بارزانی و بزاڤا رزگاریخوازا کوردی 1975 – 1990
مەسعوود بارزانی
پشكا پازدێ
شەرێ جینۆسایدا
كورد و كوردستانێ و رۆلێ نەتەوەیێن ئێكگرتی هەمبەری
وی شەری
164
ئەڤ بریارە ژیێ وێ دەهـ سالێن رەبەقن و یا گونجای بوو د گەل رەوشا وی دەمی یا دەڤەرێ و بزاڤا ئازادیخوازییا گەلێ كورستانێ مل ب ملێ بریارێن دی یێن كۆنگرەیێ نەهێ، ئاگەهدارییا كەتواری یا پارتییا مە بەرانبەری روودانێن وی سەردەمی ب رۆهنی دیار دبیت.
ئیستیعمار و كەڤنەپەرستێن دەڤەرێ ب چڕی كەفتنە پیلانگێرانێ بۆ هێرشبرنێ ل سەر كۆمارا ئیسلامییا ئیرانێ ب هیڤیا ژناڤبرنا وێ و ڤەگەراندنا ئیرانێ بۆ پاشكۆیێ ئیستیعمارێ و رژێمێن سەر ب وان ڤە ل دەڤەرێ، بێگۆمان رژێما فاشی یا بەغدا سەرەڕمێ بجهئینانا وێ پیلانا قرێژی بوو، ژ روویێ ناڤخوەیی ژی ڤە د كەتوارەكێ ئابووری و سەربازی و سیاسی یێ گونجای دا بوو، ل دەرڤە ژی، وەكو مە گۆتی ژ ئالییێ رۆژئاڤا ڤە سۆزا پشتەڤانی و هاریكارییا دارایی یا بێسنۆر وەگرتبوو، ئەو بوو كو ل رۆژا 22/9/1980ێ، رژێما دكتاتۆرا ئیراقێ شەڕێ دژی ئیرانێ راگەهاند و سوپایێ ئیراقێ ل چەندین بەرەیان ل باشوور و ناڤەراست دەڤەرەكا مەزن یا ئیرانێ داگیر كر، پێشتر ژی هەلوەشاندنا رێككەفتناما 6ی ئادارێ ل جەزائیرێ راگەهاند بوو كو د گەل شاهی ل سەر رێككەفت بوون و شۆرەشا مەزن و نشتیمانییا ئیلۆنێ ژناڤبر كو مەزنترین پیلانا (كیسنجر ــ شاهـ) بوو ل دژی بزاڤا ئازادیخوازێن دەڤەرێ ب گشتی و بزاڤا رزگاریخوازا كوردی و رێبازا دیمۆكراتی و پێشكەفتنخوازا ئیراقێ ب تایبەتی، ب هیڤیا وێ ئێكێ بزاڤا كوردایەتییێ بۆ دەمەكێ درێژ سەرهەلنەدەتەڤە، ئیراقێ ژی دێ ب تەمامی ڤەگەرینیتە (پاشكۆیێ رۆژئاڤا) بۆ دەمەكێ درێژ و بەرژەوەندا رۆژئاڤا و كەڤنەپەرستێن دەڤەرێ دێ پارێزیت و دێ بیتە بەند و رێگرەكێ ب هێز ل دژی بیرورا و سیاسەتا رژێمێن دژی ئیستیعمارێ ل دەڤەرێ.
