ئه‌حمه‌دێ موخلص یان ئه‌حمه‌دێ نالبه‌ند
(3)
ماهر عبدالرحمن به‌رواری – ئه‌لمانیا
مه ل خه‌له‌كا بۆری ئاماژه ب هندێ كر كو مه ڤێداچوونه‌كا چه‌ند جاری و بنه‌جهكر د دیوان و هه‌لبه‌ستێن “ئه‌حمه‌دێ موخلص” دا كر. مه پاشناڤ هه‌می ده‌ستنیشان كر و چه‌ند جارییا بكارئینانا وان. ئه‌ڤ دایگرامێ ئه‌ندازه‌یی ژێ چێكر دا پتر ڕون بیت بۆ خانده‌ڤانان ڕاستیا ئه‌نجامان.(٩)
د ڤێ ڕاپرسیێ دا دو پاشناڤ هاتنه وه‌رگرتن:
١. پاشناڤێ جهی: هه‌روه‌ك د وی دیاگرارمی و لیستا پاشناڤان یا مه د دیوانا “ئه‌حمه‌دێ موخلص ماهر عبدالرحمن به‌رواری ٢٠١٣، به‌رپه‌رێن ١٠٧ و ١٠٨ ” دا به‌لاڤكرین دیارد بیت كو پاشناڤێ ئامێدی ٢٧ جاران هاتیه و پاشناڤێ بامه‌ڕنی ١٢ جاران و ڕویسی ٥ جاران و به‌رواری ٥ جاران و بێدوهی، ٣ جاران…..تا دووماهیێ..
٢. پاشناڤێ شعری (هه‌لبه‌ستێ):
پاشناڤێ “موخلص” ٢٠ جاران هاتیه بكارئینان و پاشناڤێ عاصی (9) جاران (هه‌كه ب پاشناڤ بهێت هژمارتن، پێدڤی ڤه‌كۆلینان هه‌یه) و پاشناڤێ “نه‌عله‌به‌ند” جاره‌كێ هاتییه.(ئه‌و ژی شكا ل سه‌ر هه‌ی و كو پاشناڤێ هه‌لبه‌ستی بیت) ب هزرا من مرادا وی پێ له‌قه‌بێ بابێ وی یه (ئه‌مینێ نالبه‌ند) كو نالبه‌ندی دكر و ب نالبه‌ند (مه‌شهۆر) ببوو. له‌و ب پشته‌ڤانییا ڤان ده‌ستنڤیس و دیكۆمێنت و كونیه و هه‌لبه‌ستان مه بڕیاردا كو چ جاران پاشناڤێ “نالبه‌ند” بكارنه‌ئینین و ژ هه‌می كتێبێن خوه ڤه‌روژین و به‌س پاشناڤێ “موخلص” یێ درست بكاربینین.
هیڤی دكه‌ین نڤیسه‌ڤان چاڤ ل مه بكه‌ن و خوه ژ ڤێ شێل و بێلێ ڕزگار كه‌ن و شاشییان دوباره نه كه‌ن.
ده‌ستكاریێن ده‌ستنڤیس و ناڤێ دیوانێ و پاشناڤان:
یا خویایه ده‌ستكاری كرن (زێده و كێمكرن) د دیكۆمێنت و كونیه و ئیمزایان دا، كاره‌كێ نه ژ هه‌ژی و نه یاساییه و نابێت بهێت كرن.
پڕانیا نڤیسه‌ڤانان ژ بلی (سه‌رپه‌رشتیارێن دیوانا باغێ كوردا) وه‌ك خوه و بێ ده‌ستكاری كرن د ده‌ستنڤیسان دا، ده‌ستنڤیس ب ئه‌مانه‌ت ڤه ڤه‌گوهازتنه، لێ یا كو مرۆڤی حه‌یری دكه‌ت: ئه‌ڤ بریارا لادان و گوهۆڕین و هه‌لبژارتنا ناڤێ دیوانێ (باغێ كوردا” ل شوینا “حدیقه الاكراد” و پاشناڤێ “نالبه‌ند” ل شوینا پاشناڤێ هه‌لبه‌ستڤانی “موخلص” دانینه و بێی چ گرۆڤ و ڕونكرنا بده‌نێ و خوه ژ به‌رپرسیاریێ به‌ری كه‌ن.
ئه‌ڤێن خارێ ئه‌و سێ دیكۆمێنتن یێن ده‌ستكاری تێداكری و ل دویڤ گێولێ خوه ڤه‌گوهازتین. ئه‌ز بباوه‌رم، گه‌ر كه‌سانێن پسپۆر هه‌بن سه‌روژنوی ب سه‌ر هه‌می ده‌ستنڤیس و دیكۆمێنت و هه‌لبه‌ستێن ئه‌حمه‌دێ موخلص را بچن دێ گه‌له‌ك شاشی و ده‌ستكاریان بینن د ڤه‌گوهازتنێ دا و دبیت پاشناڤێ “موخلص” و گه‌له‌ك تشتێن دی ژ هه‌لبه‌ستان ڤه‌روژتبن. هیڤی دكه‌ین به‌رێز ته‌حسین دۆسكی د پروژه‌یێ خوه دا ب سه‌رهل ببیت و شاشیان به‌رچاڤ بكه‌ت و دوباره نه‌كه‌ت.
١. دیزاینا جلدێ دیوانێ “یێ ئه‌حمه‌دێ موخلص ب ده‌ستێن خوه ره‌سم و ناڤكری) (١٠)
– ناڤێ دیونێ “حدیقه الاكراد” كرینه “باغێ كوردا”.
