به‌رده‌وامبوونا عه‌ره‌بكرنێ دێ هه‌ر مال ل مالخوه‌یێ مالێ حه‌رامبیت
محه‌مه‌د ئیراهیم ئامێدی
جهێ داخێ یه هه‌لویستێ هه‌موو رژێمێن عیراقێ هه‌تا یێن ده‌ڤه‌رێن دۆرمه‌ندۆر غه‌ریزا ته‌عریبێ و ته‌تریكێ ژ مێشكێ وان دا نا ده‌ركه‌ڤیت و هه‌ر ناده‌ركه‌ڤیت، ڤه‌دكێشیته هزاران سالان هه‌تا ئه‌ڤرۆ، ئه‌م كورد ژی ب چاڤێن زل به‌رێ خوه دده‌ینه برینێن كۆل، و خیانه‌تكاریا 16 ئۆكتوبه‌رێ 2017 كلیله‌كا دی یه بۆ ده‌رگه‌هێ ته‌عریبێ، جاره‌كا دی ئه‌ڤ كارێ چه‌په‌ل ل باژیرێ كه‌ركووكێ دلێ كوردستانێ ه‌سپێكر و هه‌ولدان بۆ هنده‌ك ده‌ڤه‌رێن دی، كو دیرۆكا ته‌عریبێ یا كه‌ڤنار و دوور و درێژه. ل سالا 16 مشه‌ختی 634 زاینێ یا ده‌سپێكری ل سه‌ر ده‌مێ خه‌لیفه‌یێ عومه‌رێ كورێ خه‌تابی (س .خ) ل ده‌مێ فتوحاتێن ئسلامی و هاتینه كوردستانێ ل باژێرێ مووسل ب ئاكنجیكرنا سه‌دان هۆزێن عه‌ره‌بان ل ده‌مێ دیتی ده‌ڤه‌ره‌كا خۆشه یا ب ئاڤه و ئه‌رده‌كێ چاندنێ یه و یێ ب زاخه ، مووسل ب تنێ كورد لێ بوون ل گه‌ل هنده‌ك جوهیا و كریستیانان. و ل ده‌مێ ره‌حالێ بریتانی هاتییه مووسلێ و بووری گۆتی (ئه‌ز د مووسلێ را بووریم من ب تنێ كورد لێ دیتن دگه‌ل هنده‌ك جوهیا وكریستیانا (و لقد مررت ب مدینه الموصل لم اجد فیها سوێ الكورد و بعچ الیهود والنصاری). هه‌روه‌سا سه‌باره‌ت كه‌ركووكێ یا دیار و ئاشكه‌رایه ل جه‌م هه‌میان كو ئێك (نه‌فه‌رێ) تورك و یێ عه‌ره‌ب لێ نه‌بوو ژ بلێ كوردان و هنده‌ك مالێن كرستیان و یا دیاره سیاسه‌تا ته‌تریكێ و ته‌عریبێ یا چێكرێ كو مێژوونڤیس و خه‌لكێ ده‌ڤه‌رێ ب سال و ئامار و دیده‌ڤانا ڤێ چه‌ندێ دسه‌لمینن، كو كورد ئێكه‌مین كه‌سانن ل كه‌ركووكێ بوون نێزیكی 100 هزار سالان، به‌رێ هاتنا پێلێن به‌شه‌ری ل گزیرتا عه‌ره‌بی، پایته‌ختێ الكوتییین بۆ د گۆتێ ارابخا، میدیا دگۆتێ كورا كور، سۆمه‌ریان دگۆتێ كاركووك، كو ئه‌ڤه به‌ری زایینی بوو ب 160 سالان، و ب ده‌هان پرتووك یێن هاتینه چاپكرن ل سه‌رڤێ چه‌ندێ. ئه‌ڤرۆ ئه‌و سیتمه‌كاری و ئه‌و ته‌عریب ئه‌وا ل سه‌ر ده‌مێ رژێما گۆربه‌گۆر ب سه‌رێ كوردان ئیناندین و هاتی و راكرنا كوردان ل سه‌ر ئه‌ردێ باب و بابیر ب مشه‌ختكرنا قه‌سری و ئاكنجیكرنا عه‌ره‌بان ل سه‌ر ئه‌ردو ملكو ئه‌ملاكێن وان یا دوباره‌تبیته ڤه ل دژی ماف و یاسا و مه‌واسیقێن شه‌رعی و دستوورێ عیراقێ ب مادی 140، ئه‌وا ئه‌ڤرۆ ل پارێزگه‌ها كه‌ركووكى دهێته روودان ب زڤراندنا