بارزانی و بزاڤا رزگاریخوازا كوردی 1975-1990
مه‌سعود بارزانی
پشكا پێنجێ
96
په‌یوه‌ندیێن پارتی و ئه‌ورۆپا و ئه‌مریكا د شۆره‌شا گولانێ دا
جه‌نابێ بارزانی ل واشنتۆنێ به‌رده‌وام ل ده‌رگه‌هه‌كی دگه‌ریا ژبۆ گه‌هاندنا ده‌نگێ گه‌لێ خوه بۆ جیهانێ و ناڤه‌ندێن بریارێ، ژبه‌ركو مه گه‌له‌ك دۆست هه‌بوون و مه پێ خۆش بوو ئه‌و دۆست ببنه پره‌ك بۆ گه‌هاندنا ده‌نگێ گه‌لێ مه‌یێ سته‌ملێكری. مه بزاڤ كرن هاریكاریێ بكه‌ن، بۆ نموونه: جۆرج مینی، ولییام سفایر، جیم هۆكلاند، سناتۆر هێنری جاكسۆن و هه‌تا رادده‌یه‌كی هیوبرت هامفریش، لێ ژ به‌ر نه‌خۆشیا وی شیانێن هاریكاریێ كێم بوون، لێ دیار بوو ڤیانه‌كا مه‌زن د گه‌ل گه‌لێ كورد هه‌بوو.
جه‌نابێ بارزانی ل سالا 1976ێ ل واشنتۆنێ بوو. رێكخستنا جیهانی یا مافێن مرۆڤی یا سه‌ر ب نه‌ته‌وه‌یێن ئێكگرتی ڤه داخوازا بارزانی بۆ باره‌گه‌هێ خوه ل نیویۆرك كر. بارزانی بۆ ڤێ مه‌ره‌مێ سه‌ره‌دانا نیویۆركێ كر. ب تنێ جادده‌یه‌ك د ناڤبه‌را هۆلا كۆمبوونێ و ئاڤاهیێ نه‌ته‌وه‌یێن ئێكگرتی دا هه‌بوو. ل هۆلا كۆمبوونێ داخواز ژ بارزانی هاته كرن گۆتاره‌كێ پێشكێش بكه‌ت. بارزانی چوو جهێ خواندنا گۆتارێ، لێ بۆ ده‌مێ چه‌ند خوله‌كان بێده‌نگ راوه‌ستیا و چ گۆتن نه‌كرن. هه‌موو پشكدار ب وی هه‌لوه‌ستێ بارزانی حێبه‌تی بوون. پشتی كو ده‌ست ب ئاخفتنێ كری، گۆتی: “له‌ورا ئه‌ز راوه‌ستیام دا به‌رێخوه بده‌مه ژده‌رڤه، من به‌رێخوه دایێ ئالایێ هه‌موو ملله‌تێن دونیایێ ل سه‌ر ئاڤاهییێ نه‌ته‌وه‌یێن ئێكگرتی نه ژبلی ئالایێ كوردستانێ. ئالایێ هنده‌ك وه‌لاتان ل سه‌ره كو هندی باژاره‌كێ كوردستانێ نه. ئه‌م سێ ملیۆنین، دگه‌ل وێ یه‌كێ ژی دا مه داخواز نه‌كرییه كو سه‌ربخوه بین و مه داخوازا ئۆتۆنۆمیێ كرییه كو وێ ژی بۆ مه ب ره‌وا نابینن. ملله‌تێ مه دهێته سێداره‌دان و دوورخستن و ئازاردان، لێ كه‌س ل سه‌ر وێ یه‌كێ ب ده‌نگ ناهێت”.
