بارزانی و بزاڤا رٍزگاریخوازا كوردی 1975ـ 1990

بارزانی و بزاڤا رٍزگاریخوازا كوردی 1975ـ 1990

58

مه‌سعوود بارزانی

شۆره‌شا گولانێ‌

پشكا ئێكێ‌

 

پێشگۆتن

هه‌ر چه‌نده‌ ده‌ستپێكرنا شۆره‌شێ‌ پشتی نسكۆیا سالا 1975ێ‌ كاره‌كێ‌ ب ساناهی نه‌بوو، خو هه‌تا د هزرا هنده‌ك كه‌سان دا خه‌یال ژی بوو، لێ‌ ده‌ستپێكرنا شۆره‌شا گولانێ‌ ئه‌و راستی ب ته‌مامی پشتراست كر كو بیروباوه‌ر و ئیراده‌ ل سه‌رێ‌ هه‌موو تشتانه‌ و چ ئاسته‌نگان شیانێن به‌رهنگاربوونا ئیراده‌ و بیروباروه‌ران نینه‌، نسكۆیا شۆره‌شێ‌ نسكۆیه‌كا له‌شكری نه‌بوو، به‌لكو یا سیاسی بوو، د ره‌وشا هه‌ستیار و پری مه‌ترسی یا وی ده‌می كه‌تواره‌كێ‌ نه‌خۆش په‌یدا كربوو، لێ‌ پێدڤی بوو ب به‌رپرسیارانه‌ سه‌رده‌ریێ‌ بكه‌ین و وی كه‌تواری قه‌بوول نه‌كه‌ین، ئه‌و بوو مه‌ بریار دا نسكۆیا شۆره‌شێ‌ بكه‌ینه‌ وه‌رچه‌رخانه‌ك بۆ ده‌ستپێكرنا قۆناغه‌كا نوو.

هه‌رده‌م مه‌ هه‌ست ب وێ‌ ئێكێ‌ دكر و پاشی مه‌ زانی كو شاهێ‌ ئیرانێ‌ ب نیازپاكی و ڤیان هاریكارییا شۆره‌شا ئیلۆنێ‌ ناكه‌ت، به‌لكو به‌رژوه‌ندیێن وی بوون ئه‌و پالددا هاریكارێ‌ شۆره‌شێ‌ بیت.

چ ده‌مان ژی بارزانی هه‌تا وی راده‌ی باوه‌ری ب شاهی نه‌دئینا كو هنده‌ نێزیكی وی ببیت دا شاه بشێت گورزه‌كی لێبده‌ت. هه‌تا سالا 1972ێ‌ ده‌مێ‌ ئه‌مریكی هاتینه‌ سه‌ر هێلێ‌ و سۆزا هاریكاریێ‌ دای و هاریكارییا شۆره‌شێ‌ كری، و ب كریار هنده‌ك هاریكاری كرن. پشتی وێ‌ یه‌كێ‌ باوه‌ری ل نك پترییا ئه‌ندامێن سه‌ركردایه‌تیێ‌ ئه‌و باوه‌ری دروست بوو كو هه‌بوونا ئه‌مریكا د ناڤ هه‌ڤكێشێ‌ دا شاهی ئه‌و شیان نابن ب حه‌زا خوه‌ لڤینان بكه‌ت، و ده‌لیڤه‌ بۆ دروست نابیت گورزی ل شۆره‌شێ‌ بده‌ت. د وی ده‌می هه‌بوونا ئه‌مریكا وه‌كو گه‌ره‌نتییه‌كا باش دهاته‌ به‌رچاڤ، لێ‌ ب مخابنی ڤه‌ ئه‌و هزركرنه‌كا هوور و د جهێ‌ خوه‌دا نه‌بوو و شاشی بوو.