– پاشناڤێ هه‌لبه‌ستیێ هه‌لبه‌ستڤانی “موخلص” وان یێ ژێ ڕاكری و كرییه “نالبه‌ند”
٢. ده‌ستنڤیسێن: ژیانناما موخلصی و ناما بۆ مه‌لا تاهای هنارتی:
د ڤان هه‌ردو ده‌ستنڤیسان دا، ب زه‌قی دیار دبیت كو ده‌ستكارییا د ده‌ستنڤیسان دا كری و پاشناڤێ “موخلص” یێ ژێ ڤه‌ڕوژتی و ژ نك خوه و بێ ڕونكرن و گرۆڤ ل شوینێ “نالبه‌ند – نعلبند” یێ دانای،
– د دیكۆمێنت و ده‌ستنڤیسی دا یا هاتی: “انا احمد مخلص ابن امین … “وان یا كریه كوردی “ئه‌ز ئه‌حمه‌دێ ئه‌مینێ نالبه‌ندم …”(ل ده‌ستنڤیسی و ڤه‌گوهازتنا وان بنێره (باغێ كوردا به‌رگێ ١ به‌رپه‌ڕێ ٣٠ و ٥٣٠). لێ د كتێبۆكا “به‌رپه‌ره‌ك ڤه‌شارتی ژ ژینا نالبه‌ندی تاها مایی ١٩٩٤ز به‌رپه‌ڕێ ٥” هه‌مان شاشی دهێت دیتن. “ئه‌ز ئه‌حمه‌دم كورێ ئه‌مینێ نالبه‌ند….”
– هه‌روه‌سان د ڤه‌گوهازتنا ده‌ستڤیسێ ناما ئه‌حمه‌دێ موخلص بۆ مه‌لا تاها مایی، شاشیه‌كا زه‌قا دی ژی یا كری، كو ب چ ڕه‌نگان نابیت و پێدڤی نه‌بوو بكه‌ن.
د دووماهیا نامه‌یێ دا هه‌لبه‌ستڤانی ئیمزا خوه یا لێ كری وه‌كی پڕانیا هه‌لبه‌ست و ده‌ستنڤیسێن دی و نڤیسیه “احمد مخلص” . سه‌رپه‌رشتیارێن چاپكرنا “دیوانا باغێ كوردا” “نه‌عله‌به‌ند” ژ نك خوه لێ زێده‌كریه و كریه “احمد مخلص-نعلبند”. ژ به‌ركو نامه ب عه‌ره‌بی بوو هه‌كه دا كه‌نه نالبه‌ند.
(بنێرن باغێ كوردا به‌رگێ ١ لاپه‌ڕ ٣٠ و ٥٣٠)
.تشتێ سه‌یر ئه‌وه چار نڤیسه‌ڤانێن به‌رنیاس و خودان سه‌ربۆر ئه‌ڤ كاره ب هه‌ڤرا یێ كری، نه مه‌عقووله كو شاشیێن هوسان به‌رچاڤ ب سه‌ردا ده‌ربازببن، لێ یا ڕۆهن و ئاشكرایه كو وان ب ڕژدی و ئه‌كادیمی كارنه‌كریه و پتر ئیعتمادا دایه سه‌ر نڤیسێن رحمه‌تی مه‌لا تاها مایی و بێی هه‌ڤبه‌ركرن و ڤه‌كۆلین به‌لاڤكرینه، هه‌ولا ژ ناڤبرنا پاشناڤێ درستێ “موخلصی” و پێڤه‌نانا پاشناڤێ شاشێ “نالبه‌ند” ب هه‌لبه‌ستڤانی ڤه یا دیاره و هه‌روه‌سان تا نوكه ژی هه‌ر به‌رده‌وامن ل سه‌ر هه‌مان شاشی و تێگه‌هشتن و دوباره‌كرنان.(١٢)
نیڤشكێ بابه‌تی:
وه‌كی مه د رۆژناما ئه‌ڤرۆدا ژی به‌لاڤكری كو ئه‌حمه‌دێ موخلص ژ چاپكرنا هه‌لبه‌ستێن خوه بێ هیڤی ببوو، له‌و ئه‌وێن شیای كۆم كه‌ت دگه‌هینیته ده‌ستێ مه‌لا تاها مایی و دكه‌ته وه‌كیلێ خوه، هه‌روه‌سان مه‌لا تاها مایی ژی پێڤه كه‌سیره دبیت و تاقه‌تا ڤی بارێ گران نامینیت و هه‌وارا خوه دبه‌ته ل نك سه‌رۆك بارزانی. سه‌رۆك بارزانی ژی د رێكا (عزالدین به‌رواری) را ڤێ لیژنه‌یێ ب سه‌رپه‌رشتیا مه‌لا تاها مایی ته‌كلیف دكه‌ت بۆ چاپكرنا “باغی كوردا”. ئه‌ڤی كاری نێزیكی دو سالان ڤه‌كێشایه(١٩٩٦-١٩٩٨) و ئه‌ڤ لیژنه‌یه زۆر ژ ڤی پروژه‌ی مفاداربوون.
مرۆڤ وه‌سان تێ دئینیته ده‌رێ، كو سه‌رپه‌رشتیارێن ڤی پرۆژه‌ی خه‌مساریه‌كا مه‌زنا تێداكری و ئیعتمادا دایه سه‌ر نڤیسێن رحمه‌تی مه‌لا تاها مایی و خوه ب سه‌ردا هاینه‌دایه و یا ژ خوه‌ڤه كری و نه‌خازتیه دگه‌ل رحمه‌تی بكه‌ڤنه گێنگه‌شه‌یان(١٣).
