ئـابۆرا بازنـەیی ل هەرێما كوردستانێ
ئـەڤین خـالد ئـەحمەد خـالد
دەستپێك
ئارمانجا ڤێ گۆتارێ شرۆڤەكرنا چەمكێ ئابۆریا بازنەیی و سەپاندنێن وێ یێن گونجای د هەرێما كوردستانا ئیراقێ دایە، ل گەل تەرخانكرنا گرنگیێ بۆ دەرفەت و ئاستەنگێن كو پێشیا وێ دگرن. گۆتار دێ بنگەهێن تیۆری یێن ئابۆریا بازنەیی ڤەكۆلیت، پاشی دێ چیتە سەر شرۆڤەكرنا رەوشا نهۆ ل هەرێما كوردستانێ، و ل داویێ دێ پێشنیارێن كریار پێشكێش كەت بۆ پاڵپشتیكرنا گوهۆڕینا بەرەڤ ئابۆریەكا بازنەیی یا بەردەوام.
ئابۆریا بازنەیی: چەمك و گرنگی
ئابۆریا بازنەیی وەك مۆدێلەكێ ئابۆری دهێتە پێناسەكرن كو ئارمانجا وێ كێمكرنا پاشماییانە بۆ كێمترین ئاست، دوبارە بكارئینانا سامانان هەتا رادەیەكێ د شیانان دا و گوهۆڕینا پاشماییان بۆ سامانێن بهادار.
ئەڤ مۆدێلە گرنگیێ ددەتە درێژكرنا ژیێ بەرهەمان، كێمكرنا بكارئینانا سامانێن سروشتی، و ئافراندنا دەرفەتێن كاری یێن نوی. ئابۆریا بازنەیی وەك رێبازەكا بەردەوام دهێتە هەژمارتن كو رۆلێ خۆ د پاراستنا ژینگەهێ دا هەیە، بدەستڤەئینانا گەشەپێدانا ئابۆری و پاراستنا سامانێن سروشتی بۆ نفشێن داهاتی.
رەوشا نهۆ یا ئابۆریا بازنەیی ل هەرێما كوردستانێ
هەرێما كوردستانێ رووبەروو گەلەك ئاستەنگێن ژینگەهی و ئابۆری دبیت، كو پێدڤی بە وەرگرتنا ستراتیژیێن نوی یێن گەشەپێدانا بەردەوام هەیە. سەرەڕای هەبوونا هندەك دەستپێشخەریان د وارێ دوبارە وەرگرتن و رێڤەبرنا پاشماییان دا، لێ سەپاندنا چەمكێ ئابۆریا بازنەیی هێشتا سنووردارە. هەرێم پێدڤی ب پێشئێخستنا ژێرخانەكا گونجای، یاسایێن پشتەڤان و هشیاریەكا جڤاكی یا مەزنتر هەیە بۆ پاڵپشتیكرنا گوهۆڕینێ بەرەڤ ئابۆریەكا بازنەیی. پێدڤیە گرنگی ب كەرتێن سەرەكی وەك چاندنێ، وزێ، پیشەسازیێ و گەشتیاریێ بهێتەدان بۆ بدەستڤەئینانا مفایەكێ مەزن ژ چەمكێ ئابۆریا بازنەیی.
دەرفەتێن پاڵپشتیكرنا ئابۆریا بازنەیی ل هەرێما كوردستانێ
گەلەك دەرفەتێن گەش بۆ پاڵپشتیكرنا ئابۆریا بازنەیی ل هەرێما كوردستانێ هەنە، ژ وان:
1- چاندنا بەردەوام: دشێین تەكنیكێن چاندنا ئۆرگانیك، رێڤەبرنا ئاڤدانێ ب شێوەیەكێ كاریگەر و كێمكرنا بكارئینانا ژەهرێن كیمیایی، بۆ بدەستڤەئینانا چاندنەكا بەردەوام بكاربینین.