خواندن و هه‌لسه‌نگاندنا ره‌وشا گشتی و هه‌ڤكێشێن ناڤده‌وله‌تی ل سه‌رده‌مێ‌ شۆره‌شا ئیلۆنێ‌ دا كاره‌كێ‌ بزه‌حمه‌ت بوو، لێ‌ تێگه‌هشتن یا ب ساناهی نه‌بوو، د وی ده‌می دا جیهان ل ژێر هه‌ژموون و ململانا ئه‌مریكا و ئێكه‌تییا شۆڤێتێ‌ بوو، سیسته‌مێ‌ دو جه‌مسه‌ری ل سه‌ر جیهانێ‌ یێ‌ زال بوو، د وێ‌ ناڤبه‌رێ‌ دا رژێما به‌عس شیا ب زیره‌كانه‌ خوه‌ نێزیكی ئێكه‌تییا سۆڤێتێ‌ بكه‌ت، و سه‌رنج و باوه‌ریا وان ب ده‌ستڤه‌ بینیت كو د شێت د رۆژهه‌لاتا ناڤین دا پارێزه‌رێ‌ به‌رژوه‌ندیێن وان بیت و به‌رگرییێ‌ ژێ‌ بكه‌ت. پشتی وێ‌ گاڤێ‌ به‌عسییان پشت دا بجهئینانا رێككه‌فتناما یازده‌ی ئادارا 1970ێ‌ و شیان قه‌ناعه‌تێ‌ بۆ حزبا شیوعی ژی دروست بكه‌ن كو ل گه‌ل وان دا ببنه‌ هه‌ڤپه‌یمان.

ژ ئالییه‌كێ‌ دی ڤه‌ ئه‌لێكسی كۆسیگین، سه‌رۆكوه‌زیرێن وی ده‌می یێ‌ ئێكه‌تییا سۆڤێتێ‌ ل سالا 1972ێ‌ سه‌ره‌دانا به‌غدا كر، و رێككه‌فتنه‌كا ستراتیژی ل گه‌ل ئه‌حمه‌د حه‌سه‌ن به‌كر ئیمزا كر. پشتی ئیمزاكرنا رێككه‌فتنامێ‌ دناڤبه‌را هه‌ردو ئالییان دا، سه‌ركرداتییا شۆره‌شێ‌ ژی وه‌سا هزر كر كو پێدڤیه‌ ئه‌مریكا ژی هه‌لویسته‌كێ‌ هه‌مان شێوه‌ همبه‌ری كوردان هه‌بیت، لێ‌ دبنیات دا ئه‌مریكا بۆ هاریكاری و پشته‌ڤانیا شۆره‌شا ئیلۆنێ‌ چ برٍیار و سیاسه‌تێن رۆهن و دیار نه‌بوون، ئه‌وا هه‌ی ژی ب تنێ‌ برٍیاره‌كا نیڤ نهێنی د ناڤبه‌را كیسنجه‌ر و شاهێ‌ ئیرانێ‌ دا بوو، كو ئه‌م ل سه‌ر د ئاگه‌هدار نه‌بووین و ئه‌مریكا ژی ل دۆر وێ‌ یه‌كێ‌ چ رۆهنگرن نه‌دابوونه‌ مه‌. ئه‌نجام ژی ئه‌و بوو كو ئێكه‌تیا سۆڤێتێ‌ ب رژدی و ب ته‌مامی هاریكارییا رژێما به‌عس دكر، و ئه‌مریكا ژی هاریكارییه‌كا سنۆردار بۆ شۆره‌شێ‌ كر هه‌ر ب وی راده‌یێ‌ ل سالا 1974ێ‌ هه‌ی.

پشتی وێ‌ ره‌وشێ‌ سه‌ركرداتییا شۆره‌شێ‌ بزاڤێن ئێكجار مه‌زن كرن، بۆ وێ‌ یه‌كێ‌ شه‌ر دناڤبه‌را شۆره‌شێ‌ و رژێمێ‌ دا روونه‌ده‌ت، لێ‌ هه‌لویستێن رژێمێ‌ گه‌له‌ك توند بوون و ب چ چاره‌سه‌ریێن ناڤنجی رازی نه‌بوو، دووماهی بزاڤێن شۆره‌شێ‌ بۆ رێگرتنێ‌ ل شه‌ری ئه‌و بوو كو كاك ئدریس بارزانی ل رۆژا 8ی ئادارا 1974ێ‌ سه‌ره‌دانا به‌غدا كر، و دو پێشنیازێن شۆره‌شێ‌ بۆ ده‌ستهه‌لاتدارێن وی ده‌می ل به‌غدا به‌رچاڤكرن:

ئێك: یاسایا ئۆتۆنۆمی بۆ ده‌مێ‌ ساله‌كێ‌ بهێته‌ پاشخستن، بۆ وێ‌ یه‌كێ‌ ده‌لیڤه‌ هه‌بیت د وی ده‌می دا هه‌ردو ئالی بگه‌هنه‌ رێككه‌فتنێ‌.