بارزانی د په‌یوه‌ندیێن به‌رده‌وام دا بوو د گه‌ل وه‌لات و كه‌سایه‌تی و ناڤه‌ندێن بریارێ ب مه‌ره‌ما گه‌هاندن و به‌رگرییێ ژ خه‌باتا وی یا ره‌وا. ئێك ژ وان كه‌سان ژی یێن بارزانی نامه بۆ نڤیسی، جیمی كارته‌ر بوو. بارزانی د پشكه‌كا نامه‌یا خوه‌دا دبێژیت: “ئه‌م ژ روویێ سه‌ربازی ڤه ل همبه‌ری دوژمنان نه‌شكه‌ستینه، شۆره‌شا مه ژ ئالییێ دۆستێن مه‌ڤه ژناڤچوو. گه‌لێ كورد ئارمانجه‌ك هه‌بوو، ره‌نگه نه ب مه‌زناهییا تۆماس جیفرسۆنێ هه‌وه، به‌لكو خه‌ونا سه‌رخوه‌بوونێ یا وان شه‌ر بۆ كری ژبۆ وێ مرین، به‌رده‌وام ل دووڤ دگه‌رین. رژێما ئیراقێ باش دزانیت كو كێشا كوردان ناهێته بڕین. بزاڤا كوردان ژ ناڤ ناچیت. گه‌لێ كورد سه‌دان ساله همبه‌ری دوژمنان راوه‌ستیایه و شه‌ری د گه‌ل دا دكه‌ت و چ جاران ژناڤ ناچیت. د ده‌مێ ئێك سال دا پشتی وێ كاره‌ساتێ، هێزێن مه خوه رێكخست و بزاڤا كوردی هه‌ر چه‌ند ب قه‌باره‌كێ بچووكتر ژ به‌رێ سه‌رهلدا و پترییا ده‌ستهه‌لاتدارێن ئیراقێ حێبه‌تی كرن”.
رۆژا 10ی خزیرانا 1976ێ، نڤیسینه‌كا دوور و درێژ ل دۆر سیاسه‌تا شۆڤینی و ره‌گه‌زپه‌رستییا به‌عسییان ژ ڤه‌گوهاستن و گوهۆرینا دیمۆگرافییا كوردستانێ بۆ پارت و هێزێن نشتیمانی و پێشكه‌فتنخوازێن عه‌ره‌بی ئاراسته‌كر. د نامه‌یا خوه‌دا ب دوور و درێژی ئاماژه ب ره‌فتار و سه‌رده‌رییا رژێما دژی مرۆڤایه‌تییێ یا به‌عسییان ژ سالا 1961ێ هه‌تا 1975ێ هاته كرن.
ل رۆژا 16ی ته‌باخا 1976ێ، لژنا په‌یوه‌ندیێن ده‌رڤه یا پارتی نڤیسینه‌ك ئاراسته‌ی كۆمبوونا وه‌لاتێن بێلایه‌ن كر كو ل كۆلۆمبۆیا پایته‌ختێ سریلانكا هاتبوو سازكرن. د نامه‌یێ دا زێده‌باری هیڤییا سه‌ركه‌فتنێ بۆ كۆنگره‌ی، ب هووركاتی به‌حسی خه‌باتا گه‌لێ مه و سیاسه‌تا دژی مرۆڤایه‌تییێ و ره‌گه‌زپه‌رستییا به‌عسییان ژ راگوهاستن و دوورخستن و وێرانكرن و خرابكرنا كوردستانێ هاته كرن. ل دوماهییا نڤیسینێ داخواز ژ پشكداربوویان هاته كرن، ل سه‌ر وێ سیاسه‌تا شۆڤینی یا به‌عسییان بێده‌نگ نه‌بن.
ل سه‌ر داخوازا پارتێن سۆشیالیست و پێشكه‌فتیێن شیلی رۆژا 24ی ئیلۆنا 1976ێ، شانده‌كێ پارتی ژ رێكخراوا نه‌مسا پشكداری د كۆمبوونه‌كا مه‌زن و به‌رفه‌رهـ یا پارتێن سۆشیالیست و پێشكه‌فتی و رێكخستن و گرۆپێن ب ناڤێ ئیتیلافا شیلی كر، كو پێكهاتی بوون ژ حزبا سۆشیالیستا شیلی، ته‌ڤگه‌را ئێكه‌تییا كارێ گه‌ل و ئێكه‌تییا چه‌پێن شۆره‌شگێر. ده‌ستپێكا كۆمبوونێ ب سروودا نشتیمانییا شیلی ده‌ست ب كارێن خوه كر.
