ئێدی ئەو زەلامێن لەشفرۆشان دکڕن دێ ھێنە سزادان
ئه‌ڤرۆ نيوز:
ئەندامەکا پەرلەمانێ کوردستانێ راگەھاند، نھا وان پرۆژە قانوونەک بەرھەڤکریە کو (لەشکڕ) ژی، ئانکو ئەو زەلامێن لەشفرۆشان ژی دکرن وەکو ژنێ بھێنە سزادان و سزایێ وان وەکو یێ ژنێ یێ تۆند بیت و گۆت: ل گۆرەی قانوونا عیراقێ یا ھژمارە ھەشت یا سالا ١٩٨٨، ئەو ژنێن کارێ لەشفرۆشیێ دکەن ل گەل سەرۆک باندێن وان دھێنە سزادان، بەلێ لەشکڕ ناھێنە سزادان، بەلێ پەرلەمانێ کوردستانێ ل بەرە بێی عیراقێ ڤێ قانوونێ بجھبینیت کو ئێدی لەشکڕێ لەشفرۆشان ژی بھێتە سزادان.
تەلار لەتیف، ئەنداما لیژنا قانوونی و کاروبارێن جڤاکی ل پەرلەمانێ کوردستانێ دیار کر، ل دووڤ قانوونا عیراقێ یا ھژمارە ھەشت یا سالا ١٩٨٨، ئەو ژنێن کارێ لەشفرۆشیێ دکەن ل گەل سەرۆک باندێن وان دھێنە سزادان، بەلێ ئەوێن بازرگانیێ پێ کەن و لەشکڕ ژی ناھێنە سزادان و گۆت: نھا وان پرۆژە قانوونەک بەرھەڤکریە بۆ ھندێ ئەو کەسێن بازرگانیێ ب ژنان دکەن و ئەو کەسێن لەشێ وان ژی بۆ خۆشیا خوە دکرن بھێنە سزادان و گۆت: ھژمارەکا پەرلەمانتاران ل گەل ڤێ قانوونێ نینن.
تەلار ئاماژە دا وێ چەندێ، ھندەک پەرلەمانتار ل گەل ھندێ نینن کو زەلامێن لەشفرۆشان دکرن ب توندی بھێنە سزادان و رازی نابن پەیڤا لەشکڕ د ناڤ قانوونێ دا بھێتە زێدەکرن، بەلێ پتریا پەرلەمانتاران ل گەل ھندێ نە لەشکڕ ژی وەکو ژنێن لەشفرۆش ب توندی بھێتە سزادان و گۆت: دو قانوونێن لەشفرۆشیێ جودا ژ قانوونا عیراقێ بۆ پەرلەمانی ھاتینە پێشکێشکرن، بەلێ پەرلەمانتاران پێ باشە قانوونا سزادانا عیراقێ بھێتە راستڤەکرن و چو قانوونێن نوو نەھێنە دانان.
ناڤبریێ ئەو یەک ژی دیار کر، ل ھندەک وەلاتێن ئورۆپی ل شوونا لەشفرۆشان لەشکر دھێتە سزادان، چونکو لەشفرۆش ژ ناچاریا خوە ڤی کاری دکەت و پێدڤیە زەلام رێ بۆ وان خۆش نەکەن و پشتەڤانیا وان نەکەن کو ل سەر کارێ خوە بەردەوام بن، لەوما لەشکر ل شوونا وان دھێنە سزادان و گۆت: ھەتا نوکە ل ھەرێما کوردستانێ لەشفرۆشی ب تاوان دھێتە ھژمارتن و ب ئاشکرایی ناھێتە کرن و دێ ھەموو بزاڤ ھێنە کرن کو د قانوونا نوو دا سزایێ لەشفرۆشێ و لەشکری وەکو ئێک بیت و ب توندی بھێنە سزادان.
د ھەموو شەریعەت و د قانوونان دا، لەشفرۆشی ھاتیە قەدەغەکرن و ب کارەکی نە دروست ھاتیە ل قەلەمدان، ھزر بۆ وێ چەندێ ھاتیەکرن خێزان دروست ببن و ھەڤژیناتی پەیداببیت. لێ جھێ داخەکێ یە د جڤاکێن نوکە دا کار بۆ وێ چەندێ دھێتە کرن بۆ دروست کرنا جھێن لەشفرۆشیێ یێ و پەیداکرنا خانیا بۆ ئەنجام دانا ڤی کاری.
ل سالا ١٨٧٥ ل ئورۆپا ئەڤ دیاردە ھاتە پێش، لێ ھەر ل وی دەمی دەنگ بلند بوون بۆ نەھێلانا ڤی کاری، ھەر وەکی ئەنجوومەنێ گشتیێ بریتانیا بەرسینکگرتنا ڤێ چەندێ کری، ھەروەسا ل لەندەن ژی ل سالا ١٩١٣ کونفرانسەک ھاتە گرێدان و بریارەک دەرچوو بۆ قەدەغەکرنا ھەبوونا خانیێن لەشفرۆشیێ. ھەروەسان ل سالا ١٩٢٧ ئەنجوومەنێ گشتی یێ عێبە الامم گازی کر بۆ نەھێلانا جھێن لەشفرۆشیێ.