دو: ئیداره‌یه‌كا هه‌ڤپشك بۆ كه‌ركووكێ‌ بهێته‌ دانان.

لێ‌ سه‌دامێ‌ خوه‌ ب زۆردار و خودان هێز دزانی و به‌تران ببوو، گۆته‌ كاك ئدریسی “ب چ شێوه‌یان ئه‌و یاسا ناهێته‌ پاشخستن، ئیدارا هه‌ڤپشك ژی بۆ كه‌ركووكێ‌ ناهێته‌ دانان و یاسایا ئۆتۆنۆمی ژی دێ‌ د ده‌مێ‌ خوه‌دا هێته‌ راگه‌هاندن”.

سه‌ددامی گۆت بوو ژی كو ب تنێ‌ هه‌وه‌ پازده‌ رۆژ یێن ماین كو قه‌بوول بكه‌ن، یان ژی نه‌كه‌ن. سه‌ددامی هه‌روه‌سا گوت بوو كاك ئدریسی : بێژه‌ بابێ‌ خوه‌ هه‌كه‌ ئه‌ز نه‌چار بم بۆ به‌رژه‌وه‌ندییا شاهێ‌ ئیرانێ‌ دێ‌ ده‌ست ژ شه‌تولعه‌ره‌ب به‌رده‌م و هوون دێ‌ باجا وێ‌ ده‌ن”.

همبه‌ری ڤان گۆتنێن سه‌ددامی، كاك ئدریسی گۆت بوویێ‌، باشتر ئه‌وه‌ داگێرانێ‌ بۆ گه‌لێ‌ خوه‌ بكه‌ی، نه‌ك بۆ خه‌لكێ‌ دی، گه‌له‌ك بزاڤ ل گه‌ل سه‌ددامی كرن لێ‌ چ مفا نه‌بوو.

پشتی ب دانوستاندنان نه‌گه‌هشتینه‌ چ ئه‌نجامان،  سه‌قایێ‌ شه‌ری  و ئالۆزیان كه‌فته‌ د ناڤبه‌را شۆره‌شێ‌ و حكومه‌تا ئیراقێ‌ دا و شه‌ره‌كێ‌ گران روودا و هه‌ردو ئالییان زیان ب به‌ركه‌فتن.

سه‌ددام وی ده‌می ده‌ستهه‌لاتدارێ‌ راسته‌قینه‌ بوو ل ئیراقێ‌،  شاهێ‌ ئیرانێ‌ ئاگه‌هدار كربوو  كو ئه‌و یێ‌ به‌رهه‌ڤه‌ بۆ رێككه‌فتنێ‌ د ناڤبه‌را هه‌ردو ئالییان دا، پشتی دانوستاندنان د ناڤبه‌را هه‌ردو ئالییان دا بۆ گه‌هشتنا رێككه‌فتنێ‌ ده‌ستپێكرین، عه‌باس خه‌لعه‌تبه‌ری، وه‌زیرێ‌ ده‌رڤه‌ یێ‌ ئیرانێ‌ و سه‌عدوون حه‌مادی، وه‌زیرێ‌ ده‌رڤه‌  یێ‌ ئیراقێ‌ ل ئیلۆنا 1974ێ‌  ل سته‌نبۆلێ‌ كۆم بوون.

زانیاریێن ته‌مام ل دۆر كۆمبوونێ‌ ب ده‌ست ده‌زگه‌هێ‌ پاراستنا شۆره‌شێ‌ كه‌فتن، پاشی سه‌ركردایه‌تییا شۆره‌شێ‌ ل دۆر وێ‌ كۆمبوونێ‌ برووسكه‌یه‌ك بۆ ئه‌مریكا هنارت و نامه‌یه‌ك بۆ چه‌ند لایه‌ن و كه‌سایه‌تیێن جیهانێ‌ نڤیسی.

پشتی حه‌فتییه‌كێ‌ ئه‌مریكا ب رێیا ئیرانێ‌ به‌رسڤا برووسكا شۆره‌شێ‌ دا كو ئه‌و كۆمبوون یا راست نینه‌، و چ بنه‌ما بوو نینن. بۆ مه‌ گه‌له‌ك یا سه‌یر بوو كو ئه‌مریكییان ب رێیا ئیرانێ‌ به‌رسڤا برووسكا مه‌دای. ئه‌و د حاله‌ته‌كی دا بوو كو ده‌مه‌كێ‌ درێژ بوو شاه ل ده‌لیڤه‌ دگه‌ریا و د بووسه‌یێ‌ دا بوو كو تۆلا رێككه‌فتنا یازده‌ی ئادارێ‌ ژ كوردان ڤه‌كه‌ت، ژ به‌ر كو ئه‌و ب وێ‌ رێككه‌فتنێ‌ ته‌نگاڤ و دلگران ببوو.

