بارزانی و بزاڤا رزگاریخوازا كوردی 1975 – 1990
مه‌سعود بارزیانی
پشكا سیێ
چالاكی و رێكخستن د شۆره‌شا گولانێ دا
18
گه‌شه‌كرن و ب هێزبوونا پارتی
پشتی كۆنگرێ نه‌هێ
پشتی به‌ستن وسه‌ركه‌فتنا كۆنگرێ نه‌هێ، پارتی رۆله‌كێ باش و كاریگه‌ر د ڕێكخستن و پێشڤه‌برنا خه‌باتا ملله‌تێ كورد و به‌رگریكرنێ ژ دۆزا وێ یا ِره‌وا دا دیت، سه‌ركرداتیێ و كۆمیتا ناڤه‌ندی د ده‌مێ د ناڤبه‌را كۆنگرێ نه‌هێ و یێ ده‌هێ دا و ل به‌رچاڤ وه‌رگرتنا ره‌وشێ سه‌ركه‌فتیانه ئه‌ركێ گرنگ و چاره‌نڤیسساز بجهئینان، ژ به‌ر كو د وی ده‌می دا هه‌موو ئالیان دۆرپێچ دانابوو سه‌ر پارتی.
شكاندنا وێ دۆرپێچێ به‌رۆڤاژی وێ هزرێ بوو كو وانا وه‌سا هزر دكر پارتی ژ چه‌ند مه‌هان زێده‌تر خوه ڕاناگریت، ڤێ سه‌ركه‌فتنا پارتی هیڤیه‌كا مه‌زن دا ملله‌تێ كوردستانێ.
هه‌ر چه‌ند د وی ده‌می بانگه‌شه‌كا مه‌زن ل دژی پارتی دهاته به‌لاڤكرن ب مه‌ره‌ما كێمكرنا سه‌نگا پارتی و تێكدانا ڕایا گشتی، لێ پارتی ب درێژه‌پێدانێ ب رێبازا خوه‌یا پێشكه‌فتنخواز، به‌رسڤا هه‌موو وان تان و ره‌خنه‌یان ددا و هه‌موو تۆمه‌ت پووچكرن.
ژ به‌ر سیاسه‌ت و هه‌لویستێن راست و دروستێن پارتی و ماندینه‌نیاسی و ده‌ست دانه‌هێلانا هه‌ڤالان د ده‌مه‌كێ كێم دا پارتی بوو جهێ هیڤی و باوه‌ریه‌كا مه‌زن، و په‌یوه‌ندیێن وێ ب شێوه‌كێ به‌رفه‌ره پێشڤه چوون و په‌یوه‌ندیه‌كا ب هێز ل گه‌ل رێكخراو پارتێن دۆست و هه‌ڤپه‌یمانێن نشتیمانی ل سه‌ر ئاستێ وه‌لاتێن عه‌ره‌بی و جیهانی دروست كر.
ژ ئالیه‌كێ دی ڤه له‌شكرێ شۆڕه‌شگێرێ كوردستانێ بوو سه‌نته‌ره‌ك بۆ كۆمكرنا ب هزاران كوڕێن كوردستانێ، هه‌ر ب وێ ئێكێ ژی بۆ باشتر ب رێڤه‌چوونا كاروبارێن وان، له‌شكرێ كوردستانێ سه‌ر ژ نوو هاته دامه‌زراندن و یاسایه‌كا باش و پێشكه‌فتی و سه‌رده‌م بۆ هاته دانان.
د شۆره‌شا گولانێ دا پویته و گرنگیه‌كا به‌رچاڤ ب رێكخستن و كارێ پارتایه‌تی هاته دان و په‌یوه‌ندیه‌كا ب هێز ل گه‌ل باژار و باژاركێن كوردستانێ هه‌بوو، و تێكهه‌لبوونا پارتی ل گه‌ل جه‌ماوه‌رێ كوردستانێ چوو د قۆناغه‌كا پێشكه‌فتی دا، و رۆله‌كێ به‌رچاڤ و مه‌زن د رێكخستن و ئاراسته‌كرنا مانگرتن و خوه‌نیشادانان دا، ل ناڤا كوردستانێ ل ناڤ باژار و باژاركان دا، دیت كو ل دژی رژێما فاشستا به‌عس دهاتنه كرن، ب وێ ئێكێ ژی هه‌ژماره‌كا مه‌زن یا لاوێن خوینگه‌رمێن كوردستانێ ل ده‌ردۆرا پارتی كۆمبوون.