د پشكه‌كا كۆمبوونێ دا، گۆتارا پارتی ژ ئالییێ هه‌ڤالان ڤه هاته خواندن. د پشكه‌كا گۆتارێ دا هه‌ڤسۆزی د گه‌ل گه‌ل و شۆره‌شا شیلی هاته نیشادان، پشكه‌كا دی یا گۆتارێ هاتبوو ته‌رخان كرن بۆ به‌رچاڤكرنا سیاسه‌تا شۆڤینی و ره‌گه‌زپه‌رستییا به‌عسییان ژ زولم و كوشتن و زۆردارییا مه‌زن دژی گه‌لێ مه. د پشكه‌كا دی یا گۆتارێ دا ئاماژه ب خیانه‌تا رژێما گه‌ڤنه‌په‌رست و فاشییا به‌عسییان و شاهی هاته كرن یا ل دژی گه‌لێ مه كری. ل دوماهییا گۆتارێ هه‌ڤالان پشته‌ڤانییا پارتی بۆ هه‌موو ته‌ڤگه‌رێن رزگاریخواز دوپات كر.
ل رۆژا 9ی شواتا 1977ێ، لژنا په‌یوه‌ندیێن ده‌رڤه یا پارتی نامه‌یه‌ك ل دۆر سیاسه‌تا شۆڤینی و ره‌گه‌زپه‌رست و دژی مرۆڤایه‌تیێ یا به‌عسییان دژی گه‌لێ مه ژ كوشتنا ب كۆم و په‌یره‌وكرنا سیاسه‌تا قڕكرنێ و پاقژكرنا گه‌لێ مه، ئاراسته‌ی (كورت والد هایم) (68)، سكرتێرێ گشتیێ نه‌ته‌وه‌یێن ئێكگرتی كر.
پشتی ته‌مامبوونا گه‌شتا وی بۆ سۆڤێتێ، رۆژا 29ی نیسانا 1984ێ، د. جه‌رجیس حه‌سه‌ن گه‌هشته راژان و ب دوور و درێژی به‌حسی سه‌ره‌دان و دیدارێن خوه كر یێن ل سۆڤێتێ كرین و ب تایبه‌ت یێن د گه‌ل بریماكۆف و ئه‌ندامێن وێ په‌یمانگه‌ها ل ڤێ دوماهیێ ب مه‌ره‌ما دووڤچوونێ ل سه‌ر بزاڤا كوردی هاتیه دامه‌زراندن كرین. د. جه‌رجیس ژی به‌رسڤا پرسیاران دابوو. ل دۆر شه‌رێ ئیران و ئیراقێ ئه‌م دخوازن ب زووترین ده‌م ئه‌و شه‌ر ب دوماهی بهێت. دیاره ب ته‌مامی ژ ئیرانێ بێ هیڤی ببوون و هه‌ر ب نیازا سه‌ددامی بوون. ل سووریێ وی چاڤ ب ڤیكتۆر نیكۆلایف، سكرتێرێ ئێكێ یێ بالیۆزخانه‌یا سۆڤێتێ ل سووریێ كه‌فت بوو كو ل ده‌مێ خوه ل به‌غدا ژی هه‌مان پله هه‌بوو. هووركاتیێن وێ سه‌ره‌دانێ د راپۆرتا د. جه‌رجیسی دا هه‌نه. ل رۆژا 30ی نیسانا 1984ێ فه‌لكه‌دین كاكه‌یی ژی گه‌هشته راژان و راپۆرته‌ك ل دۆر سه‌ره‌دانا خوه و د. محه‌مه‌د سالح جومعه‌ی پێشكێش كر.
