ئه‌رێ داعش دێ سه‌رهه‌لده‌ته‌ڤه؟
خورشید ئه‌حمه‌د سوورچی
ئێك ژ پرسێن گرنگ كو د نوكه دا ژ لایێ گه‌له‌ك سیاسه‌تڤان و ڤه‌كۆله‌رێن سیاسی دهێته پێشبینیكرن دوباره سه‌رهه‌لدانا ڕێكخراوا داعشه، كو ب ئێك ژ مه‌ترسیدارترین ڕێكخراوێن ڕادیكالێن ئیسلامی دهێته دانان. داعش ژ ڕویێ پڕاكتیكی ڤه ل سالا (٢٠١٧)ـێ ب دوماهیك هات، لێ وه‌ك ئایدۆلۆژی حه‌تا نۆكه ژی یا مایی، له‌وڕا ترس یا هه‌ی دوباره سه‌رهه‌لده‌ته‌ڤه چونكی د نوكه دا بارودۆخ یێ گونجایه، گه‌له‌ك ئگه‌ر هه‌نه لێ ئه‌ز دێ ڤان سێ ئه‌گه‌ران به‌حس كه‌م:-
ئێك/ گوهۆرینا سیسته‌مێ سیاسی ل سووریا و وه‌رگرتنا ده‌ستهه‌لاتێ ژلایێ ئه‌حمه‌د شه‌رعی ڤه: هه‌ر وه‌كی یا دیاره ل ٨ دیسه‌مبه‌را سالا بووری گوهۆڕین ب سه‌ر سیسته‌مێ سیاسی یێ سووریا هات و به‌شار ئه‌سه‌د و مالباتا وی ژ ده‌ستهه‌لاتێ هاتنه دویرئێخستن و ده‌سته‌كا نوی هاتنه سه‌ر ته‌ختێ ده‌ستهه‌لاتێ، ده‌سته‌یا نوی پتریا وان ئه‌و چه‌كدار بوون كو ل ڕێكخراوا (ته‌حریر شام) ئه‌ندامن، هه‌ر وه‌كی یا دیاره ئه‌حمه‌د شه‌رع ل ده‌ستپێكێ ئه‌ندامه‌كێ ڕێكخراوا داعش بوو، لێ ژبه‌ر ناكۆكیێن وی دگه‌ل ئه‌بۆبه‌كر به‌غدادی ل سه‌ر فه‌رمانڕه‌واتیێ ل سالا (٢٠١٦) ل داعش جودابوو، لێ په‌یوه‌ندیێن وی د گه‌ل ئه‌ندامێن دی یێن داعش مابوون، هه‌روه‌سا دا ژبیر نه‌كه‌ین كو ئێك ژ ئایدۆلۆژیێن داعشێ (ئه‌نتی شیعه‌ییه) كو د نوكه دا عه‌له‌ویێن شیعه مه‌زنترین مه‌ترسینه ل سه‌ر ده‌ستهه‌لاتا ئه‌حمه‌د شه‌رعی ل سووریا، له‌وڕا ب دیتنا من سه‌رهه‌لدانا داعشی دێ ڕێكێ خۆش كه‌ت بۆ ژناڤبرن و لاوازكرن و ده‌ر ب ده‌ركرنا شیعه‌یێن عه‌له‌وی ل سووریا به‌ره‌ف وه‌لاتێن دی، ب ڤێ چه‌ندێ بارودۆخێ سووریا دێ ل به‌رژه‌وه‌ندیا ئه‌حمه‌د شه‌رعی ئێكلایی بیت، هه‌روه‌سا ده‌ستهه‌لاتا نوكه یا سونی مه‌زهه‌به كو هه‌ڤ مه‌زهه‌به د گه‌ل داعش و د شیان دایه حوكمه‌تا سووریا داعش وه‌ك ئامراز بكاربینی ل دژی (كوردێن سووریا و درۆز و شیعه‌یان) له‌وڕا گۆمانا ده‌ركه‌فتنا داعش ل سووریا نێزیكه ژ ڕاستیێ، چونكو داعش دێ هه‌ڤكاریا حوكمه‌تا نوی یا سووریا كه‌ت بۆ ڤاڤارتنێ.
دوو/ جه‌نگێ ئیران – ئیسرائیل: به‌ری نوكه ژی مه گۆت كو ئێك ژ مه‌بده‌ێن داعشێ دژایه‌تیكرنا شیعه‌یانه، چونكی ئه‌و دبینن كو شیعه ده‌ركه‌فتینه ل سه‌ر ڕێبازا خۆدێ و سونه‌تا پێغه‌مبه‌ری. ئیران ژی داعشێ دبینیت مه‌ترسی ل سه‌ر مانا شیعه‌یان، د گۆتنه‌كێ دا (قاسم سوله‌یمانی) دبێژیت: داعش پلانه‌كا وه‌لاتێن زلهێزه ب هه‌ڤكاریا هنده‌ك وه‌لاتێن ئه‌قلیمی ب دژی هیلالا شیعی هاتیه دورستكرن. د نوكه دا ئیران یا كه‌فتیه گرژی و ناكۆكیێن مه‌زن د گه‌ل ئیسرائیلێ، له‌وڕا ڕه‌نگه داعش ب ده‌رفه‌ت بزانیت كو جاره‌كا دی خۆ ڤه‌ژینیت و جاره‌كا دی ب دژی ئیرانێ بجه‌نگیت، هه‌روه‌سا دا ژبیر نه‌كه‌ین كو د ڤێ خالێ ژی دا داعش دێ بیته هه‌ڤكار بۆ حوكمه‌تا ئه‌حمه‌د شه‌رعی، چونكی د نوكه دا ئیران دژایه‌تیه‌كا زێده یا حوكمه‌تا وی دكه‌ت.
سێ/ بارودۆخێ ناڤخۆیێ ئیراقێ: ئیراق و سووریا دو جهێن گونجایینه بۆ دوباره سه‌رهه‌لدانا داعش، چونكی ده‌رزێن سیاسی و ئابووری و سه‌ربازی و سیسته‌می هه‌نه د ڤان دو وه‌لاتان دا، گرۆپێن میلیشیایێن شیعی بووینه مه‌ترسی ل سه‌ر پێكهاتێن ئیراقێ ب تایبه‌ت سونیان، چونكو پتریا ئه‌ندامێن داعشێ گه‌نجێن سوونی مه‌زهه‌ب بوون، د نۆكه‌دا ئه‌و یێ دبینن كو غه‌دره‌كا مه‌زن یا ل پێكهاتێ وان دهێته كرن د ناڤ ئیراقێ دا له‌وڕا یا ب زه‌حمه‌ته خۆ بێ ده‌نگ بكه‌ن، هه‌روه‌سا ئه‌ڤ گروپاتێن شیعی مه‌ترسی یا دورست كری ل سه‌ر هێزێن هه‌ڤپه‌یمانان و ده‌وله‌تێن كه‌نداڤی ژی، له‌وڕا دورستبوونا داعش دێ ڤان گرۆپان چارچووڤه‌كه‌ت و ڕه‌نگه لاواز ژی بكه‌ت.
ئه‌ڤ ئه‌گه‌ره و كۆمه‌كا ئه‌گه‌رێن دی چێدبیت ببنه ڕێك خۆشكه‌ر بۆ دوباره سه‌رهه‌لدانا داعش، د دوماهیك لێدوانا خۆ سه‌رۆك بارزانی ژی ڕاگه‌هاند كو مه‌ترسیا سه‌رهه‌لدانا داعش یا هه‌ی.
