(ئه‌مپێرى)…ئه‌م (شه‌همزار) كرین..؟!
كۆڤان حسێن
ل ده‌مێ پشكداریا بیرمه‌ندنێ مه‌زنێ ئه‌مریكى یێ ژ ره‌گه‌ز یابانی (فرانسیس فۆكۆیاما) پشكدارى په‌نه‌له‌كا سیاسى بوو ل (سلێمانیێ) ده‌رباره‌ى حوكمه‌تێن سه‌ركه‌فتى، گۆت باشترین حوكمه‌ت ئه‌وه كاره‌به‌كا باش دابین بكه‌ت. هه‌لبه‌ت نه گۆت دیمۆكراتیترین حوكمه‌ت حوكمه‌تا كاره‌با باشه. چونكو جوداهى هه‌یه وه‌لات هه‌نه كاره‌به‌كا باش هه‌یه، به‌لێ زیندانه‌كا مه‌زنه و نه جهێ ژیانێ یه بۆ مرۆڤان, ئانكو دبیت كاره‌ب پیڤه‌ره‌ك باش بوو ژبۆ راده‌یا رازیبوونا خه‌لكى ژ حوكمه‌تێ، لێ ده‌مان ده‌م دا ل ڤێ جیهانێ كاره‌ب بوویه (متا)(سلعه)، ل گۆر شیان و پێجێبوونا مرۆڤان دهێته فرۆتن و كار پێ دهێته‌كرن پرانیا وه‌لاتێن كاره‌با وان باش حوكمه‌ت ژدوورڤه سه‌ره‌ده‌ریێ ل گه‌ل دكه‌ت و ئه‌و بخوه كۆمپانیێن یان سه‌ربه‌خوه نه یان نیمجه سه‌ربه‌خوه نه. ژ به‌ر كو كاره‌ب بوویه متا ل گۆر وه‌رز و ده‌مێن سالێ و ل گۆر شیان و ڤیانا مروڤان ل گۆر ناڤمالى و به‌رهه‌مداریا مرۆڤان نوكه سه‌ره‌ده‌رى دگه‌ل دهێته كرن, ل كوردستانێ وه‌ك متا وه‌ك سلعه كاره‌ب هه‌یه ژ دو سه‌رچاڤان، یا حوكمه‌تێ و یا بازرگانى. قه‌رانا كاره‌بێ وه‌ك متا نینه، لێ وه‌ك دابه‌شكرن و بهایێ وێ. ئه‌ڤه دایكا ئاریشێ یه بۆ كوردستانێ كێماسیه‌كه مه‌زنه حه‌تا نوكه ل ڤى وارى چاره‌سه‌ریێن كوردى نه‌دیتین. سه‌ده‌مێن وێ گه‌نده‌لى بیت یان بێ شیانى بیت یان هه‌ر پرسه‌ك بیت تێرا شیانا ئاریشا كاره‌بێ هێجه‌ت نینه. ژ لایێ كلتوورى ڤه دڤیا وێ راستیێ دیار بكه‌ین ئه‌م وه‌ك هه‌ڤوه‌لاتى بێ به‌رنامه‌ترین و بێ رێزترین سه‌رده‌ریێ ل گه‌ل كاره‌بێ دكه‌ین. ل وه‌لاته‌كێ بازار ئازاد و حوكمه‌تێ پلان هه‌یین سیسته‌م كه‌ت، كاره‌بێ ئه‌ڤ كلتورێ نوكه ناگونجیت و ئه‌م پێدڤى ب شێوه‌كێ دى یێ بیركرنێ نه ده‌رهه‌ق كاره‌بێ. بهایێ ئه‌مپێرێ زێده‌بوو ل گۆر زێده شۆلكرنێ ل گۆر پێدڤیا زێده ب كاره‌بێ ل چلێ هاڤینێ، ئه‌ڤه روودانه‌كا نوو نینه و نۆرماله ژی ئه‌ڤ روودانه درست ببن و گازنده ژی درست ببن. چونكو حوكمه‌تێ پرانیا پشته‌ڤانیا خوه بۆ كه‌رتێ (وزێ) ل قه‌یرانا ئابوورى دا راگرتیه. ئانكو شیانا ده‌ست نیشانكرنا بهاى ژی دا گه‌له‌ك ب ده‌سته‌لات نینه. ئانكو هه‌ڤوه‌لاتى دشێن داخواز بكه‌ن حوكمه‌ت (باجا.خه‌راجا گۆمركا غه‌راما رسۆماتان..هتد)، كێم كه‌ن. لێ بهایێ ئه‌مپێرا موه‌لیدا زۆرا ئاسان نینه. نه‌مازه دبن گڤاشتنا گه‌رما چلێ هاڤینێ دا. بخوه وه‌ك تاك مه ل كوردستانێ كلتوورێ ژیانا به‌ركاربه‌ریێ (استهلاكى) نینه و ئه‌م د ڤى وارى دا ب ملیۆنان دۆلاران هه‌مى رۆژێ خوساره‌تین ل وارێن نه پێدڤى دا خه‌رج دكه‌ین، سه‌ر ڤێ چه‌ندنێ هه‌میێ را حوكمه‌ت، دڤیا هه‌مى گڤاشتنا بكه‌ن د به‌رژه‌وه‌ندیا (بكاربه‌رى) هه‌ڤوه‌لاتى دا، ل گه‌ل پاراستنا به‌رژه‌وه‌ندیا بازرگانى ژی دا، دیاردا ژ هه‌میێ ژی نه‌جوانتر د ڤى ئاریشێ دا بوو (ئه‌مپێر) هاتیه سیاسیكرن و ئه‌ڤه راستى ناچیته خالا پشته‌ڤانیێ ل حه‌ق و نه حه‌قان، به‌لكو دچیته خالا گه‌وجاندنێ.
