ئه‌مریكا یا نه‌خشێ ده‌ڤه‌رێ د به‌رژه‌وندیا توركیا دا برێڤه‌ دبت

ئه‌مریكا یا نه‌خشێ ده‌ڤه‌رێ د به‌رژه‌وندیا توركیا دا برێڤه‌ دبت

41

نه‌زیر چه‌مباهیڤى
ئه‌مریكا وه‌لاته‌كى ب هێز و پێشكه‌فتى یه‌ ل جیهانێ د هه‌مى واران دا, سه‌رپه‌رشتیا جیهانێ یا د ده‌ستێن وێ دا, سه‌ركێش و دامه‌زرێنه‌را هه‌ڤپه‌یمانیا ناتۆیه‌، هه‌ر ژ رۆژا دامه‌زراندنا وێ ل سالا 1949 هه‌یا نها, پرانیا وه‌لاتێن رۆژئاڤا و رۆژهه‌لات یێن پێشكه‌فتى هه‌ڤالبه‌ند و پشته‌ڤانێن وێ نه‌, توركیا هه‌ر ژ سالا 1952 بوویه‌ ئێك ژ هه‌ڤالبه‌ندێن راسته‌قینه‌ بۆ ئه‌مریكا, نها ژى ئه‌ندامه‌ك كارایه‌ د ناتۆ دا ئه‌وا ژ 28 وه‌لاتان پێكهاتى و خودان له‌شكره‌كى ئاماده‌ ل بن فه‌رمانا وێ نێزیك چار ملیۆنایه‌ و پتر ژ نیڤ ملیۆنان ئه‌ڤى له‌شكرى یێ توركیا یه‌, پشتى ئه‌مریكا نها توركیا ل رێزا دویێ یه‌ د ناتۆ دا و یا ده‌هێ یه‌ د جیهانێ دا, ژ سالا 1969 وه‌ره‌ ئه‌مریكا و ناتۆ پتر ژ 25 بنگه‌هێن له‌شكرى (ئه‌سمانى, چاڤدێرى, ئاگه‌هدارى ب ب گۆرێن ب تێل و بێ تێلێن گه‌هاندنێ, سیخورى, زانیارى) ل توركیا دامه‌زراندى نه‌ ل سه‌ر چاڤدێریكرنا ده‌ڤه‌رێن ده‌ریا سپى و ده‌ریا ره‌ش و رۆژهه‌لاتا ناڤین و رۆسیا وه‌كى بنگه‌هێن (ئه‌نجرلیك ل ئه‌ده‌نه‌ و سیسته‌مێ رادارى ل مالاتیا و بنگه‌هێ ئه‌سمانى و زانیارى ل سینۆپ سه‌ر ده‌ریا ره‌ش و ل ئه‌زمیر و ئه‌نقه‌ره‌ و ده‌ریا مه‌رمه‌ره‌ و بنگه‌هێ له‌شكرى یێ نهێنى ل باكۆرێ دیاربه‌كرێ…هتد), پشته‌ڤانیا له‌شكرى ب باشترین چه‌ك و ته‌كنولوجیا یا پاراستنا توركیا دكت, نه‌هێلایه‌ چ مه‌ترسى ل سه‌ر ئاسایشا توركیا په‌یدا ببیت، به‌لكو به‌روڤاژى هه‌مى ده‌مان یا ماى بێ ده‌نگ و هاریكار و پشته‌ڤان ل سه‌ر زۆرداریا توركیا دژى كێم نه‌ته‌وێن د ناڤخوه‌ دا نموونه‌ نه‌ته‌وا كورد, ده‌وله‌تێن هه‌ڤسۆیێن توركیا وه‌كى داگیركرنا هه‌رێما ئه‌سكه‌نده‌رونه‌ یا سووریا ل سالا 1939ێ و ئه‌مریكا و ناتۆ باوه‌رى پێدا و ئه‌و هه‌رێمه‌ بى پشكه‌ك ژ وه‌لاتێ توركیا و ناسیاره‌ ب ناڤێ ویلایه‌تا هه‌تاى, ل سالا 1974 توركیا هێرش كر وه‌لاتێ قوبرس ئه‌وا ل سالا 1960 سه‌ربه‌خوه‌یى ژ بریتانیا وه‌رگرتى و رێژا هه‌ره‌ مه‌زن ژ ئاكنجیێن وێ نژاد یۆنانى بین و هه‌مى باكۆرێ قوبرسێ داگیركر و شه‌ره‌كى قورس د ناڤبه‌را وێ و یۆنان دا په‌یدا بى و ئه‌مریكا و