ئێکەمین مانیفێستا هەلبژارتنێ و دەریچەیەک بۆ گرفتاریێن نهۆ
د. سالار عوسمان
١
شازدە ڕۆژەک د سەر سەرهلدان سالا 1991ڕا دەرباز ببوون، ڕێبەرەکی ل ناڤ گەلێ خوە دا، گاڤ ب گاڤ و سەرکەفتن ل پەی سەرکەفتنێ دگەل جەماوەرێ ئازادیخواز و پێشمەرگەیێن ئێریشکار، ل باژاڕێ کۆیێ گوتارەکا ئێکلاکەرا مێژوویی پێشکێش کر و گۆتە هەمیان: (قۆناغا رەواگەریا شۆڕشگێڕیێ ب دئماهی هات و فەرە بەرەڤ رەواتیا قانئئنی پێنگاڤان بهاڤێژین، پێدڤیە هەلبژارتن بهێنە کرن و جەماوەرێ کوردستانێ و گەلێ کورد بڕیارا چارەنڤیسا خوە بدەت)*.
ئەڤ گوتارە یا سەرۆک مەسعود بارزانی یە، ئە نەڕینە یا ئەوی ڕێبەری یه، کو دبتە داڕێژەرێ هەلبژارتنان ل کوردستانێ و، گەلەک جارێن دی ژی من گۆتیە: ئەڤ گوتارا بارزانی ئێکەمین مانیفێستا دیموکراسیێیە پشتی سەرهلدانێ، کو پەرلەمان ژێ ڕەست و حکوومەتا هەرێما کوردستانێ بەرهەم بوو و ئازادیا سیاسی کرە راستی
دا ڤەگەڕینە وێ رۆژێ؛ (٢٢ ئادارا ١٩٩١) و بپرسین:
با بگەڕێینەوە بۆ ئەو ڕۆژە: ( 22 ی ئاداری ساڵی 1991) و بپرسین:
ـ بارزانی چ گۆت و چ کر؟
ـ ئەڤێ گوتارێ ناڤبڕەکا مێژوویی ل ناڤبەرا دو سەردەمان دا کێشا، سەردەمێ شۆڕشگێڕیێ و سەردەمێ قانوونێ. کو یا ئێکێ یا دەستەکەک بژارەیە ژ تێکۆشەران و یا دووێ یا هەمی خەلکێ کوردستانێیە تێکۆشەر ژی ڤێڕا. بۆچی بارزانی وە کر و ئەو ناڤبڕا مێژوویی بۆ کێشا؟
ـ ژبەر چی فەر بوو هندی زووترە هەلبژارتنان بکەین؟
ـ ئەڤ هووربینی و دووربینییا سەرۆک بارزانی ژ چی پەیدا بووبوو؟
ـ هەلبژارتن چاوا بڕێڤە چۆن و کێ پتریا دەنگان برن؟
ـ حاستەنگێن هینگێ چ بوون و چاوا هاتنە چارەکرن؟
ـ کێ ژبۆ گەل و بەرژەوەندیێن بلند دەست ژ دەنگێن خوە بەردا و کێ ژی پتر ژ هەقێ خوە خواست و بۆچی؟
ـ پەنجەهـ ب پەنجەهـ چارەسەری بوو، یان بوو گرفتاری؟
ـ ئەرێ پشتی سیهـ و سێ سالان وەخت نەهاتیە ئاشکراتر و نیشتمانپەروانەتر دانوستاندنێ بکەین و بێژینە هەڤدو: ل کیدەرێ ئەم دروست بووین و ل کیدەرێ خەلەت بووین؟
ـ ڕەوشەنبیران چی چاند و چی درووت؟
ـ ئەرێ ب ڕاستی ئەو دەنگەدەنگە سیاسییا رکمانە چ ژێ دەرکەفت، کو بەشەک ژ دەستەکا بژارە یا سیاسی یا کورد ئومێد لسەر ئاڤاکربوون؟
ـ جادە، ئەو تێگەهێ سیاسی، یێ غەدر لێ هاتیە کرن و چو بۆ نەهاتیە کرن، نهۆ ل کیڤەیە و ج لی هاتیە؟!