ب مه‌ره‌ما گه‌هاندنا ئێش و ئازارێن گه‌لێ مه و رۆهنكرنا سیاسه‌تا دژی مرۆڤایه‌تیێ یا رژێما به‌عس ل دژی گه‌لێ كورد، ل دوماهییا سالا 1984ێ مه سه‌ره‌دانا به‌رلینا رۆژهه‌لات كر. پشتی چه‌ندین دیدار و كۆمبوونان، هه‌یڤا كانوونا دویێ یا سالا 1985ێ مه سه‌ره‌دانا پراگا پایته‌ختێ چیكۆسلۆڤاكیا كر و د گه‌ل ئالیێن سیاسی و په‌رله‌مانتارێن چیكی به‌حسی كاره‌ساتێن كوردان هاته كرن. ئێك ژ كه‌سایه‌تیێن دیار و ب هێز یێن چیكی. (واسیلی بیلاك)، ئه‌ندامێ حزبا ده‌ستهه‌لاتدارا چیكی بوو. ناڤبری دگه‌ل كێشه‌یا كوردی یێ هه‌ڤسۆز بوو. د كۆمبوونه‌كێ دا به‌حسی ره‌وشا ده‌ڤه‌رێ و كوردستانێ و خه‌باتا گه‌لێ كورد هاته كرن. د پشكه‌كا دی یا كۆمبوونێ دا به‌حسی چاره‌نڤیسێ بارزانیێن جینۆساید كری هاته كرن و ئاشكرا كر كو وان زانیاری ل سه‌ر جینۆسایدكرنا بارزانییان هه‌بوون، هه‌ر ژ گرتنا وان و هه‌تا ڤه‌گوهاستنا وان بۆ بوسه‌ییه، لێ پشتی هینگێ چ زانیاری ل سه‌ر چاره‌نڤیسێ وان نه‌بوون. وه‌لاتێ چیكۆسلۆڤاكیا تاكه وه‌لات بوو ل دۆر چاره‌نڤیسێ بارزانییان به‌رسڤا مه دای.
ب مه‌ره‌ما گه‌هاندنا ده‌نگێ ره‌وایێ گه‌لێ مه و رۆهنكرنا سیاسه‌تا دژی مرۆڤایه‌تییێ یا به‌عسییان، سالا 1988ێ شانده‌كێ پارتی سه‌ره‌دانا فره‌نسا و بریتانیا كر و چه‌ندین نڤیسین و یاداشتننامه ل دۆر كیمیابارانكرنا هه‌له‌بجه و په‌یره‌وكرنا سیاسه‌تا قركرنێ یا به‌عسییان ل دژی گه‌لێ كوردستانێ، ئاراسته‌ی رێكخستنا مافێ مرۆڤی و پارتێن سیاسی و ناڤه‌ندێن سیاسی و جڤاكی و راگه‌هاندنێ و رایا گشتی كرن.
رۆژا دوشه‌مبی 23ی گولانا 1988ێ، شانده‌كێ پارتی بۆ به‌رچاڤكرنا كێشه‌یا گه‌لێ مه و به‌حسكرنا بێسه‌روشوونكرنا هه‌شت هزار بارزانییان ل هاڤینا 1983ێ، هه‌روه‌سا ب هزاران كوردێن فه‌یلی د ده‌مێ د ناڤبه‌را 1975 ـــ 1980ێ دا، سه‌ره‌دانا باره‌گه‌هێ نه‌ته‌وه‌یێن ئێكگرتی ل نیویۆرك كر.