ناتۆ ل سه‌ر مانه‌ بێده‌نگ و تنێ بژێڤانى كرن بو راوستاندنا شه‌رى, قوبرس بى دو پارچه‌, یۆنان بۆ ماوێ چه‌ند سالا خوه‌ ژ ناتۆ ڤه‌كێشا و نها پارچه‌ك قۆبرسا یۆنانى یه‌ و پارچا باكۆرى قوبرسا توركى یه‌ و هه‌تا نها ل بن پاراستنا له‌شكرێ توركیا دایه‌, ل سالا 2014ێ رێكخستنا داعش گه‌له‌ك ده‌ڤه‌رێن سووریا و عیراقێ یێن عه‌ره‌بێن سونى ڤه‌گرتن هه‌ر ژ سنۆرێ توركیا هه‌تا نێزیك به‌غدا و هێرش ئینا سه‌ر ده‌ڤه‌رێن كوردان ل هه‌رێما كوردستانێ و كانتوونا جزیره‌ و كۆبانێ و توركیا چ هه‌لویستێ ئه‌رێنى ل دژى داعش نه‌راگه‌هاند و تنێ بى ده‌رگه‌هێ مشه‌ختبوون و ئاواره‌بوونا سڤیلان و هاتنا توندره‌وان ژ هه‌مى وه‌لاتێن جیهانێ بۆ ناڤ رێزێن داعش, هه‌تا راگه‌هاندنا جیهانێ و تایبه‌ت یا هه‌رێما كوردستانێ سته‌م و درندیا داعش بۆ جیهانێ دایه‌ دیاركرن ل سه‌ر قركرنا كوردێن ئێزدى ب تایبه‌تى و هه‌مى كوردان ب گشتى تازه‌ وژدانا جیهانێ و ئه‌مریكا هشیار بى و هاته‌ سه‌ر هێل و توركیا ما چاڤدێر, براتیا كوردان ل باشۆر و رۆژئاڤا هه‌ستێ خوه‌ دا كار بۆ پاراستنا شه‌ره‌ف و كه‌رامه‌تێ, ئه‌مریكا و هه‌ڤالبه‌ندێن خوه‌ ل ئورۆپا هاریكاریێن دراڤى بۆ توركیا فرێكرن و گونه‌هبار نه‌كرن, ل سالا 2016 توركیا ب له‌شكركێشیێ ل گه‌ل گرۆپێن له‌شكرێ ئازاد ب ناڤێ ئوپه‌راسیۆنا مه‌تالێ فورات ده‌ڤه‌رێن جرابلس و ئه‌عزاز و ئه‌لباب یێن سوورى كونتۆولكرن و نها توركیا ئیدارا مه‌ده‌نى و له‌شكرى ل ئه‌وان ده‌ڤه‌ران ب رێڤه‌دبت و ئه‌مریكا ده‌ست خوشى لێ كرن و هاریكار و پشته‌ڤانه‌ هه‌یا نها, ل 2017 هه‌رێما كوردستانێ راپرسیا سه‌ربه‌خوه‌یا كوردستانێ ئه‌نجام دا و توركیا ئه‌وا بۆ هه‌رێما كوردستانێ وه‌ك دۆسته‌كى دلسۆز بى و پاشێ رویێ خوه‌ یێ راستى دیار كر كو تنێ په‌یوه‌ندیێن ئابوورى نه‌ و ژ به‌غدا پتر پێكول كر ئه‌زمۆنا هه‌رێما كوردستانێ ژناڤببه‌ت و ئه‌مریكا و ناتۆ هه‌لویستێ دژاتیا كوردان راگه‌هاند و شه‌رێ راگه‌هاندنێ دژى كوردان ب رێڤه‌برن دا هه‌ست و مۆرالا كوردان بمریت و لاواز ببیت و ناڤخوه‌یا ده‌ستهه‌لاتا كوردان ژى ل پشت په‌ردان بنهێنى رێككه‌فتن كرن و دوژمنێن دوهى كرنه‌ خوشتڤى و برایێن ئه‌ڤرۆ و پتر ژ 45% ئه‌و ئاخا ب خوین و خوها مێرخاس و گه‌نجێن كوردان هاتى رزگار كرن و پاراستن هات ژ ده‌ستدان و ئه‌مریكا چ هه‌لویستێ ئه‌رێنى نه‌بى