بلا ده‌ستهه‌لاتێن سه‌رۆكێ كوردستانی وه‌كی یێن سه‌رۆكێ عیراقێ لێ نه‌هێن!
ده‌ستهه‌لاتێن سه‌رۆكێ كوردستانێ د ره‌شنڤیسێ دستوورێ كوردستانی دا و پرۆژه یاسایێن راستڤه‌كرنا سه‌رۆكایه‌تیا هه‌رێما كوردستانێ دا بوویه ئێك ژ خالێن سه‌ره‌كی یا هنده‌ك لایه‌نێن سیاسی یێن دانوستاندنان، ئه‌وان لایه‌نان دڤێت ده‌ستهه‌لاتێن سه‌رۆكێ كوردستانێ بكه‌زێخن وه‌كی ده‌ستهه‌لاتێن سه‌رۆك كومارێ عیراقا فیدرال ب تنێ بهێلن پۆسته‌كێ بێ ده‌ستهه‌لات، گه‌له‌ك جاران خواندنێن سیاسی و سیاستمه‌داران وه‌سا دهێته‌كرن هه‌كه پۆستێ سه‌رۆكاتیێ ل عیراقێ ب ڤی ره‌نگێ هه‌ی نه‌بیت گه‌له‌ك باشتره ژ هه‌بوونا وی، هنده‌ك ژی دبینن ئه‌ڤ پۆستێن بێ ده‌ستهه‌لات د دستوورێ عیراقێ دا و ژ وان ژی پۆستێ سه‌رۆك كۆماری ب تنێ پۆستێن رازیكرنێ نه.
ل ده‌ستپێكێ مه دڤێت ده‌ستهه‌لاتێن سه‌رۆك كۆماری نه ل عیراقێ دیار بكه‌ین كو د مادێ 73 یێ دستوورێ دا به‌حس لێ كریه (به‌ری ئه‌م به‌حسێ ده‌ستهه‌لاتێن سه‌رۆكێ عیراقێ و ده‌ستهه‌لاتێن سه‌رۆكێ كوردستانێ بكه‌ین، مه‌ره‌ما مه نه به‌حسكرنا كه‌سایه‌تیێن سه‌رۆك كۆماری به‌رێز فوئاد مه‌عسۆمه و سه‌رۆكێ كوردستانێ به‌رێز مه‌سعود بارزانی یه، به‌لكو ژ روویێ یاسایی و دستووری ڤه ئه‌م باس لـ ده‌ستهه‌لاتێن هه‌ردو پۆستان دكه‌ین)، د گه‌ل هه‌ر ده‌ستهه‌لاته‌كا سه‌رۆك كۆمارێ عیراقێ مه تێبینه‌ك ل گه‌ل دا هه‌یه بۆ پتر رۆهنكرنێ:
ئێك: ده‌رئێخستنا لێبۆرینا تایبه‌ت ل سه‌ر راسپاردێن سه‌رۆكێ ئه‌نجوومه‌نێ وه‌زیران، ب مه‌رجه‌كی ئه‌وان نه‌گریت ئه‌وێن هاتینه حكومكرن ژ ئه‌گه‌رێ مافێ تاكه‌كه‌سی و یێن تاوانبار ب ئه‌نجامدانا تاوانێن نێڤده‌وله‌تی و تیرۆرێ و گه‌نده‌لیا دارایی و ئیدارێ.
تێبینی: د ڤێ به‌ندێ دا دیار دكه‌ت ئه‌نجوومه‌نێ وه‌زیران دێ ناڤان دروست كه‌ت و پاش دێ ب سه‌رۆك كۆماری هێته راسپاردن بۆ ده‌رخستنا لێبۆرینه‌كا تایبه‌ت، مافێ سه‌رۆك كۆماری ب تنی نینه لێبۆرینا تایبه‌ت ده‌ربكه‌ت، به‌لكو ئه‌نجوومه‌نی وه‌زیران ژێ به‌رپرسه و لیستێ دروست دكه‌ت و ب تنێ وه‌كی رۆتینات سه‌رۆك كۆمار ده‌ربكه‌ت، سه‌ره‌رایی ئه‌ڤێ چه‌ندێ كو ئه‌ڤه نابیته ده‌ستهه‌لات مه‌رج ژی بۆ هاتینه دانان كا كێژان دگریت، هه‌ر دیسا مافێ لێبۆرینا گشتی ژی ب ئه‌نجوومه‌نێ نووینه‌ران (په‌رله‌مانی) هاتیه‌دان و بـ یاسایێ دهێته رێكخستن.
دو: په‌سه‌ندكرنا په‌یماننامه و رێكه‌فتنێن نێڤده‌وله‌تی، پاش وه‌رگرتنا رازه‌مه‌ندیا ئه‌نجوومه‌نێ نوونه‌ران (په‌رله‌مان) ی.