هه‌روه‌سا ل دۆر كیمیابارانكرنا گوندێ شێخ وه‌سانان ل رۆژا 15ی نیسانا 1987ێ، یاداشتننامه‌یه‌ك بۆ رایا گشتی و رێكخستنێن ناڤده‌وله‌تی یێن مافێ مرۆڤی و نه‌ته‌وه‌یێن ئێكگرتی و یونسكۆ و ته‌ڤگه‌را بێلایه‌ن و لژنا خاچا سۆر یا ناڤده‌وله‌تی و لژنا هه‌ڤكاریێ د گه‌ل گه‌لێن ئیراقێ ل فره‌نسا و په‌رله‌مانێ ئه‌ورۆپا و سازیێن راگه‌هاندنێ هاته ئاراسته‌كرن.
شانده‌كێ پارتی پشكداری د كۆمبوونێن لاوه‌كی یێن مافێ مرۆڤی دا كر، د كۆمبوونێ دا كێشه‌یا گه‌لێ مه و سیاسه‌تا ره‌گه‌زپه‌رستا به‌عسییان بۆ به‌رهه‌ڤبوویان شرۆڤه‌كر و داخواز ژ جڤاكێ ناڤده‌وله‌تی كر ل دۆر سه‌ركوتكاریێن به‌عسیێن ئیراقێ بێده‌نگیێ بشكێنن.
د وان رۆژان دا وه‌زیرێ راگه‌هاندنا ئه‌سیۆپیا (حه‌به‌شه)، د داخویانییه‌كێ دا هێرشه‌كا مه‌زن كره سه‌ر ئیراقێ ل دۆر كێشه‌یا كوردی، كو چاوا گه‌لێ كورد دهێته ژ ناڤبرن و جۆتیارێن عه‌ره‌ب ل جهێن وان دهێنه ئاكنجیكرن، كو چ به‌حسی مافێ مرۆڤی ژی دكه‌ن.
پشتی ته‌مامبوونا سه‌ره‌دانا مه بۆ سووریێ و ب مه‌ره‌ما گه‌هاندنا ده‌رده‌سه‌ری و كاره‌ساتێن گه‌لێ مه بۆ ناڤه‌ندێن بریارێ و رایا گشتی یا جیهانێ، هه‌یڤا 3ی سالا 1989ێ مه سه‌ره‌دانا وه‌لاتێ نه‌مسا كر و مه چاڤ ب مه‌زنه به‌رپرس و په‌رله‌مانتار و كه‌سایه‌تیێن سیاسی و جڤاكی كه‌فت. د هه‌موو دیداران دا مه ب هووركاتی به‌حسی هه‌موو وان كاره‌ساتێن گه‌لێ خوه كر كو ژ ئه‌نجامێ سیاسه‌تا شۆڤینی یا به‌عسییان ب سه‌ری هاتین. د ئێك ژ وان دیداران دا برۆنۆ كرایسكی گۆته من كو د ده‌مێ خوه‌دا وی ل مۆسكۆ چاڤ ب بارزانیێ نه‌مر كه‌فت بوو.
پشتی ب دوماهی هاتنا سه‌ره‌دانا مه بۆ نه‌مسا، ئه‌م به‌ر ب وه‌لاتێ ئه‌لمانیا ب رێ كه‌فتین، مه چه‌ندین دیدار و چاڤپێكه‌فتن د گه‌ل به‌رپرس و په‌رله‌مانتاران كرن، تێدا به‌حسی كاره‌ساتێن كوردان و كێشا وی یا ره‌وا هاته كرن.