تنێ دا توركیا ژێ رازى بت و عیراق دگه‌ل بمینت و ئیران ژێ پشتراست بت, ل 2018 توركیا ب له‌شكه‌ركێشیێ و له‌شكرێ ئازاد ئوپه‌راسیۆنا ب ناڤێ دارا زه‌یتوونێ كانتوونا عه‌فرینێ یا كو خه‌لكێ وێ پتر ژ 90% كورد داگیر كر ب مه‌ره‌ما پاراستنا ئاسایشا نه‌ته‌وى یا توركیا و نه‌هێلانا كیانه‌ك كوردى ل ئه‌وێ ده‌ڤه‌رێ و ل دووڤ ده‌نگوباسان پتر ژ 140 هزار عه‌ره‌بێن ئاواره‌ هه‌یا نها لێ ئاكنجى كرینه‌ دا ده‌ڤه‌ر ببیته‌ عه‌ره‌بنشین و ئه‌مریكا و ناتۆ دگه‌ل بینه‌ هه‌ڤالبه‌ند و هاریكار, نها ژى ب سه‌دان نوونه‌ر و گه‌نج و سه‌رۆك پارتێن كوردێن باكۆر یێن د زیندانان دا بێ خودانن ژبه‌ر داخوازا كێمترین مافێن نه‌ته‌وى و ئه‌مریكا و ناتۆ ل سه‌ر بێ ده‌نگن, به‌رده‌وام داخوازى و مه‌ره‌مێن توركیا یێن به‌ر ب زێده‌بوونێ ڤه‌ دچن بۆ كونترۆلكرنا هه‌مى ده‌ڤه‌را رۆژهه‌لاتێ فوراتێ و رۆژانه‌ ب ناڤێ شه‌رێ دژى په‌كه‌كێ گوند و ده‌ڤه‌رێن هه‌رێما كوردستانێ ب تۆپ و باله‌فران یێن دئێنه‌ بومبه‌بارانكرن و خه‌لكه‌ك سڤیل دبیته‌ قوربان و ئه‌مریكا و ناتۆ ل سه‌ر هه‌میێ هایداركۆن و ب نهێنى دگه‌ل توركیا هاریكارن, ب دیتنا من یا فه‌ره‌ كورد بزانن ئه‌مریكا بۆ به‌رژه‌وه‌ندیێن خوه‌ یا چاڤه‌كى كوردا كل دكت و بۆ رازیكرنا توركیا هه‌ڤالدۆستێ دۆمدرێژ چاڤێ كوردان یێ دى كوره‌ دكت و نه‌ نیاز پاكه‌ و یاریان ب هه‌ستێن كوردان دكت و نه‌خشێ ده‌ڤه‌رێ نها یێ د به‌رژه‌وه‌ندیا توركیا دا برێڤه‌دچت و د ئاردایه‌ ژ ئێك پارچێ دو پارچێن دى یێن كوردستانێ ب كه‌ڤنه‌ د بن كۆنترۆلا توركیا دا و ببن پارچه‌ك ژ توركیا، ژبه‌ركو ل سه‌ر هنده‌ك ده‌زگه‌هێن راگه‌هاندنێ رایه‌دارێن ئه‌مریكا خۆیا دكن كو رۆژهه‌لاتێ فوراتێ, هه‌مى باكۆرێ حه‌له‌بێ وه‌كى عفرین و ئه‌عزاز, رۆژهه‌لاتێ حه‌له‌بێ وه‌كى ئه‌لباب, رۆژئاڤایێ حه‌له‌بێ وه‌كى ئه‌دلب یێ دبن كونترۆلا ناتۆ دا, ئانكو كیان و ناڤمالیا كوردى یا دبیته‌ كه‌له‌خه‌كى بێ وه‌رار و كورد بخوه‌ ژى یێن د ئه‌ڤێ په‌ندێ دا دژێن (بلا زكێ من تێر بت و برایێ من ژ برسا بمرت) و هێژ تاكێ كورد نه‌ گه‌هشتى یه‌ ئه‌وێ باوه‌ریێ كو مافێن مرۆڤان و نه‌ته‌وێن بنده‌ست د ناڤ به‌رژه‌وه‌ندیێن ده‌وله‌تان دا تنێ گۆتنن و نابنه‌ كریار, ده‌رمانێ چاره‌سه‌ریا ئێشا ناڤمالیا كوردى ته‌نها ئێكگرتن و ئێكرێزیا ب دادپه‌روه‌رى یه‌.

کۆمێنتا تە