عه‌ره‌بان جاره‌كا دی بۆ سه‌ر ئه‌ردێ كوردان و سه‌ر رووبه‌ره‌كێ مه‌زن ب سه‌دان دۆنه‌مێن ئه‌ردێ چاندنێ، پشتی خیانه‌تكاریا 16 ئۆكتوبه‌رێ 2017 و ل ڤان رۆژا په‌یدابوونا شه‌ری ناڤبه‌را كورد و عه‌ره‌بان و هه‌ولدانا عه‌ره‌بان ئه‌ردێ كوردان ژێ وه‌ربگرن ل داقوق و ده‌وروبه‌ران. ئه‌ڤ هه‌موو چه‌نده یا هاتیه روودان ب پالپشتێ و ب فه‌رمانا كارگێریا پارێزگه‌ها كه‌ركووكێ ب كه‌ساتیا پارێزگه‌هی ب وه‌كاله‌ت (رێكان الجبوری). هه‌ژی ئاماژێ یه زۆرداری یا ل جۆتیارێن كورد دهێته كرن، سه‌نه‌د و گرێبه‌ست هه‌تا تۆمارا ئه‌ردێ وانا دانپێدانێ پێ ناكه‌ن، سه‌ره‌رای كو دمیرینه و دفه‌رمینه، حه‌تا راده‌كی جۆتیار یێ بێ به‌هره ژ هه‌می خزمه‌تێن چاندنێ ، به‌روڤاژی یێن عه‌ره‌بان یێن سه‌خته دانپێدانێ پێ دكه‌ن داخوازێن وانا یێن هێنه جێبه‌جێكرن، له‌ورا (ملیۆنه‌ك و 800 هزار دۆنه‌م) یێن ئه‌ردێ جۆتیاران هه‌تا نوكه چ چاره‌سه‌ری بۆ نه‌كریه. هه‌روه‌سا سه‌باره‌ت پرانیا ده‌ڤه‌رێن كوردان یێن ده‌رڤه‌ی ئیدارا حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ (مادێ140) و ژ لایه‌كێ دیڤه و هه‌ر د ڤی بیاڤی دا (ته‌عریبێ) رێڤه‌به‌ریا گشتی یا باژێرڤانیا مووسلێ بریار یا دای 1400 پارچێن ئه‌ردێ ئاڤاكرنێ ل سه‌ر له‌شكرێ عیراقێ به‌لاڤه‌كه‌ت ل ده‌ڤه‌را شێخانێ. ئه‌ڤجا ل سه‌ر ڤی ده‌ستوداری یا فه‌ره، بزاڤه‌كرنا كارێ لژنا مادێ 140، فراكسیۆنا كوردستانێ ل په‌رله‌مانێ عیراقێ ب هه‌وه‌كا دژوار رابیت سه‌ر ڤی بابه‌تی، په‌رله‌مانێ كوردستانێ پێنگاڤێن پراكتیكی پاڤێت ل په‌ی دستوورێ عیراقا فیدرال، ئه‌گه‌ر نه دێ هه‌ر مال ل مالخویێ مالێ حه‌رامبیت و ئه‌و شه‌رێ هاتیه به‌حسكرن ل سه‌ری بلا بهنا شه‌رێ كورد و عه‌ره‌بان لێ نه‌هێت و چ جاران مه نه‌كریه شه‌رێ هه‌ردوونه‌ته‌وان، كو شه‌رێی مه و رژێما ده‌سهه‌لات بۆ سه‌خمه‌راتی مافێ مه یێ ره‌وا و دۆباتكرن ل سه‌ر ڤێ چه‌ندێ یا هاتیه‌كرن ل سه‌ر زارێ سه‌رۆكێ خۆشتڤی مه‌سعود بارزانی، و داخوازیا وی رێزی ل هه‌می عه‌ره‌بێن ئاواره ل كوردستانێ بگرن د هاریكاربن د گه‌ل دا. ئه‌م كورد ئاشتیخوازین چ جاران نه‌بووینه شه‌رخواز، لێ ئه‌گه‌ر پرسێ و بابه‌ت دخوازیته به‌ره‌ڤانیێ، كورد ژ هندێ مه‌زنترن خودانێن مێرخاس و عه‌گید و قاره‌مان و پێشمه‌رگانه و شۆره‌ش و داستان و سه‌رهلدانێن ملله‌تێ كورد ب ناڤوده‌نگن ب قاره‌مانیان و ب سه‌ركه‌فتنان دسه‌لمینن.