داگێرانا سەددامێ خوینرێژ بۆ شاهی ل جەزائیرێ و ژ دەستدانا نیڤا (شگ العرب) و دەڤەرەكا مەزن ژ ئاخا ئیراقێ، ژ بەر مەترسییا ب هێزبوونا شۆرەشا كوردستانا ئیراقێ ب رێبەرایەتییا پارتییا مە و ب سەرۆكایەتییا بارزانییێ نەمر بوو. ئەو داگێران ژبەر وێ یەكێ كر دا ئۆتۆنۆمییا راستەقینە بۆ كوردستانا ئیراقێ نەدەت، ژبەركو باوەرییا وی ب چارەسەرییا زانستی نەبوو و رەنگە هەر باوەری ژی پێ نەبیت، ژبەركو ب هزرا وی و حزبا وی و كەڤنەپەرستییا عەرەبی (العراق جز‌و من الامە العربیە) نەكو (الشعب العربی فی العراق جز‌و من الامە العربیە)، (والعراق العربی جز‌و من الوگن العربی) و (كردستان العراق جز‌و من كردستان) و (الشعب الكردی فی العراق جز‌و من الامە الكردیە) و د هەلسەنگاندنا شۆرەشا ئیلۆنێ دا و د كۆراسا پارتییا مەدا ب ناڤێ (گریق الحركە التحرریە الكردیە) ــ (تقییم پورە ایلول)، شاشیێن هزری و سیاسی و سەربازی و رێكخستن و كارگێری یێن مەژی تا رادەیەكێ گونجای دیار بوون كا چاوا مە بەیانا 11ی ئادارا 1970ێ ژ دەست دا، لەورا دوبارەكرنا وان ب پێدڤی نزانین.
ب لێدانا شۆرەشا ئیلۆنێ و بزاڤا رزگاریخوازا كوردی ل ئیراقێ، ئیراقا دیمۆكراتا پێشكەفتنخواز ژ دەست چوو و هاتە گوهارتن ب رژێمەكا دكتاتۆرا شۆڤینی و داردەستێ بێ مەرج یێ ئیستیعمارێ و كەڤنەپەرستییا دەڤەرێ هەتا رادەیەكی مەزن كو گەلێن ئیراقێ ب گشتی و مللەتێ كورد ب تایبەتی ل ئیراقێ ژبەر زولم و زۆرداریێ و شەرێ قڕكرنێ دنالن و هەكە سەركەفتنا شۆرەشا ئیرانێ نەبا، هەناسەیا مللەتێن ئازادیخواز و هێزێن دیمۆكراتی و پێشكەفتنخواز و نشتیمانی و ئیسلامی هاتبوونە كپكرن.
هیڤیدارین مە هەموویان هەلوەستەكێ باش هەبیت و بشێین ژ زیانێن وان هەلسەنگاندنێن نەدروست رزگار بین و هێز و شیانێن پێدڤی دابین بكەین ب هیڤیا رزگاربوونێ و گەهشتن ب ئارمانجانێن خوە كو مە كوردێن ئیراقێ و پارتی و بەرەیێ كوردستانا ئیراقێ ژ هەموو گەلێن ئیراقێ و دەڤەرێ و هێزێن دیمۆكراتی و پێشكەفتنخواز و نەتەوەیا عەرەبی و ئیسلامی زێدەتر زیان ب بەر مە كەفتینە، خو وەكو مە ل دەستپێكێ ئاشكرا كری، نێزیكی دو ل سەر سێ یا كوردستانا ئیراقێ هاتیە كاڤلكرن و مللەتێ وێ ژی راگوهاستییە و زێدەتر ژ نیڤ ملیۆن كەس دەربەدەری وەلاتێن دەرڤە بووینە و بووینە پەنابەر و د دەربەدەریێ دا د هەژاریێ دا و هەتا رادەیەكی د بێرێزییێ دا دژین.
