ئــەنـفالكرنــا مـە ب ڤـی رەنـگی بـوو
زنـار تـۆڤـی
رۆژێن نەخۆش و پری دەرد و ئێش و ژان، ئەو رۆژن چ جاران ژ پێش چاڤێن مە ناچن، ل هەوا ئەنفالا رەش، ل شەڤا 25 تەباخا 1988 ێ، بۆ جارا دووێ ئەم ئاوارە بووین، ئەم ژ گوندێ هرۆرێ بەر ب سنوورێ توركیا ل نیڤا شەڤەكا تاری و بێ چارەنڤیس ب رێكەفتین، بۆ جارا ئێكێ پشتێ رژێما بەعس، خەتاسۆر دانایی ل سالا 1986، بۆ دەڤەرێن رزگاركری، یێن ل ژێر كونترۆلا پیشمەرگەیێن كوردستانێ و ل ئیلۆنا سالا 1987، مە وەكو خەلكێ گوندێ گركا، گوندێ خۆ چۆلكر، ژبەر هێرشێن بەعسیان، ئەم خەلكێ گوندی بەلاڤەبووین و هەر هندەك بۆ لایەكی چوون، داكو خۆ و زارۆیین خۆ بپاریزن ژبەر هێرشێن جاش و بەعسیان، مە قەستا گوندێ هرۆرێ كر، كو ل وی دەمی دووری جادا سەرەكی بوو یاكو دچیتە ناحیا كانی ماسێ، هەروەسا وی دەمی ترۆمبێل ژی نە دهاتنە گوندی، ئەم و گەلەك مرۆڤێن مە ل گوندێ هرۆرێ ئاكنجی بووین، هەمان سال، ل 11/9/1987، داستانا كانی ماسێ هاتە تۆماركرن و دەڤەرا كانی ماسێ كەفتە ژێر كونترۆلا هێزێن پیشمەرگەیێ كوردستانێ، بۆ دەمێ چەندین رۆژان رژێما بەعسی ب هێزێن لەشكەری و ب هاریكارییا فرۆكان و تۆپخانەیان هێرش ئینانە سەر دەڤەرا كانی ماسێ، پشتی چەندین شەرێن دژوار، حوكمەتا ئیراقێ جارەكا دی خۆ گەهاندە سەنتەرێ ناحیا كانی ماسێ. ل 25 تەباخا 1988، ئەنفالا بەهدینان دەستپێكر، حوكمەتا ئیراقێ ب فرۆكەیان چەندین گوندێن دەڤەرا دهۆكێ كیمیا بارانكرن و چەندین وەلاتی هاتنە شەهید و برینداركرن، هژمارەكا مەزن یا خەلكی ژ دەڤەرێن جودا یێن دهۆكێ قەستا سەر سنوورێ توركیا كرن، مرۆڤ نەشێت دەڕبرینێ ژ وان دیمەنێن نەخۆش بكەت، ترس و قیریێن زارۆیان و نالەنالا دانعەمران، دچوونە بەرپەرێن ئەسمانان، زێمار و گریا خەلكی ئەو گەلی و نهالە پڕكربوون، ژن و مێر لێك بەرزەبوون، زارۆك ژ دەیبابان ڤەقەتیان، ل شەڤا 25 تەباخا 1988، ئەم ژ گوندێ هرۆرێ دەركەفتین و بەرەف سنوورێ توركیا ڤە چووین، وێ نیڤا شەڤێ ئەم ل وان چۆل و گەلیان سەركەفتین و ئەم گەهشتینە خەنۆكەیی، ئەم دو رۆژان ماینە ل وێرێ، رۆژا سێیێ بەرێ سپێدێ بۆ هەوارا وی خەلكی و گۆتن، خۆ رزگار بكەن، ئەڤە جاش هاتنە هنداڤی سەرێ مە، ل رۆژا 28/8/1988، ئەم ل گەل وی خەلكی پێكڤە تەڤلی بنێ گوندێ ئارووشێ بووین ل باكۆر، ئەم نێزیكی پێنچ شەش هزار مرۆڤان بووین، جەندورمێن توركان هاتنە بەریكا مە و نەهێلا ئەم بچینە د ناڤ گوندێ ئارووشێ دا، ئەم ماینە د ناڤبەینا هەردو لەشكرێن حوكمەتا ئیراقێ و توركیا، هندی وی خەلكی كرە هەوار و گازی، جەندورمێن توركا گۆت، چێنابیت هوون بێهنە د ناڤ ئاخا توركیا دا، خەلكی گەلەك بزاڤكر بچن، بەلێ هەر وان نەهێلا ئەم بچینە د ناڤا ئاخا توركیا دا و وان گۆت، دێ هەوە تەسلیمی ئیراقێ كەینەڤە، هەتا بوویە