڤه و ئێشێن گران و مرنا گه‌نجان و فێقیێن ته‌لقیحكرى و سلنجداى و ئه‌رزانیا بازار و تشتێ وانان كو ئه‌و كه‌ره‌سته و مادده و دۆخێن دهنێرن بۆ هه‌رێمێ پتریا وان مادده و دۆخان ب بهایه‌كێ ئه‌رزان دهێته‌كرین و فرۆتن و ب ڤى ئاواى ژی هزر بۆ مه په‌یدا دبیت كو نهێنیه‌ك ل سه‌ر ڤێ پرسێ هه‌یه ئه‌گه‌ر نه دێ كارگه‌ه یان جۆتیارێ وانان یان نۆشدارێ وانان خوه خوساره‌ت كه‌ت یان ژی دپشت دیوار و په‌ردان نهێنیه‌كا مه‌زن وترسناك هه‌یه. ل به‌رى چه‌ند رۆژان ل هنده‌ك په‌یجێن فه‌یسبۆك و ئه‌نستگرامان دا هاتیه دیاركرن كو فێقیێ مۆزێ یێ ئه‌ڤ جاره نه‌خۆن ڤایرۆسێ (ئیبۆلا) د ناڤ دایه راسته زۆر حیله و دره‌وێن بازرگان و ئابوورى دهێنه‌كرن و ریكلام و د ل سه‌ر هه‌ڤدو دكه‌ن لێ ئه‌ڤه نه جاره‌ك یان دو جارن ئه‌ڤه پرسه‌كا ترسناكه و دڤێت دووڤچوون بۆ بهێته‌كرن ژ لایێ مه هه‌میان ڤه و ب تایبه‌ت جهێن به‌رپرسیار و شۆله‌ژێ. هه‌ر چه‌نده ئیران و سووریا و عیراق و تركیا ب درێژاهیا سالان ئه‌ڤ پرسه و خرابكارى یه ل گه‌ل ملله‌تێ كورد دا كرینه و كورد ژ ملله‌ته‌كێ خورستى یێ زیره‌ك و خودان ئابووره‌كێ ب هێز و بازرگانیه‌كا باش و خۆبه‌ستن ل سه‌ر خوه بخوه و بێ منه‌تیا وه‌لاتێن ده‌ردور و خه‌لكه‌كى ژی كره ملله‌ته‌كێ نه زیره‌ك و مسرف و كسلان و پشتبه‌ستن ل سه‌ر جهه‌كى یان هه‌ڤاله‌كى و بوونه ملله‌ته‌كێ شكه‌ستى و بێ ئابوور و بێ داهات و بێ هه‌ر تشته‌ك و ئه‌ڤ حوكمه‌تێن عیراق و سووریا و تركیا و ئیرانێ ڤیاى ئه‌ڤه بوو . كا چاوا سیاسه‌تا حوكمه‌تێن عیراقێ ل گه‌ل مه دا بكارئیناى كو كورد ژ گوندێن دوور ئینان د ناڤ كۆمه‌لگه‌هان دا و هێلا بێ كار و بێ مووچه و ئه‌گه‌ر مووچه‌ك ژی دابایه وانان دا زۆر یێ كێم بیت نه مرن و نه‌ژین و چه‌ند مفا ژ وێ سیاسه‌تا ترسناك و كوره وه‌ردگرت وچه‌ندین وه‌لاتێن دى یێن ده‌ردور هه‌ر وێ سیاسه‌تا توند و یا دوژمنكارانه دكه‌ن و نوكه ل توركیا ژی ب ده‌هان به‌نداڤ و گۆم و به‌نداڤێن ئاخێ و یێن به‌را و یێن گشتى دورست دكه‌ن و ناهێلن ئێك دلۆپا ئاڤێ بهیته د ناڤ عیراقێ و هه‌رێمێ دا و هه‌ر دیسا ملله‌ت و گه‌لێ كورد ل باكۆر ژی یێ هه‌ر وان نه‌هامه‌ت و نه‌خۆشى و ده‌رده‌سه‌رى یان دبینن و توركیا ب ڤێ سیاسه‌تا ل هه‌ڤال و هه‌چه‌په‌رێن خوه یێن ده‌ردور یێن ل گه‌ل هاتیه ئه‌نجامدان وه‌سا ئه‌و ژی یێ وێ سیاسه‌تا شاش و دوژمنانه بكاردئینن و پتریا خه‌لكى وان ده‌ڤه‌ران كۆمكرن و ب بهانه‌یا دروستكرنا به‌نداڤێ و سیاسه‌تا دوژمنان زۆر یا ترسناكه به‌رامبه‌ر گه‌ل و وه‌لاتى. بلا ئه‌م بۆ خوه وانه‌یان ژ رابردویى بگرین و های ژ خوه هه‌بین و به‌رژه‌وه‌ندیێن ملله‌ت و وه‌لاتى بدانینه به‌راهیا هه‌ر تشته‌كى و ئه‌گه‌ر به‌رژه‌وه‌ندیێن وه‌لاتى بده‌ستڤه‌هاتن و بوونه ده‌ستكه‌فتى، ئاها