ئـەنـفال رەشترین رویدان د مێژوویا كوردان دا
سەردار مەجید
ئەنفال، ئەو كارەساتا مەزن یا كو ل سالا ١٩٨٨ ل باشوورێ كوردستانێ رویدای، بەرنامەیەكێ سیستەماتیك و رێكخستی یێ حوكمەتا ئیراقێ بوو بۆ ژناڤبرنا خەلكێ كورد. د ڤێ پرۆسێ دا، كو ب چەندین قۆناغان هاتە ئەنجامدان، گەلەك گوند هاتنە وێرانكرن و ب هزاران كەس هاتنە كوشتن یان ب زۆری هاتنە راگوهاستن.
پرۆسا ئەنفالێ ب چەند قۆناغان هاتە ئەنجامدان. د دەستپێكێ دا؛ حكومەتێ دەست ب وێرانكرنا گوندان كر و خەلك ژ جهێن وان یێن رەسەن دویرخستن. پاشی، ب رێكێن جودا جەلاد و لەشكرێن ئیراقێ دەست ب گرتن و كوشتنا زەلامان كر. ژن و زارۆك ژی بۆ جهێن دی هاتنە ڤەگوهاستن، كو ل وێرێ د مەرجێن گەلەك خراب دا دژیان.
د ڤێ پرۆسێ دا، نێزیكی ١٨٢ هزار كەس هاتنە كوشتن و وێرانكرن. گەلەك ژ وان كەسان د گۆرێن بكۆم دا هاتنە ڤەشارتن و هندەك ژی هەتا نها نەهاتینە دیتن. زێدەتر ژ ٤ هزار گوند هاتنە وێرانكرن و خەلكێ وان ب زۆری هاتنە دەركرن ئەڤ كارەساتە نە ب تنێ ژ ئالیێ كوشتنێ ڤە، لێ هەروەسا ژ ئالیێ ئابووری و جڤاكی ڤە ژی باندۆرەكا مەزن ل سەر خەلكێ كورد كر. گەلەك مال و خێزان هاتنە ژێكڤەكرن، گەلەك زارۆك بێ دایك و باب مان، و ژیانا خەلكی یا ئابووری هاتە تێكدان هەروەسا، ئەڤ كارەسات بوویە سەدەما دروستبوونا برینەكێ كویر د ناڤ جڤاكا كوردی دا، كو هەتا نها ژی نەهاتیە ساخكرن. گەلەك كەس هێشتا ل بەندا دیتنا تەرمێن خوەشتڤیێن خوە نە، و گەلەك خێزان هێشتا نزانن كا چ هاتیە سەرێ ئەندامێن وان ئەنفال نیشان دا كو چاوا رژێمەكا دیكتاتۆر دشێت ب رێكێن سیستەماتیك هەوڵ بدەت میللەتەكی ژناڤ ببەت. ئەڤ كارەسات د مێژوویێ دا وەك نموونەیەكا تاری یا جینۆسایدێ هاتیە تۆماركرن، و پێدڤیە هەمی جیهان ژێ دەرسان وەربگریت دا كو چو جاران تشتەكێ وەها دوبارە نەبیت ئەڤرۆ، گرنگە كو ئەم ڤێ كارەساتێ ژبیر نەكەین و بەردەوام بۆ نفشێن نوی ڤەگێرین. هەروەسا، پێدڤیە ئەم هەول بدەین كو ئەڤ كارەسات ل سەر ئاستێ نێڤدەولەتی بهێتە ناسكرن وەك جینۆساید، دا كو ئەو كەسێن بەرپرسیار بهێنە دادگەهكرن و مافێ قوربانیان بهێتە پاراستن.
