ئەنفلاوەنزا بالندا H5N1 چیە و چاوا دێ خوە ژێ پارێزی؟
ئه‌ڤرۆ
نەخۆشیەکا ڤایرۆسی یا دژوارە ژ ئەگەرێ ڤایرۆسێ ئەفلاوەنزا بالندا جورێ H5N1 پەیدادبیت و دبیتە ئەگەرێ ھەودانێن دژوار د کۆئەندامێ ھەناسێ یێ مرۆڤی دا، د رەوشێن دژواردا دبیتە ئەگەرێ پەککەفتنا کۆئەندامێ ھەناسێ و مرنا کەسێ تووشبووی.
رێکێن ڤەگوھاستنا نەخۆشیێ بۆ مرۆڤی:
ئەنفلاوەنزا بالندا ب دو رێکا بۆ مرۆڤی دھێتە ڤەگوھاستن:
- راستەوخۆ : ب رێکا بەرکەفتنا راستەوخۆ ل گەل بالندە و پەلاوەرێن تووشی ڤایرۆسی دبن یێن ( مرار یان زیندی) وەک مریشک و قاز و مراری.
- نەڕاستەوخۆ: ب رێکا دەستلێدانا وان جە و کەرستە و تشتێن کو ب بەرمایکێن بالندە و پەلاوەرێن تووشی ڤایرۆسی دبن پیس دبن.
ڤەگوھاستنا نەخۆشیێ ژ کەسەکێ تووشبووی بۆ کەسەکێ دی زۆر یا دەگمەنە بەلێ چەند حالەتەک ژێ ھاتینە تۆمارکرن.
چاوانیا خۆپاراستنێ ژ نەخۆشیێ:
رێنمای بۆ وەڵاتیان :
– سەرەدانا جھێن مریشک و پەلاوەرا لێ ب خودان دکەن یان سەرژێ دکەن نەکە.
– دوورکەڤە ژ نێچیر و کرینا بالندێن کووڤی.
– دوورکەڤە ل بازاڕێن فرۆشتنا مریشک و پەلاوەر و باڵندێن جوانیێ .
– ئەو مریشک و پەلاوەرێن ژ دەرڤەی سەرژێگەھێن پەلاوەرا سەر ژێ دکەن و دفروشن د سلامەت نینن، لەورا ژێ دوور بکەڤە.
– ھەر ژ نوکە ھەمی جھێن خودانکرن و سەرژێکرنا پەلاوەرا ل ژێر کۆنترۆلا رێڤەبەریێن ڤێتەرنەریێ نە و چاڤدێریا وان دھێتە کرن و ب سلامەتن و ھوون دشێن ب کاربینن.
– بەری ئامادەکرنا مریشک و بەروبومەکان و ھێکا دەستێن خوە ب ئاڤێ و سابوونێ بۆ دەمێ (20) دەقیقا باش بشوو .
– پووتەی ب پاقژیا مەتبەخێ بدە و کەرستێن ئامادەکرنا خوارنێ جوان بشوو پشتی ھەر کارئینانەکێ و نەھێلە خوارنا نەکەلاندی و کەلاندی تێکھەل ببن.
– دڵنیابە خۆارنا تە باش یا ھاتیە کەلاندن.
– دەمێ مریشک و ھێک بۆ سەر پلا گەرماتیا (70) پلەیێن سەدێ دھێنە گەرمکرن دێ ب سلامەت بن بۆ خوارنێ.
– زوو زوو دەستێن خوە ب ئاڤێ و سابوونێ باش بشوو .
– ھێکێن خاڤ ل مال ب کارنەئینە کو پلا گەرماتیا وان نەگەھیتە (70) پلەیان وەکو ( مایونیز و ھێکێن کەلاندی.
رێنمای بۆ گەشتیاران :
ل دەمێ گەشتکرنێ بۆ وەلاتێن کو ئەنفلاوەنزا بالندا (H5N1) لێ بەلاڤەبیت پێدڤیە:
– دووربکەڤن ل پرۆژێن پەلاوەر و بازارێن بالندە و پەلاوەرێن زیندی.
– نەچە وان جھێن پەلەوەران لێ سەرژێ دکەن.
– دەستکاری وان جە و کەلوپەلان نەکە کو تە گومان ھەبیت د پیسن ب بەرمایکێن بلاندە و پەلاوەران.
– پێدڤیە ل سەر گەشتیاران زوو زوو دەستێن خوە ب ئاڤێ و سابوونێ جوان بشوون .
– دڤێت رێ و جھێن دروست بگرنە بەر بۆ پاراستنا سەلامەتی و پاقژیا خۆراکی.
