ئـەرێ توركیا و ئـۆجەلان پرۆسێسا ئاشتیێ دێ دۆمینن؟
مـووسـا خـالـد
پشتی وەرگرتنا پێشنیار و تێبینێن مەرجەعێ كوردان سەرۆك «مەسعود بارزانی» ئۆجەلان ل 27 شوباتا سالا 2025، دیسا خواست كو پەكەكە چەكان دانن، چونكی نێزیكی « 47 « سالان بەردەوامن، خەباتا خۆ یا چەكداری هەتا نوكە دامەزراندنا خودایە، دیسا ئەڤ بانگەوازا رێبەرێ چەكدارێن پەكەكێ رەنگە بیتە ئەگەرێ سازانا دیموكراسی و جڤاك و دەولەت تێكەلبن و هەموو گرۆپ چەكان دانن. زۆر لایەن چاڤەڕێ ڤێ پەیامێ بوون، لێ ئەز باوەر نینم كو ب ساناهی و هەر زویكا پەكەكە چەكان دانن، توركیا ژی دخوازیت گرێدانەكا باشتر بەرامبەرێ كوردان ئاڤا بكەت، توركیا دخوازیت باشور و توركیا و سووریا سیاسەتەكا نەرمتر برێڤەبەت، دیسا ئەڤە چەندین سالە توركیا هەمبەرێ كوردین توركیا سیاسەتەكا توند برێڤەدبر، چونكێ زۆرتر ژ 100 سالانە كێشا كورد و توركیا چاڕەسەرنەبوونە، چونكو ئەڤ ئالۆزیە بوونە جهێ ئاوارەبوونا زۆر كەسێن كورد و توركیا ل ئورۆپا، دیسا پریا وەلاتێن جیهانی پێشوازیێ ل ڤێ نامەیا ئۆجەلانی دكن، چونكی دبیت ئەڤ پەیامە بیتە ئەگەرێ چاڕەسەركرنا زۆر كێشەیێن دی، بەرێ چەندیێن سالە نێزیك 15 تا 16 هزار چەكدار ل ناڤخۆیا توركیا هەبوون. ئۆجەلان دیاركر ژی كورد و تورك برانە ئەم دشێن ب رێكا ئاشتیێ كێشەیێن خۆ چاڕەسەربكەن، دیسا ب بۆچوونا من دبیت هندەك پێنگاڤێن ئەرینی بهێنە هاڤێتن، نها باشترین نموونە بەرچاڤێن مەیە كو توركیا ل سووریا باشترین گارێگەریا خۆ هەیە ل سورویا نوی دا، ئەگەر د ڤێ پرسێ دا پەكەكە چەكان نەدانن، رەنگە توركیا كێشەیێن مەزنتر هەمبەری كوردان بكەت، دیسا كوردین سووریا داگیر بكەت و دوبارە تۆپ باران بكەت، ئەڤ بانگەوازا ئۆجەللان دایە دیاركرن كو پەكەكە چەكان دانن. دیسا بلا ل بیرا مە بیت، پێڤاژویا ئاشتیێ ل سەر دەستێ مەرجەعێ كورد «مەسعوود بارزانی» هاتیەدانان ل نەورۆز و نیسانا سالا 2013 پێڤاژۆیا ئاشتیێ ناڤبەرا مەرجەعێ كوردان سەرۆك « مەسعود بارزانی « و سەرۆكی توركیا «ئەردوگان» هاتە پێش ئەڤ پرۆسێسا ئاشتییێ دەستپێكر، لێ مخابن ل دوماهییا سالا 2015 ژ ئەگەرێ ناكۆكیا، زۆر پارت و كەسێن سیاسی یێن كورد ل توركیا ئەڤ پێڤاژۆیە پنپێكرن، توركیا ل دژی وان راوەستیا و هێرش و ب قەیۆمان و زێندانكرنا زۆر سیاسیێن نها دەمپارتی هاتنە زیندانكرن ژناڤبرن، كوردێن توركیا ژ ئەگەرێ گڤاشتنێن پەكەكێ ئەڤ پێڤاژۆیە تێكدان. پشتی ڤێ قۆناغێ ئەز دبینم ئەردۆگان دێ مەرجێن توندتر هەمبەری پەكەكێ هەبن، نەكو پەكەكێ هەبن هەمبەری ئەردۆگانی، چونكی ئەردۆگان د سیاسەتا خوە یا دەرەكی دا كەسەكێ شارەزایە ل «پرۆسێسا ئاشتییێ «. ل ڤێرە سێ پرسیار دهێنە پێش:
ئەرێ دێ كارڤەدانا توركیا چبیت ؟ ئەرێ هەڕدو لایەن ناكۆكن بگەهنە چارەسەریێ؟ یان بەرامبەر ڤێ ڤێ چەندێ توركیا دەست پێشخەر بیت؟
توركیا دخوازیت ئەو قۆناغا نۆكە ل سووریا دەربازدبیت مفای ژێ وەرگریت و نەرماتیەك باشتر ل توركیا ئاڤا بكەت، یا هەرە گرنگ د ئاشتیێ دا گەرەنتیا نیڤدەولی و نەتەوەیێن ئێكگرتی هەبیت. تورك دانپێدانێ بكەت كو كورد نەتەوەیەكە و بەشەكێ گرنگە د رۆژهەلاتا ناڤەڕاست دا و تایبەت ل توركیا.
هەر چەندە پڕانیا خەلكێ چەك دانانا پەكەكێ ب ئاشتیەكا بەتال ددانن بۆ گەلێ كورد ل باكۆر، بەلێ هەبوونا پەكەكێ د لیستا تیرۆرێ دایە و بەردەوام هێرشێن توركیا بۆ سەر قەندیلی و باشوور و بارودۆخێ سیاسی ل رۆژهەلاتا ناڤەڕاست و پرسا رۆژئاڤایێ كوردستانێ كو گۆهورینا نەچاڤەڕێكری دایە، رەنگە بریارا ئۆجەلانی ئەقلانە بیت، چونكو «پرسا كوردان ل رۆژهەلاتا ناڤەڕاست د نوكە دا پرسەكا جدی یە». هەر چەندە رەگەزپەرستیا توركیا یا بەردەوام رێك نەدایە كورد بگەهن ئارمانجا خوە، یاریكرنا سیاسی یا نوكە د گۆرەپانا رۆژهەلات ناڤەڕاست دایە و فەرە كورد باشتڕ ئێكگرتی بن.