ل ئه‌لمانیا، ژ ئالییێ دۆستێن گه‌لێ مه پاره‌یه‌كێ باش هاته كۆمكرن ب مه‌ره‌ما هاریكاریكرنا په‌نابه‌رێن مه ل كه‌مپێن ناڤا توركیا، لێ ئاریشا سه‌ره‌كی گه‌هاندنا پاره‌ی بوو بۆ توركیا. پاشی ژنه‌ك ب ناڤێ (لیزا) به‌رهه‌ڤییا خوه نیشا دا بۆ گه‌هاندنا هاریكارییان بۆ په‌نابه‌ران. ناڤهاتیێ پاره د ناڤ پۆتینا خوه دا ڤه‌شارتن و خوه گه‌هانده توركیا و پاره ل سه‌ر په‌نابه‌ران بارڤه‌كرن، لێ پشتی سه‌رهلدانا گه‌لێ مه ل سه‌ر رێكا سه‌ید سادق، ب گۆتنا موخابراتا ئیراقی ژ ئالییێ عه‌تا سه‌راوی، ئه‌ندامێ سه‌ركردایه‌تییا ئێكه‌تییا نشتیمانی یا كوردستانێ ڤه هاته كوشتن.
د درێژاهییا سه‌ره‌دانا مه دا بۆ ئه‌ورۆپا و دیداران د گه‌ل كه‌سایه‌تی و به‌رپرسێن وه‌لاتان و ب مه‌ره‌ما پشكدارییێ د كۆنگره‌یێ سالانه یێ سۆشیالیستا ناڤده‌وله‌تی دا ا ستۆكهۆلمێ، هه‌یڤا خزیرانا سالا 1989ێ مه سه‌ره‌دانا سوێدێ كر. كۆنگره ده‌لیڤیه‌كا باش بوو بۆ دیدار و چاڤپێكه‌فتنان د گه‌ل كه‌سایه‌تی و ده‌ستهه‌لاتداران.
ل ده‌مێ سازكرنێ د په‌راوێزا كۆنگره‌ی دا ب مه‌ره‌ما گه‌هاندنا كێشه‌یا گه‌لێ مه بۆ جیهانێ، ب تایبه‌ت پشتی ئه‌نفال و كیمیابارانكرنا كوردستانێ مه چه‌ندین دیدار و كۆمبوون د گه‌ل كه‌سایه‌تی و خه‌باتكار و سیاسه‌تمه‌دارێن پشكدارێن كۆنگره‌ی كرن، ژ وانا:
1- ویلی برانت، سه‌رۆكوه‌زیرێن پێشتر یێ ئه‌لمانیا و سه‌رۆكێ پارتییا سۆشیالیستا ئه‌لمانیا.
2- ئۆلیڤه‌ر تامبۆ، خه‌باتكار و هه‌ڤالێ نیلسۆن ماندێللای و سه‌رۆكێ كۆنگره‌یێ نشتمانییێ باشوورێ ئه‌فریقیا.
3- نیل كینۆك، سه‌رۆكێ پارتییا كاركه‌رێن بریتانیا.
4- وه‌لید جونبلات.
د ده‌مێ سازكرنێ دا د په‌راوێزا كۆنگره‌ی دا مه چه‌ندین دیدار و چاڤپێكه‌فتن دگه‌ل چه‌ندین كه‌سایه‌تی و سه‌ركردێن دی یێن جیهانێ كرن. لێ یا ژ هه‌موویان بالكێشتر ئه‌وبوو، د ده‌مێ سازكرنا كۆنگره‌ی دا ئه‌ردال ئینونو ب سه‌رۆكایه‌تییا شانده‌كێ حزبا گه‌ل یا توركیا پشكداری د كۆنگره‌ی دا كربوو، د هۆلا (خه‌لاتێ نۆبل) ڤه، ب تنێ ئه‌ز دیتم، گه‌له‌ك یێ ئه‌رێنی و ڤه‌كری بوو، لێ د ناڤ هۆلا كۆنگره‌ی دا كو شاندێ وی د گه‌ل دا بوو نه‌وێریا، وێره‌كی نه‌بوو د گه‌ل من باخڤیت.
د كۆمبوونێ دا به‌حسی كاره‌ساتا ئه‌نفال و كیمیابارانكرنا هه‌له‌بجه و سیاسه‌تا دژی مرۆڤایه‌تییێ یا به‌عسییان ل دژی گه‌لێ مه هاته كرن.