ـ هەمی ئەو دژاتی و شەڕێن دفرۆشنە سەرۆک بارزانی، هەرێما کوردستانێ، حکوومەت و گەلێ کوردستانێ، هۆکار چنە و، مەرەم چییە؟
ـ خەلک ل ناڤخوە و، دونیا ل دەرڤە چاوا ل مە دنێرن؟ ئەرێ ل هەلبژارتنێن بهێن دێ هەلوەستێ دەنگدەران چاوا بت؟
ـ چاوا فێرببین دانوستاندنێ بکەین، ڕەخنەیێ بگرین و هەلوەستەکی دیاربکەین؟ نە درەوان بۆ هەڤدو هەلاویسین و هەڤدو کرێت نەکەین و ل دانوستاندنان ژی مەرەمێن مە چارەسەری بن نە ئێشاندنا هەڤدو و فەرتەنە هەلێخستن بن.
ـ مەدیایا کوردی سەرێ خوە دانایە دناڤ پۆپۆلیزمێ دا، ئەڤ پۆپۆلیزمە دێ چ ل بەهایان دکەت و دێ مە بەر ب کیڤە بەت؟
ـ چی بکەین باشە و دەلیڤە و چارەسەری چییە؟
هەمی ئەڤان پرسیاران و یێن دی ژی، لبەر رۆناهی و خواندنا ئەڤێ گوتارا سەرۆک مەسعود بارزانی دێ بەرسڤ دەم، کو بەری سیهـ و سێ سالان ل کۆیێ پێشکێش کربوو، گوتارەک، ک بۆ وی وەختی و نهۆ ژی هەر نەخشەڕێیەکا ڕەوشەنە و چارەهەمبێزە.
ئێکەمین مانیفێستا هەلبژارتنێ و دەریچەیەک بۆ گرفتاریێن نهۆ
د. سالار عوسمان
2
بارزانی چ گۆت و چ کر؟
سەرۆک مەسعود بارزانی، ک ل 22 ی ئادارا سالا 1991 ئەڤ گوتارە ل باژێڕێ کۆیێ پێشکێشی جەماوەرێ سەرهلدای کر، سەرهلدانێ کەڕنەڤالا سەرکەفتنێ دگێڕا، ئاگرێ جەژنێ نەورۆز و ئاگرێ جەژنا سەرکەفتنێ گئڕی ددا، ل ناڤ ئەڤێ رەوشا سەرگەرمیخئلقینا سەرکەفتنێ، بارزانی لۆژیک هەلبژارت و هۆشمەندیا سیاسی کرە نەخشەڕێ، کو ئەو ژی هەلبژارتنە، ڤەگەڕانە بۆ ڕەئیا خەلکی و دانا رەواتیێ بۆ جەماوەری.
هەقە بپرسین: ل ئەوێ گاڤا پڕ گەرمی، کو خوەشیا سەرکەفتنێ ئەم هەمی گرتبوون، کوردستان ب کەرکووکێ ڤە هات بوون ئازاد کرن، ڕژێما بەعسیان کەفتبوو چالا شکەستنێ، کێ ژ سیاسەتڤان و ڕۆشنبیران و یاساناسێن کوردستانێ هزرا هندێ دکر، کو فەرە ئێدی کوردستان بەر ب رەواتیا قانوونی ڤە پێنگاڤان بهاڤێژت و هەلنژارتنان بکەت و خوە ب سەروبەر بکەت.
مێژوویێ د بەرپەڕێن خوە یێن گەش دا، ب شانازی ڤە ئەڤ دەستپێشخەریە بۆ سەرۆک بارزانی تۆمارکریە و، هەقە هەمی ئەوێن خەما ڕاستیێ، دیموکراسیێ و هەلبژارتنان دخون، ئەوێ ڕاستییا ڕۆهن بپەژرینن، داکئ بشێین پێکڤە هزر بکەین، پێکڤە کار بکەین و ئاڕێشەیێن خوە چارەسەر بکەین، چونکە تەنێ پەژراندنا ڕاستیێ دەستێ دگرت و مە بەر ب چارەسەر یێ دبەت.