ب به‌رچاڤ وه‌رگرتنا ڕه‌وشا گشتی یا ده‌ڤه‌رێ و كوردستانێ، رێكخستنێن پارتی و پێشمه‌رگێن وێ د چارچووڤێ رێكخستنه‌كا هه‌ڤپشك دا هاتنه رێكخستن، د شۆڕه‌شا گولانێ دا هه‌ڤالان و پێشمه‌رگه‌ی د چار لق و بیست و هه‌شت لژنێن ناوچه‌یان و سه‌د و سیه و نه‌ه رێكخراو و سێ هێز و پێنج رێكخراوێن سه‌ر ب سه‌ركردایه‌تیێ ڤه هاتن رێكخستن، ژ بلی هه‌ڤال و رێكخستنێن نهێنی ل ناڤ باژاران و لقا هه‌شت كو یا تایبه‌ت بوو ب په‌نابه‌رێن ئیرانێ، و لقا پێنج ل ناڤ رژێمێ و لقێن شه‌ش و حه‌فت ل ئه‌ورۆپا و ئه‌مریكا و كه‌نه‌دا كو وان رۆله‌كێ به‌رچاڤ د سه‌رپه‌رشتیكرن و رێكخستنا هه‌ڤالان دا ل سنۆرێن خوه دیت بوو.
ڕاگه‌هاندنێ ژی، ب تایبه‌ت ئیزگێ ده‌نگێ كوردستانا ئیراقێ، رۆله‌كێ به‌رچاڤ د هشیاركرن و به‌لاڤكرنا ده‌نگێ خه‌باتا ملله‌تێ مه‌دا دیت.
ئێك ژ گرنگترین گاڤێن پارتی وه‌ك و هێزا سه‌ره‌كی د دامه‌زراندنا به‌ره‌یێ (جود) دا رێخۆشكرنه‌ك بوو بۆ دامه‌زراندنا به‌ره‌یه‌كێ نشتیمانی، ئه‌ڤه ژی سه‌ركه‌فتنه‌كا سیاسی یا مه‌زن بوو بۆ پارتی و بزاڤا كوردان و ئیراقێ ب گشتی ل ناڤخوه و ده‌رڤه.
ژ روویێ له‌شكری و پێشمه‌رگاتیێ ڤه، پێشمه‌رگێن قه‌هره‌مان داستانێن مه‌زن و بێ وێنه تۆمار كرن و سه‌ركه‌فتنێن مه‌زن ب ده‌ستڤه ئینان وب ڤی ره‌نگی پارتی بوو هێزه‌كا سه‌ره‌كی د گۆره‌پانا خه‌باتا كوردستانێ دا و خو هه‌تا د ئیراقێ دا ژی. هه‌ر ژ به‌ر وێ ئێكێ باوه‌ریا ملله‌تێ كورد ب دۆزا وی یا ڕه‌وا به‌ر ب زێده‌بوونێ ڤه چوو.
پێخه‌مت رێكخستن و ئێكرێزیا د ناڤبه‌را كوڕێن ملله‌تێ مه‌دا، سه‌ركردایه‌تیا پارتی و ب تایبه‌ت كاك ئدریس بارزانی رۆله‌كێ سه‌ره‌كی و مه‌زن د ئاشتبوونا گشتی دا دیت، و ئه‌و یه‌ك بۆ ئه‌گه‌رێ دامه‌زاراندنا به‌ره‌یێ كوردستانێ ل رۆژا 15ی گولانا 1988ێ.