2- رێڤەبرنا پاشماییان: پێدڤیە سیستەمێن كاریگەر بۆ رێڤەبرنا پاشماییان بهێنە پێشخستن، ژوان جوداكرنا پاشماییان، دوبارە وەرگرتن، پاقژكرن، بەرهەمئینانا وزەیێ ژ پاشماییان.
3- وزەیا نوویكرەڤە: دشێین مفای ژ ژێدەرێن وزا نوویكرەڤە وەربگرین، وەك وزا رۆژێ و وزا بای، بۆ كێمكرنا پشتبەستنێ ب سۆتەمەنیێن فۆسیلی.
4- پیشەسازیا كەسك: پێدڤیە پیشەسازیێن كو پشت ب كەرەستێن دوبارە وەرگرتی گرێددەن و كێمكرنا دەرهاڤێتنا كاربۆنێ دكەن، بهێنە هاندان.
5- گەشتیاریا ژینگەهی: دشێین گەشتیاریا ژینگەهی پێشبخەین، یا كو پشت ب سامانێن سروشتی گرێددەت، دگەل پاراستنا ژینگەهێ.
ئـاستەنگێن رووبـەڕووی جێبەجێكرنـا ئابۆریـا بازنەیی ل هـەرێما كوردستانێ دبن:
گەلەك ئاستەنگ هەنە كو رێ ل بەر جێبەجێكرنا ئابۆریا بازنەیی ل هەرێما كوردستانێ دگرن، ژ وان:
• كێمبوونا ژێرخانێ: هەرێم ژێرخانا پێدڤی بۆ كۆمكرن و چارەسەركرن و دوبارە وەرگرتنا پاشماییان كێمە.
• نەبوونا یاسایان: بۆ هاندانا ئابۆریا بازنەیی، هەرێم پێدڤی بە یاسایێن پشتەڤان هەیە.
• هشیاریا جڤاكی: جڤاك پێدڤی ب زێدەكرنا هشیاریێ دەربارەی گرنگیا ئابۆریا بازنەیی هەیە.
• دارایی: جێبەجێكرنا ئابۆریا بازنەیی پێدڤی بە وەبەرهێنانێن مەزن هەیە.
پێشنیارێن كریارێ
• دانانا ستراتیژیەكا نیشتمانی: پێدڤیە ستراتیژیەكا نیشتمانی بۆ گوهۆڕینێ بەرەڤ ئابۆریا بازنەیی بهێتە دانان.
• هەڤكاریا نێڤدەولەتی: پێدڤیە هەڤكاریا نێڤدەولەتی بۆ گوهۆڕینا شارەزایی و زانینان د وارێ ئابۆریا بازنەیی دا بهێتە پێشخستن.
• هشیاركرنا جڤاكی: پێدڤیە پرۆگرامێن هشیاركرنێ بۆ نیاسینا جڤاكی ب گرنگیا ئابۆریا بازنەیی بهێنە جێبەجێكرن.
• دابینكرنا دارایی: پێدڤیە دارایی یا پێدڤی بۆ پرۆژەیێن پەیوەندیدار ب ئابۆریا بازنەیی ڤە بهێتە دابینكرن.
ئـەنـجام
ئابۆریا بازنەیی دەرفەتەكا گرنگە بۆ بدەستڤەئینانا گەشەپێدانا بەردەوام ل هەرێما كوردستانا ئیراقێ. ئەڤە ژ بۆ جێبەجێكرنا ستراتیژیێن كاریگەر بۆ گوهۆڕینێ بەرەڤ ئابۆریەكا بازنەیی پێدڤی ب پابەندبوونەكا دل ژ لایێ حوكمەت و كەرتێ تایبەت و جڤاكێ مەدەنی ڤە هەیە. پێدڤیە گرنگی بهێتە دان بۆ ئاڤاكرنا ژێرخانێ، دانانا یاسایێن یاسایی، و هشیاركرنا جڤاكی، بۆ بدەستڤەئینانا ئارمانجێن گەشەپێدانا بەردەوام.