نێزیكی هەشت هزار كەس ژ برایێن بارزانی ل ئۆردیگایێن ب زۆری یێن عەفلەقی و ب ناڤێ ئێخسیرێن شەری بۆ ژێرییا ئیراقێ هاتنە برن كو هەتا نها مە چارەنڤیسێ خو ئێك ژ وان نەزانیە، هەروەكو چاوا برایێن فەیلی هاتنە دەركرن و هەر چ پارە و مولك و رەگەزنامە و بەلگەنامە هەبوون ژێ هاتنە ستاندن. ل ڤێرێ پێدڤییە داكوكیێ ل سەر وێ یەكێ بكەین كو راستی و دروستییا خەبات و رێبازا بزاڤا رزگاریخوازا كوردی و سەركەفتنا وێ د چەسپاندنا دەستپێكێن سیاسەتەكا هەڤژیانی و هەڤپەیمانی د گەل گەلێن دی دا و سەركەفتنا دیمۆكراسیێ ب تنێ گەرەنتیێن چارەسەركرنا كێشەیا كوردانە و ب تایبەتی ل كوردستانا ئیراقێ ب تنێ ب ڤێ رێكێ دشێن رێكێ ل كەڤنەپەرستیێ و شۆڤینیەتا عەرەبی ب گشتی و سەددام و دارودەستێن وی ب تایبەتی ببڕن كو دبێژن ئاخا كوردستانێ عەرەبییە و هەر ژ وێ نێرینگەهێ ژی (نەتەوەیا كورد) و (كێشەیا كوردی) ب مەترسی ل (قوتری) ددانن وەكو د راپۆرتا كۆنگرەیێ یازدێ یێ نەتەوەیی یێ حزبان وان دا ل پائیزا 1977ێ دا بەحس دكەن و ل رۆژنامەیا (الپورە) یا نیسانا 1979ێ دا بەلاڤكری، ئەڤە ژی بۆچوونەكا شۆڤینیستانەیە كو ریشال و بناغێ وێ سیاسەتا رەگەزپەرستییا رژێما ئیراقێ یە همبەری مللەتێ كورد. پێدڤیە بزاڤێ بكەین بەرسینگێ وان بۆچوون و ئایدۆلۆژیان بگرین، هەروەسا بۆ هەموو هێزێن ئازادیخواز و دیمۆكراتی و ژیرێن عەرەبی رۆهن بكەین كو:
ئایدۆلۆژیا شۆڤینی و رەگەزپەرستییا حزبا بەعس ئەگەرێ بنەرەتی یێ وان كوشتن و كوشتار و وێرانكاریێن كوردستانا ئیراقێ یە، ئانكو پێدڤییە بەرسڤا وان بۆچوونێن شۆڤینیستانی ب هەلوەستێ دوقۆلی یێ دیمۆكراتی و پێشكەفتنخوازانە بدەین، هەروەسا باش ژی بزانین كو ئەڤ جۆرە بۆچوونە وێ یەكێ رادگەهینن كو ئەم كورد كێمنەتەوەینە د نشتیمانێ عەرەبی دا، نەكو كیانێ سیاسی یێ هەڤپشك ل ئیراقێ كو ل 1921ێ ژ دو نەتەوەیێن سەرەكی پێكهاتییە، كو نەتەوەیا عەرەب و نەتەوەیا كوردن د گەل كێمنەتەوەیێن دی، بێگۆمان تا نها سەددامی و حزبا وی و رژێما وی و سەركردایەتییا نەتەوەیی یا وی نەك ژ ڤان هزر و بیرێن شۆڤینی و نەزانستی رزگار نەبووینە، خو هەتا رێكخستینە ژی و ب وی پەرێ درندایەتییێ ژی ل سەر بەردەوامن بۆ وێ یەكێ كەتوارێ ئاكنجیێن كوردستانێ بگوهۆرن و ب تەمامی ب عەرەب بكەن، لەورا بریارا مە دكۆنگرەیێ نەهێ دا، ل دۆر عەرەبكرنا كوردستانێ ئەڤەیە:
(بریارەك ل دۆر كۆچپێكرن و ئاكنجیكرنا رەگەزپەرستانە: خەباتێ ژبۆ راوەستاندنا كریارێن رژێما تكریتی یا فاشی یا بەرگۆمان د كۆچپێكرن و عەرەبكرنا كوردستانێ دكەین، كو ل دژی گەلێ مەیێ كورد كرینە و رامالینا هەموو شوونوارێن وی…). كو ل سەر هێزێن پێشكەفتنخواز و نشتیمانی و ئیسلامی یێن ئیراقێ و عەرەبی و جیهانی پێدڤییە ژ مە پتر بەرهنگاریێ ل دژی گوهۆرینا كەتوارێ نەتەوەیی یێ كوردستانێ بكەن، ژبەركو دێ مەزنترین زیان ب برایەتییا كورد و عەرەبان و خەباتا هەڤپشك و رابوورییێ وان یێ دیرۆكی یێ گەش گەهینیت كو ل سەر دەمێ قەهرەمانێ ئیسلامێ، (سەلاحەددین ئەیووبی) خوینا مە د سەنگەرێن دژی ئیستیعمار و داگیركەران دا تێكهەلی ئێك بوویە.