هه‌ر ژبه‌ر هندێ‌ بوو وه‌كری كو د كۆمبوونه‌كا ئۆپێكێ‌ دا یا ل ده‌ستپێكا ئادارا1975ێ‌  هاتیه‌ كرن، شاه و سه‌ددام ب ناڤبژیڤانی و رۆلێ‌ خرابێ‌ بومدین د گه‌ل ئێك و دو رێككبكه‌ڤن. پشتی وێ‌ رێككه‌فتنێ‌ شۆره‌شێ‌ بزاڤه‌كا مه‌زن دگه‌ل ئه‌مریكییان كر كو رۆهنكرنه‌كێ‌ ل دۆر وێ‌ یه‌كێ‌ بده‌ن و به‌رسڤا برووسكا مه‌ بده‌ن، لێ‌ وان خوه‌ بێده‌نگ كر و به‌رسڤ نه‌دا، ئسرائیلێ‌ ژی هه‌مان هه‌لوه‌ست هه‌بوو و بێده‌نگ مان.

ده‌مه‌كی پشتی پلانا جه‌زائیر، كۆنگرێسێ‌ ئه‌مریكا داخواز كر لژنه‌یه‌ك بۆ لێكۆلینێ‌ ل ئه‌گه‌ر و ئه‌نجامێن رێككه‌فتنا خیانه‌تكارییا جه‌زائیر بهێته‌ پێكئینان، بۆ ڤێ‌ مه‌ره‌مێ‌ ژی لژنه‌ ب سه‌رپه‌رشتییا كه‌سایه‌تییه‌كێ‌ دیار ئۆتیس پایك”(1) هاته‌ پێكئینان، پشتی لێكۆلینێ‌، ئۆتیسی ئه‌نجام به‌لاڤكرن. ل گۆره‌ی وێ‌ لێكۆلینێ‌ وه‌سا دیار بوو، ئیران و ئیراق ل سه‌ر وێ‌ یه‌كێ‌ رێككه‌فت بوون كو ئیران هه‌موو هاریكارییان بۆ كوردان راگریت و خو هه‌تا سنۆران ژی ل سه‌ر دائێخیت و ده‌لیڤا چ لڤینان نه‌ده‌تێ‌.  د درێژییا لێكۆلینێ‌ دا، لژنه‌ ل سه‌ر زارێ‌ كیسنجه‌ری ڤه‌دگێریت: ئه‌م دێ‌ ده‌ستان ژ كوردان به‌رده‌ین داكو ده‌لیڤه‌ بۆ ئیراقێ‌ دروست ب بیت و ده‌ستێ‌ وێ‌ پتر یێ‌ ڤه‌كری بیت بۆ روو ب رووبوون و ئێخستنا گڤاشتنێ‌ ل سه‌ر سووریێ‌، داكو ب ئاشتییێ‌ ل گه‌ل ئسرائیلێ‌ رازی بیت، ژ به‌ر كو سووریا ب ئاشتیێ‌ ل گه‌ل ئسرائیلێ‌ رازی نابیت”.

هه‌ر د درێژییا لێكۆلینێ‌ و د راپۆرتا ئۆتیس پایك دا،  دانپێدانێ‌ دكه‌ت كو سیاسه‌تا وان (ئه‌مریكییان) همبه‌ری كوردان دوور بوو ژ ره‌وشتی، ژ به‌ر كو مه‌ سۆزا هاریكاریێ‌ و پشته‌ڤانیێ‌ دابوویێ‌ و پاشی مه‌ ده‌ست ژێ‌ به‌ردان و مه‌ پشتا خوه‌ دایێ‌”.

ل گۆره‌ی به‌لگه‌نامه‌یێن كۆنگرێسێ‌ ئه‌مریكا:

ئێك: كیسنجه‌ر بۆ رازیكرنا ئیرانێ‌ هاریكارییا كوردان كر و هاریكاری نه‌ ل سه‌ر بنه‌مایێ‌ پره‌نسیپان بوو.