نهۆ ژی هەروەسایە، داکو چارەسەریا ئاڕێشەیێن خوە بکەین، پێدڤیە بچینە رەخێ جەماوەری، رەخێ هەلبژارتنان، لێ کیشک هەلبژارتن؟.. ل هەرە سەرێ گرێیا دانوستاندنەکێ دەست پێ دکەت، کو فەرە هەر ب هۆشمەندیەکا کوردانە بهێتە کرن، گرێ ژی ئەوە: نە بەس پارتیا دەموکراتا کوردستانێ، نەخێر، بەلکو پشکەک ژ پارتێن دی یێن سیاسی ژی هزردکەن دیزاینەکا پێشوەخت بۆ هەلبژارتنان هاتیە ئامادەکرن، کو قەبارەیێ پارتێن سیاسی بهێتە دەستکاریکرن بۆ بچووککردنا قەوارەیێ سیاسیێ کوردستانێ و حکوومەتا هەرێمێ و پارتی و پێکهاتەیان و، برسیکردنا خەلکی و ڕاگرتنا پێشکەوتنا کوردستانێ،.. و پارتی ناچتە بەر ئەڤی باری.
داکو ئەڤ گرێ و ئاڕێشەیە بهێنە چارەسەر کرن، پێدڤیە گەرەنتیا دەست تێوەرنەدانێ، پاکژی و بێزەغەلی و زەلالیا هەلبژارتنان بدەنە پارتی. ئەڤجا هەمی ئەوێن خەما هەلبژارتنان دخون، ژ دۆستان، ژ دنیایێ، ژ دەر و جیرانان و ناڤخوە، بلا ئەڤێ گەرەنتیێ بدەنە پارتی. هینگێ پارتی بەری هەمیان دێ ئامادەی هەلبژارتنان بت و، وەکی هەرجار بۆ تەباییا سیاسی و پێکئینانا حوکمەتێ ئامادەیە کێمتر ژ بەهرا خوە یا هەلبژارتنان و دەنگێن خوە، پۆستان وەرگرت. دیارە، هەمی کابینەیێن حوکمەتێ بەرچاڤن، کو پارتی هەردەم کێمتر بۆ خوە و پتر بۆ سەرکەفتنا کوردستانێ ڤێیایە.
ئێکەمین مانیفێستا هەلبژارتنێ و دەریچەیەک بۆ گرفتاریێن نهۆ
د. سالار عوسمان
3
ئیراق ژ راستەڕێ ڤاڕێ بوویە
د پشکەکا دی دا ژ گوتارا سەرۆک بارزانی، کو بەری 33 سالان پێشکێش کربوو، باسێ ئەڤان تێگەهان دکەت: (دەولەتا قانوونێ، هەلبژارتنەکا ئازاد، ل سەرانسەری کوردستانێ)، ئەڤان هەرسێ تێگەهان واتە و تل-نیشانێن سیاسیێن کوور هەنە، نەخاسمە بۆ وی وەختی، کو نیڤشک ئەوە، بارزانی دڤێت سەردەمێ شۆڕشێ ب دوماهی بینت و قانوونێ سەروەر بکەت، ئەڤە ژی ب هەلبژارتنان دهێتە کرن. لێ چ جۆرە هەلبژارتنەک؟ هەلبژارتنەکا ئازاد. ل کیڤە؟ ل سەرانسەری کوردستانێ.
نهۆ ژی ئەڤ تێگەهە، چارەسەرن، نهۆ ژی هەمان ئەو دیتن و تێگەهشتنە دبت ببنە نەخشەڕێ، چونکی:
– ئەوا بەغدا دکەت، نەخاسمە دادگەها ب ناڤ فیدەرال، پێ لێ نانە ل قانوونێن هەرێما کوردستانێ، کو ب دەنگێن پەڕلەمانێ کوردستانێ هاتینە داڕێشتن و پەڕلەمان ب دەنگێن خەلکێ کوردستانێ پەیدابوویە. هەروەسا ئەوا ئیراق دکەت، پێ دانانە لسەر دەستوورێ هەمیشەیی یێ ئیراقێ، ئەو دەستوورێ ب بزاڤ و تێگەهشتنا هەمیان هاتیە نڤیسین. هەکەر چی نهۆ، کێمەک یێ پێشێل دکەن. وەکو دیار دەستوور ماکا هەمی قانوونانە. ئەڤجا ئەوا دەرهەق هەرێما کوردستانێ دهێتە کرن، پێشێل کرنا قانوونێن هەرێمێ و یێن بەغدایە، کو بوویە هۆکارێ خولقاندنا گرفتاریێن نهۆ. ئانکو بەرەڤاژیا ڤێ راستە کو قانوون چارەسەریە. لێ کیشک قانوون؟ قانوونەکا ب حەزا خەلک’ هات بتە داڕێژتن نە دەستەکا بژارە ژ حاکمێن سیاسیێن کیندار و تاگیر و بچووکبین.