تێبینی: د ڤێ به‌ندێ دا رازه‌مه‌ندی دایه ده‌ست په‌رله‌مانی و پاش رازه‌مه‌ندیا په‌رله‌مانی ماف دایه سه‌رۆك كۆماری په‌سه‌ند بكه‌ت و ئه‌ڤه هه‌تا راده‌یه‌كی په‌سه‌ندكرنه‌كا سه‌پاندی یه، ژبه‌ركو ده‌ستهه‌لاتا په‌رله‌مانی بلندتره ژ ده‌ستهه‌لاتا سه‌رۆك كۆماری و په‌رله‌مان سه‌رۆك كۆماری دهه‌لبژێریت و ل ڤێره ئه‌گه‌ر په‌رله‌مانی رازه‌مه‌ندی ل سه‌ر په‌یماننامێ یان رێكه‌فتناما نێڤده‌وله‌تی دا ل ئه‌وی ده‌می نابیت سه‌رۆك كۆمار په‌سه‌ند نه‌كه‌ت یان ل سه‌ر رازی نه‌بیت.
سێ: په‌سه‌ندكرن و ده‌رخستنا ئه‌و یاسایێن ژ ئه‌نجوومه‌نێ نوونه‌ران دهێنه دانان، یاسا ژی ب په‌سه‌ندكری دهێته هژمارتن پشتی 15 رۆژ ب سه‌ردا ده‌رباز دبن ژ هنارتی بۆ سه‌رۆك كۆماری.
تێبینی: د ئه‌ڤێ به‌ندێ دا سه‌رۆك كۆماری ماف نینه چ یاسایان ژ ئه‌نجوومه‌نێ نوونه‌ران ده‌ركه‌فتی ڤه‌گه‌رینیت بۆ راستڤه‌كرنێ و ئه‌گه‌ر ئیمزا ژی نه‌كه‌تن ئۆتۆماتیكی پشتی 15 رۆژان ژ هنارتنێ ئه‌و یاسا ده‌رباز دبن دهێته هژمارتین یا په‌سه‌ندكری، ئه‌رێ ئه‌ڤه ده‌ستهه‌لاته یان كو ب تنێ رۆتینیاته‌كا زێده‌یه د دستووری دا و ب تنێ دبیته ئه‌گه‌رێ گیرۆكرنا یاسایان بۆ بجهئینانێ، ژبه‌ركو ل دستوورێن وه‌لاتێن دی سه‌رۆك گه‌له‌ك جاران وه‌كی فیلته‌ره‌كه بۆ زڤراندنا یاسایان بۆ په‌رله‌مانی و دوباره پێداچوونێ.
چار: بانگه‌شه‌كرنا ئه‌نجوومه‌نێ نوونه‌ران بۆ كۆمبوونێ پشتی په‌سه‌ندكرنا ئه‌نجامێن هه‌لبژارتنان بۆ ده‌مه‌كێ دیار كری ب مه‌رجه‌كی ژ 15 رۆژان ده‌رباز نه‌بیت.
تێبینی: د ئه‌ڤێ به‌ندێ ب تنێ ئه‌و ده‌ستهه‌لات دایه سه‌رۆك كۆماری كو ئاگه‌هداركرنا په‌رله‌منتارێن نوو ده‌ركه‌فتی بۆ روونشتنا ئێكی یا جڤاتا نووینه‌ران بكه‌ت، ئه‌ڤه ژی ل دووڤ د ستوورێ عیراقا فیدرال د بارێ ئاسایی دا ل هه‌ر چار سالێن ماوه‌یێ خوه یێ سه‌رۆكایه‌تیێ ب تنێ ئێك جار دهێته روودان، دڤیا ئه‌ڤه وه‌كی خاله‌ك ژ ده‌ستهه‌لاتێن سه‌رۆك كۆماری نه‌هاتبایه هژمارتن.
پێنچ: دان و پێڤه‌كرنا نیشانێ و مه‌دالیایێ ل سه‌ر راسپاردا سه‌رۆكێ ئه‌نجوومه‌نێ وه‌زیران ل دووڤ یاسایێ.
تێبینی: سه‌رۆكێ ئه‌نجوومه‌نێ وه‌زیران ل دووڤ یاسایه‌كێ كو پێشده‌م په‌رله‌مانی ده‌رخستیه دێ وان كه‌سان ده‌ستنیشان كه‌ت یێن هێژایی هندێ نیشانێ یان مه‌دالیایێ فه‌خری و شانازیێ وه‌رگرن، پاشان دێ سه‌رۆك كۆمار ڤان نیشان و مه‌دالیان ده‌تێ و ئه‌ڤه بخوه كاره‌كێ فه‌خریه و ل چ وه‌لاتان په‌خشینا مه‌دالیا رێزلێنانێ نه ده‌ستهه‌لات به‌لكو وه‌كی رێزگرتن و بلنداهی دده‌نه سه‌رۆكێ وه‌لاتی.