دو:  پشتی خۆمالیكرنا په‌ترۆلێ‌ ژ ئالیێ‌ ئیراقێ‌ ڤه‌، بۆ ئێخستنا گڤاشتنێ‌َ ل سه‌ر ئیراقێ‌ هاریكارییا كوردان هاته‌ كرن.

سێ‌: هه‌ڤكاری و هاریكاری بۆ كوردان ل ئاست و سنۆره‌كێ‌ دیاركری بوو، ب شێوه‌یه‌كی وه‌سا كو كورد و حكومه‌تا ئیراقێ‌ د شه‌رێ‌  ئێك و دو دا كه‌س سه‌رنه‌كه‌ڤیت، ژ به‌ر كو سه‌ركه‌فتنا كوردان د به‌رژه‌وه‌ندا ئیرانێ‌ دا نه‌بوو، د هه‌مان ده‌م دا له‌شكرێ‌ ئیراقێ‌ ژی شیانێن ژناڤبرنا شۆره‌شا كوردی نه‌بن. مه‌ره‌ما ئه‌مریكا ژی ژ ڤێ‌ سترتیژیێ‌ پاراستنا هه‌ڤسه‌نگییا هێزێ‌ بوو د ناڤبه‌را هه‌ردو ئالییان دا و ئارمانج ژی به‌رده‌وامییا شه‌ری و خوینرێشتن و ژ ناڤبرنا مه‌كینا شه‌ری یا هه‌ردو ئالییان بوو.

چار: كیسنجه‌ری بزاڤ و دخوازی ژ كوردان كر چالاكیێن خوه‌ ل دژی ئیراقێ‌ پێشبێخن، ئه‌و ژی ب مه‌ره‌ما مژوولكرنا ئیراقێ‌ بوو دا نه‌شێت دژایه‌تییا په‌یوه‌ندیێن د ناڤبه‌را عه‌ره‌ب و ئسرائیلییان دا بكه‌ت.

پێنج: كیسنجه‌ری برٍیار دا كو هاریكارییان بۆ كوردان رٍاگریت، داكو ده‌ستێ‌ ئیراقێ‌ ڤه‌كریتر بیت بۆ ئێخستنا گڤاشتنا ل سه‌ر سووریێ‌ كو ل وی ده‌می دژی پرۆژێ‌ ئاشتیێ‌ بوو ل گه‌ل ئسرائیلێ‌.

هه‌ر چه‌نده‌ راپۆرتا برایان ر. جیبسۆن (2) گه‌له‌ك روویێن ڤه‌شارتی یێن روودانان ئاشكرا كربوون و كۆمه‌كا راستییان ل دۆر هه‌لویست و سیاسه‌تا ئه‌مریكا دیار كربوون، ل گه‌ل وێ‌ یه‌كێ‌ ژی ناڤبری وه‌سا نیشا دا كو دبپیت كیسنجه‌ری پێ‌ خۆش نه‌بوو شاه و سه‌ددام رێككبكه‌ڤن،  لێ‌ د راستی دا وه‌سا نه‌بوو، ژبه‌ر كو  شاه ب ته‌مامی گوهدارێ‌ ئه‌مریكا بوو، بێی ئه‌مریكا نه‌دشیا بكه‌ت، ب شێوه‌یان ژی ژ گۆتنا ئه‌مریكا ده‌رنه‌دكه‌فت، له‌ورا هه‌كه‌ كیسنجه‌ر و ئه‌مریكا ب راستی دژی رێككه‌فتنێ‌ بان، شاهی وه‌سا  یێ‌ وێره‌ك نه‌بوو رێككه‌فتنێ‌  ب وی چۆری بكه‌ت.

هه‌ر چاوا بیت دوژمنێن ملله‌تێ‌ كوردستانێ‌ بۆ ده‌مه‌كی ئاهه‌نگێن خۆشیێ‌ گێران و ب هزر و خه‌یالا وان ئه‌و ب سه‌ر ملله‌تێ‌ كورد دا سه‌ركه‌فتن و هه‌تا هه‌تایێ‌ دووماهی ب بزاڤا رزگاریخوازا كوردی ئینایه‌، لێ‌ ئاهه‌نگ و خۆشیا وان گه‌له‌ك ڤه‌نه‌كێشا و پیلانگێر و نه‌حه‌زێن ملله‌تێ‌ مه‌، ئێك ل دووڤ ئێكی ب شه‌رمزاری هه‌رفتن و دووماهی پێ‌ هات.