– هەلبژارتنەکا پاک، ئەڤە ژی هەر هەمان داخوازیا رەوا و دیمۆکراسیانەیە، کو بارزانی هینگێ خواست بوو، و بۆ نهۆ و سوبەهی ژی هەر داخوازیەکا رەوا و چارەسەریە ژی. لێ هەلبژارتنەکا پاک، بێ دەستێوەردان، بێ هەیمەنە و ژ حەز و دەنگێن خەلکی بهێت.
– دەربارەی تێگەهێ سەرانسەری کوردستانێ ژی، دروست ئێک ژ ئاڕێشەیێن ئیراقێ و هەرێما کوردستانێ نەساخیا ناوچەگەریێیە، کو گورزەکێ مەزن ل هەمیان دایە، ب خوە ئەوێن دژی ناوچەگەریێ ژینە.
هینگێ، بارزانی هووربین و دووربینانە و نهۆ ژی ل دیدارا رۆژا بیستی مەهێ دگەل بالیۆزا ئەمریکا ب هەمان هووربینی و دووربینیێ ڤێیا ببێژتە مە: (ئیراق ژ راستەڕێیێ ڤاڕێ بوویە)، فەرە ل ئێرە ئەوێ ژی بینینە بیرا خوە کو بەری نهۆ ژی، بارزانی هەمی ب ئەڤێ ئێکێ ئاگەهدار کرینە، کو بەلێ دەستهەلاتدارێن دەستدرێژێن ئیراقێ دڤێن ئیراقا نوو کو لسەر بنەمایێن؛ پێکهاتن و هەڤسەنگی و هەڤپشکیێ ئاڤابوویە، بکەنە ئیراقا نەپێکهاتنێ و نەهەڤسەنگیێ و نەهەڤپشکیێ، و راست دەرکەفت، نهۆ ئیراق د دۆلەکا خرابدایە، کو بەرپێیێن خوە نابینت و نەشێت هەمیان کۆم بکەت، و ل دوماهیکێ دێ گورزێ گران ب وێ کەڤت! چونکی نەشێت دگەل جیهانا نوو بچت و دێ مینتە ب رێڤە.
ئێکەمین مانیفێستا هەلبژارتنێ و دەریچەیەک بۆ گرفتاریێن نهۆ
د. سالار عوسمان
5
50 ب 50، هەم چارەسەری هەم گرفتاری!
وەکی بەری نهۆ من باس کری، پارتیا دەمۆکراتا کوردستانێ پترین دەنگ ئینان، لێ چونکی ئێکەتیا نشتمانیا کوردستانێ و حزبا زەحمەتکێشێن کوردستانێ- کو هەڤپەیمان بوون ب لیستەکێ خوە بەرنژارکربوون- رازی نەبوون ب ئەنجامێن هەلبژارتنان، ئێکەمین قەبوول نەکرنا پرۆسێسا دەمۆکراسیانە یا هەلبژارتنان دەست پێ کر و ئاڤەکا خراب رشت. داکو یئەو ئاڤا خراب یا رشتی گەلەک نەچت و حالۆزی بۆ ئێکەمی هەلبژارتنان دروست نەبن و پەڕلەمان پەیدا ببت و حوکمەت درئست ببت و قەوارەیێ هەرێمێ خوە ل سەر پێیان بگرت، سەرۆک بارزانی و پارتی قەبوول کر دگەل ئێکەتیێ وەک ئێک بن. ئەو بوو پێنجی ب پێنجی بوو کەتوار، بوو چارەسەری، بوو جۆرەکێ تێکگەهشتنا سیاسی بۆ پێکڤەژیانا ئەڤان هەردو پارتێن سیاسی، کو بەری هینگێ ل چیای شەڕی ناڤخوەیی کربوو و ئەزموونا بەرەیێ کوردستانی جەڕباندبوو. کو بەرهەمەکێ خراب ژ ئێکەمینێ هات بوو و بەرهەمەکێ باش ژ دووەمینێ، و شاهد ماینە و دبێژن: سەردەمێ شەڕێ ناڤخوە یێ چیای سەردەمەکێ کەشەفرێتێ دەهمەنب خوونێ شەرمزارە و یێ پاش سەرهلدانێ و باژێڕان خرابتر، و سەردەمێ بەرەیێ کوردستانی سەردەمێ تەبایی و تەناهی و جوانیا سیاسی و کۆمکرنا پشتەڤانیا دۆستان و بەرهەمداریێ بوو، کو سەرهلدان بەرهەمەکێ وێ بوو.