مەغرەب چ چارە نەبوون و وان هەر گۆت، دێ هەوە تەسلیم كەین و لەشكرێ ئیراقێ یێ نێزیكی مە دبیت، وێ شەڤێ جارەكا دی ژ نەچاری پێشمەرگەیی چەكێ خۆ راكرەڤە و خودانە چیایی و خاترا خۆ ژ زارۆك و خیزانین خۆ خواستن، بۆ رۆژا مان و نەمانێ، كەس نزانیت دێ چارەنڤیسێ مە چ لێ هێت، ئەو رۆژە نەخۆشترین رۆژین ژیانا مە بوون، پاشی رۆژا پاشتر هاتە راگەهاندن، كو دەولەتا توركیا ئەم وەكو پەنابەر وەرگرتین و ئەو پێشمەرگە ژی ڤەگەریان و هاتنە ناڤ خێزان و كەسوكارێن خۆ. چەند رۆژان ئەم ماینە ل گوندێ ئارۆشێ و پاشێ بۆ دەمێ سێ رۆژان ئەم ماینە ل سەربەستا ل دۆلا ئاشیتێ، ل دووڤدا ئەم ب قەلابان هاتینە ڤەگۆهاستن بۆ كەمپا سلۆپیا یا گریدایی باژێرێ شەرنەخێ، ئەم هەڤدە رۆژان ماینە ل كەمپا سلۆپیا لبەر هەتاڤێ، ل وێرێ خیڤەت ژی نەدانە مە، پشتی هینگێ حكومەتا توركیا ل مەغرەبیەكێ ترێلەكا چادركری ئینا و ئەم و هەشت مالێن مرۆڤین مە ژ كەمپا سلۆپیا برینە كەمپا مێردینێ، دەمێ ئەم گەهشتینە كەمپا مێردینێ مرۆڤێن مە ل وێرێ بوون، هاتنە بەریكا مە و ئەم برینە مالێن خۆ هەتا بوویە سپێدە، پاشی ئیدارا كەمپێ گازی مە كر و ئەم چووین مە بۆ خۆ خیڤەت و ئەرزاق وەرگرتن، ئەم ماینە ل كەمپا مێردینێ، دەوروبەرێن كەمپێ هەموو د سیمەكری بوون، نێزیكی هەر سەد میتران جەندورمەك دانابوویێ، هەر وەكو ئەم زیندانكرین، ئەم نەچاربووین مە ژی ژیانا خۆ ب وی رەنگی دبۆراند، جاران ئەم دماینە بێ كارەب و بێ ئاڤ، ل زڤستانان ئەم د ماینە د هەری و تەقنێ ڕا، ل هاڤینان ژی ئەم د ماینە د تۆزێ ڕا ل بن خیڤەتان، چار سالان ب وی رەنگی مە ژیانا خۆ بۆراند، مە گەلەك نەخۆشی دیتن، دەولەتێ ژی زۆریەكا مەزن ل مە دكر، هەر د ناڤا كەمپا مێردینێ دا، دەولەتا تورك ژەهر كرە د ناڤ نانی و دامە، پتری سێ هزار كەسان پێ نەخۆش بوون و دو كەس ژی ب وی نانێ ژەهر كری مرین، زێدەباری وان هەموو نەخۆشیان، مە دەست ژ خواندنێ بەرنەدا و مە ل بن خیڤەتێن دڕیایی و ل سر و سەرما زڤستانێ و ل بەر گەرما هاڤینێ و ل سەر ئەردی د خواند، سۆپاس بۆ كەد و زەحمەتا هەوە، مامۆستایێن كەمپا مێردینێ چ جاران ئەم قەنجیا هەوە ژبیر ناكەین، هەوە ژیانا مە رۆهنكر، هندی ئەم د ژیانێ دابین، دێ بەحسێ كارێ هەوە و خزمەتا هەوە یا مەزن بۆ نفشێن بهێت كەین. د هەوا ئەنفالێن رەش دا، گوند و وارێن مە هاتنە سۆتن و ئەم هەموو دەربەدەر بووین، 182 هزار كەس بێ سەروشوین بوون، چ نەمایە حكومەتا ئیراقێ ب سەرێ مللەتێ مە نە ئینایی، هێشتا ئەم نەهاتینە قەرەبۆكرن ژی، ئەڤ دەستهەلاتا ئیراقێ یا شیعی یا نوكە ژی هەمان رێیا حوكمەتا بەعس پەیرەو دكەت، هەكە ژ دەستێ وێ بهێت، دێ ژ رژێما بەعس خرابتر ب سەرێ مللەتێ مە ئینیت، لەوما هندی ئەم د ژیانێ دابین، چ جاران ناڤێ ئەنفالێ ژ بیرا مە ناچیت.