پشتی كو ل رۆژا ی ئادارا 1975ێ‌، شاهێ‌ ئیرانێ‌ و سه‌ددامی رێككه‌فتن ئیمزا كری بومدین هاته‌ هۆلا كۆمبوونێ‌ و ئه‌و رێككه‌فتن راگه‌هاند، سه‌ددام ژ جهێ‌ خوه‌ رابوو و به‌ر ب جهێ‌ شاهی چوو.  ب هزرا سه‌ددامی شاه ژی دێ‌ به‌ر ب وی ڤه‌ هێت و ل ناڤه‌راستا هۆلێ‌ گه‌هنه‌ ئێك، لێ‌ شاه ژ جهێ‌ خوه‌ نه‌رابوو و سه‌ددام نه‌چار بوو بچیته‌ به‌رسینگێ‌ شاهی. پشتی وێ‌ روودانێ‌  سه‌ددامی ل گه‌له‌ك جهان دگۆت هه‌ر ل وی ده‌می هزر د وێ‌ یه‌كێ‌ دا دكر، كا دێ‌ كه‌نگی ده‌لیڤه‌ چێبیت ئه‌ز وێ‌ رێككه‌فتنامێ‌ ب دڕینم، ژبه‌ركو وی ئه‌و سه‌ره‌ده‌ری ب سڤكاتی ب خوه‌ ب به‌ترانه‌پێكرنا شاهی دزانی.

به‌رۆڤاژی هه‌موو پیلانێك پێشتر ل دژی ملله‌تێ‌ مه‌ و سه‌ره‌رای گه‌ف و فشارێن دوژمنێن ملله‌تێ‌ مه‌، گه‌له‌كڤه‌نه‌كێشا و شۆره‌شا گولانێ‌ ده‌ستپێكر و ب ئیرادا پوولایی و موكم یا گه‌لێ‌ مه‌ ده‌ستپێكر.

چالاكییا ئێكێ‌ یا پێشمه‌رگه‌ی ل رۆژا 26ی گولانا 1976 ل ده‌ڤه‌را  حاجی ئۆمه‌ران هاته‌ كرن و ب مخابنی ڤه‌ سه‌ید عه‌بدوللا شه‌هید بوو و بوو ئێكه‌م شه‌هیدێ‌ شۆره‌شا گولانێ‌. شۆره‌شا گولانێ‌ رۆژ بۆ رۆژێ‌  گه‌شه‌كر و به‌رفره‌ه و گشتگیر بوو، بوو جهێ‌ هیڤی و ئۆمێدا ملله‌تێ‌ كورد و باوه‌رییا جه‌ماوه‌رێ‌ كوردستانێ‌ ژی زێده‌ بوو.

سه‌ره‌رای ئالۆزی و خرابییا ره‌وشا ناڤخوه‌، رێكخستنێن نهێنی و ناڤخوه‌ ژی كه‌فتنه‌ چالاكییان و سه‌ر ژ نوو رێكخستنا رێزێن پارتایه‌تی. رێكخستنێن نهێنی رۆله‌كێ‌ مه‌زن بۆ پێشڤه‌برنا شۆره‌شێ‌ د ناڤخوه‌ دا دیت. په‌یوه‌ندیكرنا لاوان ب رێزێن پێشمه‌رگه‌ی و شۆره‌شێ‌ رۆژانه‌ د زێده‌بوونێ‌ دا بوو. رۆژانه‌ هه‌ژماره‌كا زێده‌ یا لاوێن خوینگه‌رم په‌یوه‌ندی ب رێزێن پێشمه‌رگه‌ی دكر و چه‌كێ‌ شه‌ره‌فێ‌ و به‌رگریێ‌ ژ ئاخێ‌ و ملله‌تی ب ملێ‌ خوه‌ڤه‌ دكر.

هه‌مان ده‌م هاریكاری و هه‌ڤكاری و پشته‌ڤانییا خووشك و برایێن مه‌یێن كورد ل هه‌ر چار پارچێن كوردستانێ‌ ژێده‌ره‌كێ‌ ب هێزێ‌ ژیان و خۆراگری و پێشڤه‌چوونا شۆره‌شێ‌ و پێشمه‌رگه‌ی بوون.