پێنجی ب پێنجی چارەسەری بوو، ل بەر سیبەرا وێ ئەزموونێ پێنگاڤێن مەزن هاڤێژتن، لی ب مخابنی ڤە گەولەک ڤەنەکێشا، دیسا نەساخیا کوردان یا مێژوویی؛ (نەکۆکی) کەفتە گیانێ کوردان و دیوارێ ئێکەمین حوکمەتا کوردستانێ دەرزاند و گەندەل و چەپەل و نەکەس و بازرگانێن شەڕی ئەو دەرزەیە فرەهتر لێ کر و ب مخابنی ڤە گەهشتە شەڕێ ناڤخوەیی. ئەز هینگێ هەم مەدیاکار بووم هەم بەرپرسێ تەلەڤزیۆنا گولان بووم، و ئاگەهداری بوویەرێن ئەوێ قۆناغێ بووم و هندەک بەلگە ژی دگەل من ماینە، و گەلەک خەلک شاهدێن دیمەنێن تالێن ئەوان رۆژێن تالن، ئ وەکی کورد دبێژن: ئەو رۆژە بچن و نەئێنەڤە.
دیارە نهۆ وەختی هندێ نینە هەلسەنگاندنەکا هوور بۆ بکەین و دیار بکەین کی راست و کی خەلەت بوو. مەرەم ژ ئەڤێ نڤیسینێ ئەو نینە، تەنێ مەرەم ئەوە ببێژم: پێنجی ب پێنجی وەکی چارەسەری هات و وەکو گرفتاری ما. چونکی ژ هینگێ وەرە، ئەنجامێ دەنگدانێ، ئەنجامێ دیمۆکراسیێ، حەز و دەنگ و هەلوەست و هەلسەنگاندنا جەماوەری، کو دەنگ و رەنگ و سەنگ و زەنگا راستە، تاکو رادەیەکێ هاتنە بێبەهاکرن.
ئەز هزر دکەن، پشتی سیه و سێ سالان، پشتی ئەوان خوەشی و خەمان، ژێری و ژۆریان، وەخت هاتیە نە گەلەک، پچەکێ بێ خوەشخوەشک باخڤین و بنڤیسین و هەلسەنگینین، لەو ب دیتنا من ژ نهۆ پێڤە، فەرە دو تشتان بکەین:
ئێک: تەباییێ دریست بکەین، کو کلیلا چارەسەریێیە، لێ پێدڤیە تەباییا سیاسی بنەما هەبن، ستوونا راگرتنێ هەبت، پەیمان و سۆز و پێگیری هەبن، کو کوردستان ئارمانجا مەزنە، قەوارەیێ سیاسی و حوکمەتا وێ ئارمانجن، و ئەڤە هەمی بۆ قازانجا خەلکی و وەلاتیان و ژیانا باش و پێشکەفتنێ بن.
کیێ ژ ئەوان بنەمایان ڤاڕێ بوووو، ئانکو کێ زیان گەهاندە کوردستانێ، ئارمانجێن مەزن، قەوارەیێ سیاسی، حوکمەتێ، وەلاتیان، ژیان و پێشکەفتنێ، بهێتە سزادان، و هەو باش و خراب ل ئێک رێزێ بن، ئەڤە ژی بۆ هەرێمەکا وەکی کوردستانێ و د ئەڤێ رەوشێ و زەمانی و شێوازێ هزرکرنێ دا، تنێ ب هەلبژارتنان دێ هێتە کرن.