شه‌ش: په‌سه‌ندكرنا بالیۆزان.
تێبینی: ب تنێ گۆتی یه په‌سه‌ندكرنا پالیۆزان و د راستی دا د مادێ 80 یێ دستووری دا ئه‌ڤ مافێ پێشنیازكرنا بالیۆزان ل گه‌ل گه‌له‌ك پله‌دارێن دی دایه ئه‌نجوومه‌نی وه‌زیران و د مادێ 61 دا ژی مافێ رازه‌مه‌ندیێ ل سه‌ر بالیۆزێن پێشنیازكری دده‌ته ئه‌نجوومه‌نێ نوونه‌ران و پشتی ئه‌ڤان قووناغان ب تنێ په‌سه‌ندكرن كریه ده‌ستهه‌لاتێن سه‌رۆك كۆماری بێ ماف هه‌بیت ره‌د بكه‌ت، چونكی ئه‌نجوومه‌نی وه‌زیران یێن پێشنیازكرین و جڤاتا نوونه‌ران رازه‌مه‌ندی یا ل سه‌ر دایی و په‌رله‌مانی ده‌ستهه‌لاتا بلندتره رازه‌مه‌ندی یا ل سه‌ر دایی ل سه‌ر پێشنیازا ئه‌نجوومه‌نێ وه‌زیران پشكه‌كه ژ ده‌ستهه‌لاتا بجهـئینانێ كو دستووری مافێ پێشنیازكرنێ دایێ.
حه‌فت: ده‌رئێخستنا به‌یانامه‌یێن كۆماری.
تێبینی: ده‌رخستنا به‌یانامه‌یێن كۆماری ژ لایێ سه‌رۆك كۆماری ڤه كریه ئێك ده‌ستهه‌لاتێن سه‌رۆك كۆماری ل عیراقێ و هه‌كه مافێ ده‌رخستنا به‌یانامه‌یێن كۆماری ل سه‌رۆكاتیێ ژی دستوور بده‌تێ! و هه‌ر كه‌سێ ئێكێ بیت ل سازیا سه‌رۆكایه‌تیا كۆماری؟ ئه‌رێ پا كی دا بۆ به‌یاننامان ده‌رئێخیت؟ ئه‌نجوومه‌نێ وه‌زیران یان په‌رله‌مان؟ یان ژی دروسته ده‌زگه‌هه‌كێ دی به‌یانامه‌یێن كۆماری ده‌ربئێخیت؟ یان ژی ئه‌ڤ خاله بۆ هندێ بوویه ب تنێ بۆ زێده‌كرنا ده‌ستهه‌لاتێن شكلی یه و دا بێژن ده‌ستهه‌لاتێن سه‌رۆك كۆماری 10 ده‌ستهه‌لاتن.
هه‌شت: په‌سه‌ندكرنا حوكمێن سێداره‌دانێ ئه‌وێن ژلایێ دادگه‌هێن تایبه‌ت ڤه ده‌ردكه‌ڤن.
تێبینی: پشتی دادگه‌هێن تایبه‌تمه‌ند بریارا سێداره‌دانێ دده‌ن ل سه‌ر هنده‌ك ژ تاوانباران و ماوه‌یێ خۆ یێ تانلێدانێ ده‌رباز دكه‌ت و دبیته حوكمه‌كێ یاسایی یێ نه‌گهۆر پاشان بۆ سه‌رۆك كۆماری دهێته هنارتن دا بهێته په‌سه‌ندكرن ژبه‌ركو دووماهیێ ب ژیانا هنده‌كان دئینیت و پاشان دكه‌ڤیته د وارێ بجهـئینانێ دا، ئه‌ڤ ده‌ستهه‌لاته ژی ب سرۆشتێ خوه ڤه یا سه‌پاندی یه، ژ به‌ركو نابیت ئیمزا و په‌سه‌ند نه‌كه‌ت، چونكی ل دووڤ یاسایی یه و هه‌كه ئیمزا نه‌كه‌ت یان بۆ ماوه‌یه‌كی راوه‌ستینیت ل وه‌لاته‌كێ وه‌كی عیراقێ دبیت، به‌لێ ل وه‌لاتێن دی نابیت چونكی راوه‌ستاندنا كاره‌كێ یاسایی یه ژ یاسا ئه‌وی وه‌لاتی و دڤێت سه‌رۆك كۆمار ئیمزا بكه‌ت.