نه‌وشێروان مسته‌فا و هێرۆ ئیبراهیم ئه‌حمه‌د ژی به‌رهه‌ڤی كۆنگره‌ی بوون. قاسملۆی ژی پشكداری د كۆنگره‌ی دا كر. د په‌راوێزا كۆنگره‌ی دا مه ئێك و دو دیت و پشتی كۆمه‌كا كێشه و گیروگرفتان و نه‌خۆشی و گرژیێن د ناڤبه‌را مه‌دا، پێخه‌مه‌ت ئێكرێزی و ته‌بایی یێ و به‌رژه‌وه‌ندییا گه‌لێ مه ئه‌م ئاشتبووینه‌ڤه.
پشتی سه‌ره‌دانا سوێدێ ب مه‌ره‌ما چاڤپێكه‌فتن و دیداران د گه‌ل به‌رپرس و ده‌ستهه‌لاتداران، هه‌روه‌سا بۆ گه‌هاندنا ده‌نگێ گه‌لێ مه بۆ ناڤه‌ندێن بریارێ، ل ناڤه‌راستا سالا 1989ێ، ب سه‌ره‌دانه‌كێ گه‌هشتمه فره‌نسا و مه چاڤ ب خاتین دانیال میتران كه‌قت كو هه‌ڤسۆزییه‌كا مه‌زن بۆ كوردان و كێشه‌یا وان هه‌بوو و به‌ری ده‌مه‌كی سه‌ره‌دانا كه‌مپێن په‌نابه‌ران دا بوو ل توركیا. بۆ دیرۆكێ دێ بێژم بۆ جارا ئێكێ بوو ئه‌ورۆپییه‌كی ببینم رۆندكان بۆ كوردان برێژیت و ده‌ست ب گرییێ بكه‌ت، ئه‌و ژی خاتین دانیال میتران بوو. د دیداره‌كێ دا هه‌ڤسۆزییه‌كا مه‌زن بۆ پشته‌ڤانییێ ل گه‌لێ كورد و دۆزا وی یا ره‌وا نیشا دا و به‌رهه‌ڤییا خوه بۆ هه‌ر جۆره هاریكارییه‌كا د شیان دا بیت دیار كر. هه‌روه‌سا مه چاڤ ب رێزدار كۆشنه‌ر كه‌فت، كو د حكومه‌تا فره‌نسا دا وه‌زیر بوو. د دیداره‌كێ دا به‌حسی دۆزا كوردی و كاره‌سات و سیاسه‌تا دژی مرۆڤایه‌تییێ یا به‌عسییان ل دژی گه‌لێ كورد هاته كرن.
هه‌ر ل فره‌نسا مه چه‌ندین به‌رپرس و په‌رله‌مانتارێن وی وه‌لاتی دیتن. د دیداران دا به‌حسی كێشه‌یا ره‌وایا گه‌لێ مه و سیاسه‌تا زۆردارییا به‌عسییان هاته كرن. به‌رنامێ سه‌ره‌دانا مه ل فره‌نسا ب رێكا ئنستتیۆتا كوردی ل پاریسێ و كاك كه‌ندال نه‌زان هاته رێكخستن و هاریكارییه‌كا مه‌زن بۆ مه كر.
ل هه‌یڤا تیرمه‌ها سالا 1989ێ مه سه‌ره‌دانا له‌نده‌ن كر، ب مه‌ره‌ما دیدار و چاڤپێكه‌فتنان د گه‌ل كه‌سایه‌تی و به‌رپرس و په‌رله‌مانتارێن بریتانیا، پێخه‌مه‌ت گه‌هاندنا ده‌نگ و كاره‌ساتێن گه‌لێ كورد و سیاسه‌تا دژی مرۆڤایه‌تییێ یا به‌عسییان بۆ رایا گشتی یا بریتانیا و ناڤه‌ندێن بریارێ یێن وی وه‌لاتی، ل بریتانیا مه چه‌ندین دیدار و چاڤپێكه‌فتن د گه‌ل په‌رله‌مانتار و كه‌سایه‌تیێن بریتانیا وه‌كو: جۆلیان ئێمری و لۆرد ئێڤری رێكخستن.