پێدڤیه‌ ڤێ‌ بێژم، ئه‌و هه‌ڤالێن ملێ‌ خوه‌ دایه‌ به‌ر به‌رپرسایه‌تییێ‌ و ئه‌ركێ‌ نه‌ته‌وه‌یی و نشتیمانی گه‌هاندیه‌ بنه‌جهێ‌، تووشی گه‌له‌ك ئازار و گه‌ف و ده‌رده‌سه‌ریان بوون  گه‌له‌ك ته‌علی و سویراتی دیتن، لێ‌ ب چ شێوه‌یه‌كێ‌ ده‌ست نه‌داهێلان و ب نیاسینا ماندیبوونێ‌ ل سه‌ر خه‌باتا خوه‌یا پیرۆز به‌رده‌وام بوون. هه‌روه‌سا ئه‌و كه‌سێن تا رۆژا رێككه‌فتنا 1975ێ‌ ل جه‌زائیر چه‌كێ‌ دوژمنی هه‌لگرتی و به‌رگری ژ رژێمێ‌ دكر، ئه‌و راستی بو دیار بوو كو ئه‌و نانێ‌ وان دخوار ژی هه‌ر ژبه‌ر دژایه‌تیا پێشمه‌ركی و شۆره‌شێ‌ بوو، ژبه‌ركو پشتی رێككه‌فتنێ‌ گه‌له‌ك پێ‌ نه‌چوو وان چ بها و پویته‌ و گرنگی و ماف ل نك رژێمێ‌ نه‌مان. له‌ورا هه‌ژماره‌كا مه‌زن ژ وان كه‌سان دخواست خیانه‌تا چه‌ندین سالان قه‌ره‌بوو بكه‌ن و خزمه‌تا شۆره‌شێ‌ و گه‌لێ‌ خوه‌ بكه‌ن.

پشتی ده‌مه‌كێ‌ گه‌له‌ك كورت ژ ده‌ستپێكرنا شۆره‌شێ‌، ئه‌و بێهیڤیبوونا ژبه‌ر نسكۆیێ‌ ب سه‌ر ملله‌تێ‌ كورد دا هاتی نه‌ما و باوه‌ری ب خوه‌بوون و هیڤییان جهێ‌ وێ‌ گرت. د ره‌وشا دژوارا وی ده‌می دا ل نك من مه‌زنترین سه‌ركه‌فتن ئه‌و بوو كو ئه‌م راده‌ستی بێهیڤیبوونێ‌ نه‌بین. راسته‌ یا ب ساناهی نه‌بوو، مه‌ترسی ب ئێكجاری گه‌له‌ك بوون، گه‌ف به‌رده‌وام بوون، گڤاشتن ژ هه‌موو ئالییه‌كێ‌ ڤه‌ هه‌بوون، لێ‌ پێدڤی بوو خوه‌ڕاگر بین و ئیرادا مه‌ نه‌شكێت. سۆپاس بۆ خودایێ‌ مه‌زن ئیرادا مه‌ نه‌شكه‌ست و دووماهی چ ل ناڤخوه‌ و چ ل ده‌رڤه‌ گه‌له‌ك تشتێ ڤه‌شارتی ئاشكرا بوون و راستی ژی پتر دیار بوون. ل ناڤخوه‌ ئه‌و راستی ب كریار هاته‌ سه‌لماندن، كو هه‌كه‌ ته‌ ئیراده‌ هه‌بیت، ئه‌و تشتێن نه‌هێنه‌ كرن ژی بهێنه‌ كرن.

د وارێ‌ ده‌رڤه‌ ژی دا، ئه‌و یه‌ك رۆهن بوو كو هه‌ر كه‌سه‌ك و لایه‌نه‌ك یێ‌ ل دووڤ به‌رژه‌وه‌ندیێن خوه‌ و كه‌س یێ‌ به‌رهه‌ڤ نینه‌، ژبه‌ر خاترا پرنسیپ و مافان چ بۆ كوردان بكه‌ت. هه‌موو تشتێن په‌یوه‌ندی ب ملله‌تێ‌ كوردستانێ‌ و شیانێن وی ملله‌تی هه‌بیت، ئاست و شێوه‌یێ‌ هاریكاریێن ده‌رڤه‌ ب وێ‌ ڤه‌ گرێدایه‌ كا تو چه‌ند دشێی خوه‌ بسه‌لمینی.

