ئه‌رێ راسته ژن ب ئاقلترن؟!
هه‌ر وه‌كو نڤیسه‌رێ ئه‌مریكی (ئیدگار ئالن بۆ) كو پرتووكه‌ك ل دۆر شه‌هره‌زادێ نڤیسیه، ناڤێ وێ كریه (شه‌ڤا دووێ پشتی هزارێ)، شه‌ڤه‌كا نوو تێدا زێده‌دكه‌ت ل چیروكێ، دبێژیت هه‌می وه‌رگێرێن چیرۆكا (هزار شه‌ڤ و شه‌ڤه‌ك) ته‌كه‌زی ل جوانی و نازكیا شه‌هره‌زادێ كرینه كو شیایه باندۆرێ ل سه‌ر شه‌هریاری بكه‌ت كو حه‌زا كوشتنێ ل ده‌ف نه‌مینیت ب رێیا ڤه‌هاندنا چیرۆكێن ئاشۆپی كو بۆ ڤه‌دگێران ژ شه‌ڤێ هه‌تا سپێدێ.
هۆسا شه‌هره‌زاد شیاب سه‌دان ژ ره‌گه‌زا خوه ژنان رزگار بكه‌ت ژ كوشتنه‌كا مسۆگه‌ر ژ لایێ شه‌هریاری ڤه. ئیدگار دیار دكه‌ت كو پرانیا كه‌سێن ل سه‌ر ڤێ چه‌ندێ نڤیسین ژ ئه‌دیبێن عه‌ره‌ب وتورك و فارس و چینی و ئینگلیز و فره‌نسی و ئه‌مریكی ته‌كه‌زی ل سه‌ر جوانیا وێ كرینه وه‌ك شه‌نگستێ سه‌ره‌كی د لڤینا روودانان، لێ ئیدگار د پرتووكا خوه دا دبێژیت (هه‌ر نڤیسه‌رێ دیار كربیت وه‌ك ئافره‌ته‌كا زێده جوان، ئه‌و یێ زولمێ لێ دكه‌ت، چونكی شه‌هره‌زاد نه‌بتنێ یا جوان بوو، به‌لكو یا زیره‌ك و ب ئاقل بوو، ئه‌قلێ خوه بكارئینا به‌ری كو جوانی و لاوینیا خوه بكاربینیت.
هه‌ردو نڤیسه‌رێن پرتووكا (هێزا مێشكی) جون و سبنسر ل دۆر هێزا مێشكی ل ده‌ڤ ئافره‌تێ دئاخڤن و دبێژن كو چ جوداهی نینه ژ لایێ قه‌باره‌ی ڤه و هژمارا شانا د ناڤبه‌را مێشكێ زه‌لامی و مێشكێَ ئافره‌تێ ژ به‌ر كو مێشكێ زه‌لامی وئ افره‌تێ هه‌ردویان 33 ملیار شانه یێن تێدا هه‌ین. به‌لێ جوداهی د نێڤبه‌را هه‌ردو مێشكان دا د جهێ دابه‌شكرنا شانان دایه، بۆ نموونه ل ده‌ف زه‌لامی 18 ملیۆن شانه هه‌نه ل جهه‌كی دبێژنێ (جهێ وه‌رگرتنا بریار و كاردانه‌ڤێ) ل ده‌مه‌كی ل ده‌ف ئافره‌تێ ل هه‌مان جه 25 ملیۆن شانه‌یێن هه‌یین، ئه‌ڤه ژی ئه‌گه‌ره كو ئافره‌ت بشێت بریارێ وه‌رگریت، ب كارتێكرنا كاردانه‌ڤێ پتر ژ زه‌لامی! پرتووك دبێژیت مه 100 زه‌لام و 100 ئافره‌ت ئینان كو هه‌مان ئاستێ زانستی بوون، هه‌می د ژیه‌كێ نیزیك دا، مه داخواز ژ وان كر به‌رسڤا پسیاره‌كێ بده‌ن ب (ئه‌رێ) یان (نه) و مه هه‌شت چڕكه دانێ، مه دیت كو 92% ژ ئافره‌تان به‌رسڤا دروست دا، به‌لێ 86% ژ زه‌لامان به‌رسڤا دروست دا، نه ئه‌ڤه بتنێ به‌لێ به‌لكو زه‌لامێن دووماهیێ دره‌نگ به‌رسڤا پسیارێ دان ب 2 چركان ژ ده‌مێ ئافره‌تێن دووماهیێ به‌رسڤ داین، ب ڤێ چه‌ندێ مێشكێ ئافره‌تێ دشێت بریارێن دروست بده‌ت و چاره‌سه‌ریان ببینیت بۆ پسیارێن ئالۆز و ب زه‌حمه‌ت كو چێدبیت مێشكێ زه‌لامی نه‌شێت پێ رابیت، ئه‌گه‌ر ژی دزڤریت بۆ وێ چه‌ندێ كو شه‌قا د نێڤبه‌را هه‌ر دو پشكێن مێشكێ ئافره‌تێ یا ب سه‌رڤه‌یه و ئه‌ڤه دبیته ئه‌گه‌ر كو گه‌هاندن و ڤه‌گوهاستنا پێزانینان د نێڤبه‌را هه‌ردو پشكێن مێشكی ل ده‌ف ئافره‌تان ب له‌زتر بیت، به‌لێ شه‌قا مێشكێ زه‌لامان كوورتره، له‌ورا كاردانه‌ڤه ل ده‌ف وان گیرۆ دبیت !
ژ بلی چیركا شه‌هره‌زادێ ژی، به‌ری وێ شاهزاده (دیدۆ) كچا شاهێ فینیقی (پیلۆس) شاهێ سۆر كو ئه‌نسكلۆپیدیا بریتانی وه‌سفدكه‌ت وه‌ك ئافره‌ته‌كا زێده ب ئاقل و زیره‌ك زێده‌باری جوانیا وێ.
كێم نڤیسه‌ر و ئه‌دیبان ب وژدان به‌حسێ ئه‌قل و زیره‌كیا ئافره‌تێ كرینه و ژ هه‌میان پتر به‌حسكری نڤیسه‌رێ ئه‌مریكی (ئیدگار ئالن بوو) بوویه، هه‌روه‌سا نه‌زار قه‌بانی یێ هه‌لبه‌ستڤان!