نه‌هـ: دێ رابیت ب ئه‌ركێ سه‌ركرداتیا بلند یا هێزێن چه‌كدار بـ مه‌ره‌ما ته‌شریفی و ئاهه‌نگ گێرانێ.
تێبینی: بریاردانا پرۆتوكۆل و ئاهه‌نگ گێرانا بلنده هێزێن چه‌كدار د دستوورێ عیراقێ دا هاتیه هژمارتن ده‌ستهه‌لاتێن سه‌رۆك كۆماری و لـ ده‌مێ ته‌شریفاتی و ئاهنگێرانا هێزێن بلندێن چه‌كداری لـ سه‌ر ئه‌ركێ وی نه و ئه‌ڤه ژی گه‌له‌ك كێم د خۆلێن سه‌رۆكێن گه‌له‌ك وه‌لاتان دا دهێته‌كرن.
ده‌هـ: هه‌ر ده‌ستهه‌لاته‌كا دی یا د ڤی دستووری دا دیاركربیت.
تێبینی: د هه‌مان دستوور دا به‌حسێ هنده‌ك ده‌ستهه‌لاتێن دی هاتیه‌كرن، گه‌له‌ك د به‌رفره‌هتر نینن ژ ئه‌ڤێن ل سه‌ری به‌حس لێ كرین، وه‌كی د مادێ 76دا هاتیه: سه‌رۆك كۆمار كاندیدێ فدراسیۆنا په‌رله‌مانی یا زۆرترین ئه‌ندام هه‌ین راسپێرێت بۆ پێكئینانا ئه‌نجوومه‌نێ وه‌زیران د ده‌مێ 15 رۆژان دا ژ رۆژا هه‌لبژارتنا ئه‌وی وه‌ك سه‌رۆك كۆمار.
سه‌ره‌رایی ئه‌ڤێ بێ ده‌ستهه‌لاتیا د پۆستێ سه‌رۆك كۆماری دا بۆ جارا ئێكێ و شكاندنا پیڤه‌رێن جیهانی ل پۆستێ سه‌رۆك كۆماری سێ جێگر هه‌نه ل عیراقێ كو دبیته جڤاتا سه‌رۆكایه‌تیا كۆماری ئه‌و ژی ژ (سه‌رۆك كۆمار: فوئاد مه‌عسۆم، جێگرێ ئێكێ: نوری ئه‌لمالكی، جێگرێ دووێ: ئه‌یاد عه‌لاوی، جێگرێ سیێ: ئوسامه نوجێفی) پێك دهێت و گه‌له‌ك ژ ئه‌ڤان ده‌ستهه‌لاتێن مه به‌حس كرین دڤێت ب رازه‌مه‌ندیا جڤاتا سه‌رۆكایه‌تیێ بیت كو ئه‌ڤ هه‌ر چار كه‌سه ل سه‌ر د رازی بن و پێكڤه دبنه بریارا سه‌رۆكایه‌تیا كۆمارا عیراقێ و د پرۆژه یاسایێن راستڤه‌كرنا یاسا سه‌رۆكایه‌تیا كوردستانێ دا ژی هنده‌ك لایه‌نێن سیاسی پێشنیازا زێده‌كرنا جێگران د پۆستێ سه‌رۆكایه‌تیا كوردستانێ دا كریه.
هه‌ر وه‌سا هنده‌ك ژ لایه‌نێن سیاسی ل كوردستانێ دڤێت د چارچووڤێ ره‌شنڤیسێ دستوورێ كوردستانێ و هه‌ر چار پرۆژه یاسایێن راستڤه‌كرنا سه‌رۆكایه‌تیا هه‌رێما كوردستانێ دا ده‌ستهه‌لاتێن سه‌رۆكێ كوردستانێ وه‌كی ده‌ستهه‌لاتێن سه‌رۆكی عیراقا فیدرال لێ بكه‌ن و ئه‌و هێز و پێگه‌یێ ب هێزێ سه‌رۆكێ هه‌رێما كوردستانێ یێ ئه‌ڤرۆ هه‌یی ل پاشه‌رۆژێ بـ رێیا دستووری و یاسایێ نه‌هێلن و بكه‌ن پۆسته‌كێ ب تنێ ته‌شریفاتی و بێ ده‌ستهه‌لات یێ زێده، به‌لێ دڤێت مه وه‌كی خه‌لكێ كوردستانێ هه‌لۆیست هه‌بیت و قه‌بوویل نه‌كه‌ین كه‌سه‌ك سه‌رۆكێ ئه‌ڤی وه‌لاتی بیت و چ ده‌ستهه‌لاته‌ك نه‌بیت.