ل وى ده‌مى دێ به‌رژه‌وه‌ندیێن من و ته و هه‌میان بۆ دروست بن و ب تنێ بلا مه وه‌لات هه‌بیت و ئه‌م ب ناڤێ وه‌لاتێ خوه ب په‌یڤین نه ب ده‌هان قاره‌مان و سه‌ركه‌فتى مه هه‌بن، به‌لێ ب تنێ ب ناڤێ عیراقێ یان سووریا یان ئیرانێ یان توركیا دپویڤن نه ب ناڤێ كورد و كوردستانێ. ئه‌گه‌ر مه چاندنه‌كا ب هێز هه‌بایه ئه‌م پێدڤى وه‌لاتێن جیهانێ و ده‌ردۆر نه دبۆین و ئه‌گه‌ر مه ئاڤه‌كا ب هێز و مشه هه‌بایه ئه‌م پێدڤى ب دوژمنان نه دبۆین و هه‌ر چه‌نده مه ئاڤه‌كا زۆر یا هه‌یى، لێ ئه‌م د به‌رژه‌وه‌ندى دا بكارنائینین و هه‌ر ده‌م ل بن گه‌فا برینا ئاڤ و رووباراینه, ئه‌گه‌ر مه ئه‌ڤ تشتێن ل سه‌رى هه‌مى هه‌بانه بێگومان دا مه عه‌قل هه‌بن و پێشه‌سازیه‌كا ب هێز هه‌بیت و بازرگانیه‌كا چالاك ژی هه‌بیت. هه‌ر تشته‌ك دهێته‌كرن ل ڤێ جیهانێ ئه‌وژى كو ل ئه‌مریكا و زۆر وه‌لاتێن دى ب هزار ملیۆنان ته‌نێن گه‌نمى و به‌رهه‌مێن دى دهاڤێژنه د ده‌ریایان دا و دا كو بشێت ل جهه‌كێ دى یان زۆنه‌كا دى ئابوور و بازرگانیا خوه ب هێز بكه‌ن، ئه‌ڤجا ما یا كێمه بۆ وه‌لاتێن ب هێز كو هه‌ر ره‌فتاره‌ك و كاره‌كى بكه‌ت دا كو مه ژناڤببه‌ن. دوباره ئه‌ز دێ دیاركه‌م كو ئه‌ڤا ل ناڤ مه‌دا روودده‌ت نه یا ڤالایه ژ تشته‌كى چونكو زۆر پرسێن سه‌یر ل وه‌لاتێ مه یێ روو دده‌ن، دمه‌زن و سه‌یرن ئه‌و ژی یێن ل سه‌رى مه دیاركرین. له‌وما دبێژم مه هه‌میان ئێك ئارمانج و ئێك هزر و ئێك چاره‌نڤێس هه‌یه كو ملله‌تێ كورد هه‌مى گرێداى هه‌ڤن، چونكو دوژمن نابێژیت ئه‌ڤه كیه، ب تنێ به‌س كورد بیت دێ ره‌فتارێن هۆڤانه و كه‌شه‌فرێن د گه‌ل دا ئه‌نجامده‌ت. بلا مه های ژ خوه هه‌بیت و ئاسایشه‌كا نه‌ته‌وه‌یى و ئابوورى و ئه‌منى و بازرگانى و پێشه‌سازى و خوراكى و چاندنێ و هتد. دروست بكه‌ین وبه‌رهنگارى وان پیلان و هێرشان بین یێن دوژمنى و بلا ئه‌م پرسیاره‌كێ ژ خوه بكه‌ین و هزر د به‌رژه‌وه‌ندێن كوردان و كوردستانێ دا بكه‌ین و خوه ژ هه‌ر خرابكاریه‌كێ قورتال بكه‌ین و هزر د هه‌مى وارێن ژیانا رۆژانه‌یا گه‌لێ خوه بكه‌ین و خو بپارێزین ژ هه‌ر كریاره‌كا دروست دبیت دا كو ملله‌تێ كورد یێ پاراستى بى ژ هه‌ر نه‌خۆشیه‌كێ. چونكو ب راستى ملله‌تێ كورد زۆر قووناغێن سه‌خت و دژوار بۆراندینه و پتریا نیڤه‌كا رێكا ژێهه‌لى و ئه‌ڤرازى بدووماهێك ئینایه و بلا یا مایى ژی ته‌مام بكه‌ت ئه‌و ژى ب زانست و لێكتیگه‌هشتن و گیانێ لیبۆرینێ و گیانه‌كێ لێكگوهۆرینا ره‌ئى و بۆچوونان دا كو هه‌ر وه‌لات سه‌ربكه‌ڤیت. له‌وما ل دووماهێێ دێ بیژم بلا ئاسایشه‌كا خۆراكى و ئه‌منى و بازرگانى و پێشه‌سازى هه‌بیت و كار ژدل ل سه‌ر بهێته‌كرن دا كو ب تنێ مه هایی ژ پیلانێن دوژمنان بیت. هه‌ر و هه‌ر پیرۆز و بالا و به‌رز بیت ئالایێ كوردستانێ.