دو: فەرە هەلبژارتنان بکەین، لێ فەرە قەدرێ خەلکی بگرین، قەدرێ دەنگدەران و ئەنجامێن هەلبژارتنان بگرین، هەلبژارتنەک، وەکی سەرۆک بارزانی د ئێکەمین مانیفێستا هەلبژارتنان دا ل کۆیێ ل 22 ئادار 1991ێ د گوتارا خوە یا دیرۆکی دا خواستی، و پشتی سیه و سێ سالان ژی هەر هەمان داخوازی و پێدڤیا دیمۆکراسیانە یا سەرۆک بارزانی ل بەیانا رۆژا 18 ئادارێ یا مەکتەب سیاسی دوپاتکری. کو پێدڤیە هەلبژارتن پاک و بێلەکە و زەلال بن و، گەل و جەماوەر بڕیارێ بدەن نە خەلکەکێ دی.
ئێكه‌مین مانیفێستا هه‌لبژارتنێ و ده‌ریچه‌یه‌ك بۆ گرفتاریێن نهۆ
د. سالار عوسمان
6
ره‌وشه‌نبیران چ كر و چ درووت؟
د ناڤ ئه‌وان هه‌می پرس و مژارێن سیاسی دا، كو گرێدایی ژیارا هه‌میانن، ره‌وشه‌نبیرێن كورد چ كر و چ دروووت؟.. پرسیاره‌كا گرنگه و هه‌قه پشتی 33 سالان ژ سه‌رهلدانێ مه هه‌لوه‌سته‌ك هه‌بت و ل سه‌ر خوه به‌رسڤێ بده‌ین.
بۆ به‌سڤدانا ئه‌ڤێ پرسیارێ، ئه‌م هه‌وجه‌ی دانوستاندنه‌كا هێدی و ئارامین، باشترین ده‌ستپێك ئه‌وه ره‌وشه‌نبیر د ناڤ خوه دا ئه‌ڤێ دانوستاندنێ بكه‌ن، بۆچی؟ چونكی تاكو نهۆ، ره‌وشه‌نبیران نه‌شێیایه د ناڤ خوه دا دانوستاندنه‌كا به‌رهه‌مدار بكه‌ن و ئه‌وێ به‌رهه‌مداریێ بكه‌نه فشاره‌كا سپی سه‌خمه‌راتی ژیانه‌كا باشتر، و ئه‌ڤێ ژی هۆكارێن خوه هه‌نه، كو یێ ژ هه‌میان گرنگتر تاگیریا ره‌وشه‌نبیرانه ل پرس و هه‌لوه‌ستێن سیاسی.
داكو ده‌رازینكا دانوستاندنا مه رۆهن بت، پێدڤیه ره‌وشه‌نبیری پێناسه بكه‌ین. باشترین پێناسه كو دگه‌ل ئه‌ڤێ پرسێ و مژارێ بگونجت ئه‌ڤه‌یه: ره‌وشه‌نبیر ئه‌و بوونه‌وه‌رێ هزركه‌رێ نه‌ڕازیی پۆزه‌تیڤه، كو بۆ خێرا گشتی كاردكه‌ت و دڤێت ژیان باشتر بت.
داكو زه‌لالتر ژی دگه‌لێك باخڤین، فه‌ره جۆرێن ره‌وشه‌نبیران ده‌ستنیشان بكه‌ین. ل ڤێره و بۆ ئه‌ڤی دابێشا مه، دبنه (دو) جۆر:
– ره‌وشه‌نبیرێ حزبی، ب هه‌می جۆرێن خوه ڤه: (ره‌وشه‌نبیرێ حزبێن حوكمڕان، ره‌وشه‌نبیرێن حزبێن ئۆپۆزۆسیۆن، ره‌وشه‌نبیرێن حزبێن نه‌كاڕا).
– ره‌وسه‌نبیرێ نه‌حزبی، ب هه‌می جۆرێن خوه ڤه: (ره‌وشه‌نبیرێ حزبیێ تاگیر، كو تاگیرێ حزبه‌كێیه، ره‌وشه‌نبیرێ نه‌حزبیێ بێلایه‌ن، كو تاگیریێ بۆ چو حزبان ناكه‌ت).