چه‌ند یێ‌ ب هێز و قائیم بی، جیهانا ده‌رڤه‌ دێ‌ پتر گرنگی و پویته‌ ده‌ته‌ ته‌، لێ‌ هه‌كه‌ دۆستایه‌تی ژی هه‌بیت و پێكڤه‌ كار ژی كربیت و هه‌كه‌ تو لاواز بی و خوه‌ نه‌سه‌لمینی ل دووماهیێ‌ گرنگیێ‌ ب ته‌ ناده‌ن. ب ڕامانه‌كا دی، ب گشتی د جیهانا سیاسه‌تێ‌ دا دۆستایه‌تی و دوژمنایه‌تیا به‌رده‌وام نینه‌، به‌لكو به‌رژوه‌ندییا به‌رده‌وام یا هه‌ی. له‌ورا پێدڤیه‌ به‌رده‌وام ڤان راستییان بینینه‌ به‌رچاڤێن خوه‌، پێدڤیه‌ ئه‌م ب هێز بین و ئه‌م هه‌بین، بۆ وێ‌ ئێكێ‌ خه‌لكێ‌ دی ژی د به‌رهه‌ڤبن دۆستایه‌تیێ‌ ل گه‌ل مه‌ دا بكه‌ن.

بۆ ملله‌تێ‌ كورد و نه‌ڤیێن بهێن، شۆره‌شا گولانێ‌ ئه‌زموونه‌كا ده‌وله‌مه‌ند و ده‌ست نه‌داهێلانێ‌ و خوه‌رێكخستنێ‌ و رابوونه‌ڤه‌یا سه‌رپێیانه‌، ژ نسكۆیێ‌ و ئاواره‌یێ‌ و بێكه‌سیێ‌ د ناڤ سه‌رده‌مه‌كێ‌ تاری و بێ‌ وژدانا زلهێزان دا، شیان ب پلان و باوه‌رییه‌كا موكم چه‌قماقا شۆڕه‌شا گولانێ‌ لێبده‌ن و چرایێ‌ هیڤییان د دلێ‌ ملله‌تێ‌ كوردستانێ‌ دا هه‌لبكه‌ن.

شۆڕه‌شا گولانێ‌ ئه‌و په‌یام بوو بۆ هه‌موو نه‌حه‌ز و نه‌یارێن گه‌لێ‌ كوردستانێ‌ كو سه‌ره‌رای هه‌بوونا پیلانگێری و گه‌فان و ب هێزبوونا نه‌یاران و كوسپێن جۆرا و جۆر، ملله‌تێ‌ كوردستانێ‌ ئیرادا خه‌بات و روو ب رووبوونا زۆلم و بێدادی و نه‌حه‌قیێ‌ یا هه‌ی و خه‌بات  ژ ده‌رڤه‌ و ئاواره‌یێ‌ دێ‌ بۆ گۆره‌پانا راسته‌قینه‌ كو ئاخا كوردستانێ‌ یه‌ هێته‌ ڤه‌گوهاستن. ملله‌تێ‌ كوردستانێ‌ د گه‌هاندنا وێ‌ په‌یامێ‌ دا ب كریار سه‌ركه‌فت و ئه‌و ده‌ستكه‌فت و شانازیێن نها ب ده‌ستڤه‌ هاتین ئه‌نجامێ‌ وێ‌ ئیرادێ‌ و فیداكارییا پێشمه‌رگه‌ و كادر و خوینا شه‌هدیانه‌. هێڤێنی وێ‌ سه‌ركه‌فتنێ‌ رابوونه‌ڤه‌یا سه‌رپێییان ژی به‌رده‌وامی و ده‌ستگرتن بوو ب رێبازا بارزانیێ‌ نه‌مر، ئه‌و رێبازا كو بها و ئارمانجێن وێ‌ یێن بلند ژ ناخ و ده‌روونێ‌ پێشمه‌رگه‌ی و خه‌باتكه‌رێن راسته‌قینه‌یێن كوردایه‌تییێ‌ رهێن خوه‌ د ئه‌ردی دا برینه‌ خار. ئه‌و رێباز بوو یا هێز و چاڤنه‌ترسی ددا پێشمه‌رگه‌ی و گه‌رم و گوڕی و هیڤی ددانه‌ په‌نابه‌ر و ئاواره‌ و پیر و گه‌نج و ژن و زه‌لامێن كورد. ژێده‌رێ‌ ب هێز و ئیراده‌  وان قه‌هره‌مانان بوو یێن ل زیندانێن دوژمنی د گرتی بوون، و ببوونه‌ چرایێ‌ رێكا سه‌ركردایه‌تییا پارتی و كادر و ئه‌ندامێن وێ‌.

 

کۆمێنتا تە