دیار بوو ئیراق ب وان دیداران یا دلته‌نگ و دلگران بوو، خو هه‌تا محه‌مه‌د ئه‌لمه‌شات، بالیۆزێ ئیراقێ ل بریتانیا نه‌رازیبوونا خوه ل دۆر سه‌ره‌دان و دیدارێن مه نیشا دا. په‌رله‌مانتارێن بریتانیا بزاڤا سازكرنا دیداره‌كێ د گه‌ل ناڤبری كر و داخواز كر د گه‌ل دا كۆم ببین. من ژی گۆتێ رێزگرتن بۆ داخوازا هه‌وه ئه‌م به‌رهه‌ڤین د گه‌ل روونین، لێ پاشی محه‌مه‌د ئه‌لمه‌شات لێڤه‌بوو و راگه‌هاند كو د گه‌ل خائینان كۆم نابین.
من ژی گۆتێ، هوون تاوانبار و مرۆڤكوژن، ئه‌م ژی چ جاران به‌رهه‌ڤ نینین د گه‌ل مرۆڤكوژ و تاوانباران كۆم ببین. دیار بوو ئێك ژ په‌رله‌مانتارێن بریتانی، هه‌ڤسۆزی د گه‌ل رژێما ئیراقێ دا هه‌بوو. ئیراقێ ئه‌و داخواز كربوو سه‌ره‌دانا به‌غدا بكه‌ت، ده‌مێ ل دۆر سه‌ره‌دانا وی بۆ ئیراقێ پرسیار ژ من كری، من ژی به‌رسڤ دا كو بۆ دیاربوونا راستییان پێدڤییه هوون وه‌رگێره‌كێ خوه ژ بریتانیا دگه‌ل خوه‌دا ببه‌ن، نابیت ب تنێ ل به‌غدا بن و پێدڤییه سه‌ره‌دانا هه‌موو وان گوند و باژار و باژاركان بكه‌ن یێن هاتینه وێرانكرن و هه‌رفاندن. ژبه‌ركو ب پشتراستی ڤه ل سه‌نته‌رێ هه‌ولێرێ دێ هنده‌ك كه‌س هه‌بن ب شاهی و گۆڤه‌ند پێشوازیێ ل هه‌وه بكه‌ن، لێ ئه‌م دخوازین بۆ دیاربوونا راستییان سه‌ره‌دانا كۆملگه‌هێن ب زۆری بكه‌ن یێن ژ ئالییێ به‌عسییان ڤه هاتینه دروستكرن و ب زۆری خه‌لك تێدا ئاكنجی كرین. ئه‌م ته‌حه‌ددایێ دكه‌ین، هه‌كه ئێك كه‌س ژی یێ رازی بیت. هه‌روه‌سا ژ وان كه‌سێن ژ ئالییێ رژێمێ ڤه هاتینه بێسه‌روشوونكرن بێی جوداهی، ب تنێ ئێكی ب زیندی نیشا هه‌وه بده‌ن ل هه‌ر جهه‌ك و ده‌ڤه‌ره‌كا كوردستانێ بیت. ده‌مێ بریتانییان مه‌رجێن خوه د گه‌ل ده‌ستهه‌لاتدارێن به‌عسییان دا به‌حس كرین، راگه‌هاند بوو كو ئه‌و داخوازنامه هاتیه هلوه‌شاندن.
د دیدار و سه‌ره‌دانێن مه‌دا مه گه‌له‌ك نڤیسار و به‌لگه‌نامه دانانه به‌رسینگێ وان، ل دۆر كاره‌سات و قڕكرن و بێسه‌روشوونكرنا گه‌لێ كورد ژ ئالییێ به‌عسییان ڤه.