پشتی ئه‌ڤێ پۆلاندنا له‌زگین، فه‌ره ئه‌وێ ژی ببێژم كو ره‌وشه‌نبیر د هیچ پرسه‌كا ژیانێ دا بێلایه‌ن نینه، و سیاسه‌ت ژی د ناڤ ژیانێ دایه. له‌و ئه‌ڤ پرسه هه‌م ب چق و چیلكه، هه‌م پرسه‌كا ئالۆزه و نابت ماتماتیكیانه لێ بنێڕین.
ل ڤێره ئه‌م باسێ هه‌می جۆرێن ره‌وشه‌نبیران دكه‌ین، باسكرنه‌كا هه‌م رۆل بین بت، هه‌م ره‌خنه‌گرانه دیتنێن خوه پێشكێش بكه‌ت، ئانكو مژاربه‌ند و كۆمكه‌ر بت، چونكی ئێك ژ ئه‌ركێن مه ئه‌وه كۆمگه‌ر بین نه پرتكه‌ر.
پێناسه دبێژته منه: ره‌وشه‌نبیر بوونه‌وه‌ره‌كێ هزركه‌ره، ب واته‌یه‌كا دی وه‌رگره‌كێ بێ ده‌ستهه‌لات نینه و هزران ئاماده وه‌رناگرت، و هه‌كه‌ر جۆره‌كێ هزركرنا به‌ربه‌لاڤ و جهگیر هه‌بت ژی، بزاڤێ دكه‌ت گوهۆڕینێ و زێده‌كرنێ لێ بكه‌ت. ئانكو هزرا خوه دده‌ته شۆلی، دڤێت یێن وه‌كی خوه هه‌بن و پشكدار بت د ره‌نگ و جوونێن هزركرنێ و گوهۆڕینان دا.
هه‌ر د پێناسه‌یێ دا هاتیه، كو ره‌وشه‌نبیر نه‌ڕازییه، ئانكو دڤێت ب ڕێیا به‌ڕازیبوونا خوه تێگه‌هشتنه‌كا نوو پێشكێش بكه‌ت، لێ بۆ چی و چڕا و چاوا؟
داكو ژیانێ باشتر لێ بكه‌ت، داكو پۆزه‌تیڤانه پشكدار ببت و نه‌ڕازیبوونێن وی ببنه پرۆسێس و نژنین. ئانكو قه‌نجیا گشتری داخوازا ره‌وشه‌نبیریه، دڤێت ژیانێ باشتر لێ بكه‌ت، له‌و هزر دكه‌ت، له‌و نه‌ڕازییه، له‌و پۆزه‌تیڤه، و هه‌رده‌م د ناڤ ژیانێ دایه.
ئێكه‌مین مانیفێستا هه‌لبژارتنێ و ده‌ریچه‌یه‌ك بۆ گرفتاریێن نهۆ
د. سالار عوسمان
7
بۆچی فشارا سپی؟
مه جۆرێن ره‌وشه‌نبیران ده‌ستنیشان كرن، ئه‌وێن بۆ ئه‌ڤێ مژارێ دگونجن، و لێره باشه ئاراسته‌یا گۆتنێ و هه‌لسه‌نگاندنێ و ره‌خنه‌یێ ژی بۆ هه‌میان بت.
ده‌رباره‌ی ره‌وشه‌نبیرێن ل ناڤ پارتێن سیاسی، پێدڤی بوو ژ ئه‌ڤێ پتر رۆلێ پۆزه‌تیڤ گێڕابانه، هنده‌كان نیشانێن ره‌وشه‌نبیریا خوه هنداكرینه، و هنده‌كان هه‌ر به‌رهه‌م نه‌مایه.
ئه‌وێن ل ده‌رڤه‌ی پارتێن سیاسینه، هنده‌كان د كۆلانه‌كا دی ڕا خوه ب پارته‌كێ ڤه گرێدایه، لێ پرۆپاگه‌نده‌یێ بۆ بێلایه‌نیا خوه دكه‌ن. و دیاره پرۆپاگه‌نده‌یا وان نه‌ڕاسته، ئه‌و و خه‌لك ژی دزانن كو نه‌ڕاستبێژن. ئه‌وێن كو دروست بێلایه‌نن و وسه‌رێن خوه كرینه د ناڤ كارێن خوه یێن ره‌وشه‌نبیری ڕا، هه‌م ب هه‌ژمار كێمن، هه‌م كێم ژ وێ كێمێ كاریگه‌رن. ئانكو، پرسا كاریگه‌ریێ، هه‌نگارێ، فشارێ، كو من ب (فشارا سپی) ناڤكریه، گه‌له‌ك كێمه. ئه‌ڤه ژی گرفتاریه‌كه و ئه‌م دشێن بێژینێ: گرفتاریا ڤالاتیا ره‌وشه‌نبیریێ د ژیانا سیاسی دا و د جڤاكا كوردستانێ ژی دا.
