بانگەوازیـەك بـۆ بـەردەوامییا ئـاڤـاكرنـا بهایـان د قـووناغێن خـواندنـێ دا
د. دلـدار فـرزندە زێباری *
پرۆسەیا خواندنێ ل هەرێما كوردستانێ خودان میراتەكێ كەڤنار یێ پەروەردەیی یە كو تێدا بابەتێن بهایی و ئەخلاقی ڕۆلەكێ سەرەكی هەبوو، وەك ئەخلاق، پەروەردا نشتیمانی، پەروەردا ئیسلامی، مێژوو، و خێزان. ڤان بابەتان، د درێژاهییا سالان دا، پشكداری د چاندنا بنەمایێن سەرەكی یێن هەڤوەلاتیبوونێ، بهێزكرنا هەستا بەرپرسیارەتییا جڤاكی و گەشەپێدانا ڕەفتارا ئەرێنی ل دەڤ نەوەیێن گەنج دا كر.
لێ د سالێن دوماهیێ دا، گوڕانكاریێن بەرچاڤ د پێكهاتەیا پرۆگرامێن خواندنێ دا ڕوویدان، كو گەلەك وانەیێن پەروەردەیی یێن سەرەكی هاتنە كێمكرن یان ژناڤبرن و ب زۆری بێی هەبوونا بەدیلێن سەردەمانە كو د كاریگەریێ دا هەڤسەنگ بن. سیاسەتێن نوی ب شێوەیەكێ سەرەكی گرنگی ب لایەنێن ئەكادیمی دا و لایەنێن بهایی، ئەخلاقی و جڤاكی پشتگوهـ هاڤێتن، ئەوێن كو بنەمایێ ئاڤاكرنا كەسایەتییەكا هەڤسەنگ یا قوتابی نە.
ئەڤ ڤەگوهاستنێ بوویە ئەگەرێ پاشڤەچوونا ژیواریا گیانێ جڤاكی و هەستا دەستپێشخەریێ، هەروەسا ژیبوونا نشتیمانی د ناڤ قوتابیان دا لاواز كر و ئەڤە ژی د ڕەفتارێن نەوەیێن نوو دا دیار بوویە.
ئەڤرۆ، بوویە پێدڤی كو دامەزراوەیێن پەروەردە و فێركرنێ ل هەرێمێ دیدەكا نوی هەلبژێرن كو ژنوی بها و گرنگیێ بدەتە پەروەردەیا گشتگیر، دا كو فێركرن تنێ د گەهاندنا پێزانین و زانینێن ئەكادیمی دا سنۆردار نەبیت، بەلكو ئاڤاكرنا كەسایەتیێ و چاندنا وان بهایان ژی ڤەبگریت كو هەڤبەستنا جڤاكی و بەردەوامییا گەشەپێدانێ بهێز دكەن.
ژبەر هندێ و ژ بەرپرسیارەتییا مە یا زانستی و جڤاكی وەك مامۆستایێن زانكۆیێ و پەروەردەكار، ئەز نەخشەڕێیەكا چاكسازیێ بۆ پێشئێخستنا پرۆگرامێن پەروەردەیی ل هەرێما كوردستانێ پێشنیار دكەم.
– زێدەكرنا بابەتێن نویكری د پرۆگرامێن خواندنێ دا ل دۆر پەروەردا ڕەوشتی و نیشتیمانی و گەشەپێدانا كەسایەتی، ب مفا وەرگرتن ژ باشترین ئەزموونێن جیهانی، ل گەل لبەرچاوگرتنا تایبەتمەندییا چاندی یا جڤاكێ كوردستانێ.
– دابینكرنا پرۆگرامێن ڕاهێنانێ یێن بەردەوام بۆ ستافێ وانەبێژیێ، كو بشێن شێوازێن پەروەردەیا ئەرێنی بكاربینن و شیانێن قوتابیان د پۆلێ دا و ژ دەرڤە بگەشینن.
– دیزاینكرنا چالاكیێن ناڤ پۆلێ و دەرڤەی پۆلێ كو تەركیزێ ل سەر ئاڤاكرنا شیانێن سەركردایەتیێ، كارێ كۆمێ، دەستپێشخەریێ و بهێزكرنا هەستا هەڤبەندیێ بكەن.
– كویركرنا ڕۆلێ دایك و بابان و جڤاكێ سڤیل دا كو ببنە هەڤپشكێن ڕاستەقینە د پرۆسەیا پەروەردەیێ دا، كو ئەڤە پشتەڤانییا سیستەمێ بهایان د ژینگەها قوتابخانێ دا زێدە دكەت.
– نویكرنا سیستەمێ هەلسەنگاندنێ ب شێوەیەكێ كو لایەنێن ڕەفتاری و بهایی و جڤاكی بخۆڤە بگریت، د گەل بدەستڤەئینانا ئەكادیمی، بۆ مسۆگەركرنا ئاڤاكرنا كەسایەتیەكا تەمام بۆ قوتابی.
پەروەردا هەمەلایەن خۆشیەكا هزری نینە، بەلكی وەبەرهێنانەكا ستراتیژییە كو ل سەر ئاسایشا جڤاكی و ئابووری یا جڤاكی دیار دبیت. لەوا پێداچوون و گەشەپێدانا پرۆگرامێن مە یێن پەروەردەیی ب شێوەیەكێ كو ڕەهەندێ بهایی ب خۆڤە بگریت، داخوازیەكا ب لەزە و پێدڤی ب هەولێن هەڤپشك ژ وەزارەتا پەروەردێ، زانكۆیان و دایك و بابان هەیە. چونكی ب پاراستنا نفشێ نوی ب بهایان و زانینێ، ئەم پاشەڕۆژەكا گەش بۆ كوردستانێ چێدكەین.
* راگرێ كولیژا تەكنیكی-ئاكرێ/ زانكویا ئاكرێ بو زانستێن كرداری