ب هه‌ول و بزاڤێن سه‌ركرداتیێ، په‌یوه‌ندێن گشتی و یێن ده‌رڤه یێن پارتی پێڤه‌چوون و گه‌شه‌كرنه‌كا به‌رچاڤ ب خوه ڤه دیت، و دده‌مێ ده‌ه سالان چه‌ندین شاندێن پارتی سه‌ره‌دانا ده‌رڤه‌ی وه‌لاتی و وه‌لاتێن رۆژهه‌لاتا ناڤین و ئه‌ورۆپا و ئه‌فرقیا كرن، پێشوازیه‌كا گه‌رم و گوڕ لێ دهاته كرن، ئه‌و ئێك ژی بۆ پێگه‌ه و گرنگیا كارتێكرنا پارتی ڤه‌دگه‌ریا.
ب مه‌ره‌ما هه‌لسه‌نگاندنا ره‌وشێ و دانانا به‌رنامه و گرتنه به‌را رێكارێن گونجای و ل گۆره‌ی پێشهاتنا، گۆمبوونێن كۆمیتا ناڤه‌ندی یا پارتی دبه‌رده‌وام بوون، ئێك ژ كۆمبوونێن گه‌له‌ك گرنگ یێن كۆمیتا ناڤه‌ندی ل رۆژا 7ی تیرمه‌ها 1986ێ بوو.
بۆ هه‌لسه‌گاندن و گه‌نگه‌شه‌كرنا ره‌وشا گشتی یا ده‌ڤه‌رێ و ئیراقێ و كوردستانێ ل رۆژا 7ی تیرمه‌ها سالا 1986ێ، كۆمیتا ناڤه‌ندی یا پارتی كۆمبوونه‌كا نه‌ئاسایی گرێدا، د كۆمبوونێ دا ب هووری و دوور و درێژی ره‌وشا ده‌ڤه‌رێ و كوردستانێ و شه‌رێ ئیراق و ئیرانێ هاته گه‌نگه‌شه‌كرن، هه‌ڤالان به‌رهه‌ڤی و ڕا و بۆچوونێن خوه ئێخستنه به‌رچاڤ، كۆمبوونێ رۆناهی ئێخسته سه‌ر په‌یوه‌ندیێن گشتی یێن پارتی و سه‌ره‌دان و پشكداریا پارتی د كۆر وكۆمبوونێن ده‌رڤه دا ب باشی هاتنه نرخاندن و به‌حسێ په‌یوه‌ندیێن د ناڤبه‌را پارتی و ئالیێن (جود) و هێزن دی ژی هاته كرن.
پشتی هینگی كارناما كۆمبوونێ ئێخسته به‌رچاڤ كو پێكهاتی بوو ژ:
أ- هه‌لسه‌نگاندنا سه‌ره‌دانا شاندێ پارتی بۆ ده‌رڤه.
ب- هه‌لسه‌نگاندنا په‌یوه‌ندیێن مه ل گه‌ل كۆمارا ئیسلامیا ئیرانێ.
ج- پێكئینانا لژنه‌كێ بۆ بجهئینانا پێگیریێن مه هه‌مبه‌ری رێككه‌فتنا د ناڤبه‌را مه‌دا.
ه- داخوازكرن ژ دۆستان بۆ ب جهئینانا پێگیریێن خوه هه‌مبه‌ری رێككه‌فتنا د ناڤبه‌را مه‌دا.
ح- بزاڤ بۆ ب جهئینانا پێگیریێن مه ب رێككه‌فتنا ل گه‌ل دۆستان.
خ- پێداچوون ب بڕیارێن پتریێن كۆمیتا ناڤه‌ندی و مه‌كه‌ته‌با سیاسی و چاره‌كرنا وان ئاریشێن ل به‌ر ده‌ستێ (م.س).
ك- هه‌لویستێ پارتی ل دۆر ئاشتبوونا گشتی.
د- هه‌لسه‌نگاندنا كاروبارێن پشكێن مه‌كته‌با سیاسی.
ل- كۆمبوونا بهێت یا كۆمیتا ناڤه‌ندی.
ز- هه‌لسه‌نگاندنا كاروبارێن لقان.
و- نڤیسینگه‌ها لوبنانێ.
ن- كۆنگرێ كۆمه‌لا خویندكارێن كورد ل ئه‌وۆرپا.
ی- كۆنفرانسێ رێكخراوێن جه‌ماوه‌ری.