چما فشارا سپی؟
نابت، ره‌وشه‌نبیر ئه‌زمانپیس بت، نابت نه‌ڕاست و فتنه‌هه‌لێخ بت، نابت كو تو ژ وی/ وێ جودا بی، ل شوونا دانوستاندنێ دره‌وان ب ته ڤه ڤه‌هینت و ناڤێ ته كرێت بكه‌ت. نهۆ، ئه‌ڤه هه‌می هه‌نه؛ ئه‌زمانێ هنده‌ك ژ ره‌وشه‌نبیران وه‌كی جۆكێیه، دلێ مرۆڤی دمینته ب په‌یڤێن كوردی ڤه، كو ژ جۆكا گه‌نیا ئاخفتنا وان ده‌ردكه‌ڤن.
نابت، ب هه‌ر به‌هانه و هێجه‌ت و مه‌ره‌م، ره‌وشه‌نبیر دژی نشتمانی بت، دژی ئاخ و ئاڤ و ئاڤه‌دانیا مرۆڤانی بت، دژی حوكمه‌تا وه‌لاتیان بت و سازیێن وێ كرێت بكه‌ت. هه‌كه‌ر مه ئاڕێشه ژی هه‌بن، مه ئاڕێشه دگه‌ل بنیاتێ نینه، كو كوردستان و دۆز و سازینه. قه‌ت ده‌ستێ ره‌خنه‌یێ بۆ بهێزكرنا بنیاتێ نه‌هاتیه به‌ستن، لێ حه‌رامه و نابت ره‌خنه‌یا بنیات ـ هه‌لوه‌شین بت، نهۆ هنده‌ك ره‌وشه‌نبیر، كو شیانا ره‌خنه، دانوستاندنا مه‌نتقی و فشارا سپی نینه، دخوازن ده‌ستی درێژكرنه حه‌رامێ هه‌لوه‌شاندنا بنیاتێ. ل وه‌ختێ، حه‌لالێن ئاخفتنێ و هه‌لسه‌نگاندنێ و هه‌لوه‌ست ـ وه‌رگرتنێ گه‌له‌ك مشه‌نه. بێگومان گه‌ر مه بڤێت رۆلێ خوه وه‌كو ره‌وشه‌نبیر بگێڕین، رۆلێ باشیا گشتی بخوازت و ئاڤه‌دانیا مرۆڤانی خوه‌ش بڤێت.
دبت، ره‌وشه‌نبیر ژ پارته‌كێ بت، دبت دۆستێ پارته‌كێ بت، ئان به‌رهنگار بت، ئان ژی بێلایه‌ن بت، لێ نابت په‌یڤێن وی ل خرابیێ بگه‌ڕن و ڕسته‌یێن وی/وێ ل تێكدانێ، و ل شوونا باشیا گشتی، بهێزكرنا نشتمان و هه‌ڤبه‌ندیێن مرۆڤی، رۆلێ نه‌رێنی و لبه‌ر چاڤ نه‌گرتن و كرێتكرنا دۆز و خه‌لك و خاكێ دگێڕن.
من دڤێت ببێژم: ره‌وشه‌نبیران، چ ره‌نگ و ڕوو و سیما و دێم هه‌بن، د شێیان باشتر كار بكه‌ن، باشتر دانوستاندنێ بكه‌ن، باشتر به‌رهه‌مداریێ بكه‌ن، و ببنه هێز و توانین بۆ خولقاندنا ئه‌وێ فشارا سپی، كو بۆ نشتمانی و دۆزێ و خه‌لكی و پرۆسێسا ئاڤه‌دانیێ، پێدڤیه‌كا ژیانی و ژیارییه.
