به‌ر ب سه‌ربه‌خوه‌یێ
• پشكا حه‌فتێ:
پۆلینكرنا ده‌ستهه‌لاتان ده‌ستنیشانكرنا ئه‌رك و رۆلێ هه‌ر ده‌ستهه‌لاته‌كێ ژ بۆى خزمه‌تكرنا به‌رژه‌وه‌ندیا گشتى نه‌كاره‌كێ هندێ ب ساناهى یه ، لێ ئه‌گه‌ر ب پلان و به‌رنامه هه‌ر ده‌ستهه‌لاته‌ك ل دووڤ پێدڤى و داخوازیێن خه‌لكى به‌رنامێ خوه دارێژیت، هه‌لبه‌ت دێ پێگڤه گرێدانه‌ك د ناڤبه‌را وێ ده‌ستهه‌لاتێ و خه‌لكى دا دروست بیت، به‌لێ ب مخابنى ڤه د ڤى چارچووڤه‌ى دا هزر وه‌كو پێدڤى ل سه‌ر نه هاتیه‌كرن ژبه‌ر هندێ باراپترى ده‌ستهه‌لاتان وه‌كى خوه بخو كار دكه‌ن، له‌ورا هه‌رده‌م دووراتیه‌ك د ناڤبه‌را وان و خه‌لكى دا هه‌یه ده‌مێ دووراتى هه‌بیت كێماسى په‌یدا دبن ده‌مێ كار ل سه‌ر كێماسیان نه‌هێته‌كرن دبنه ئاریشه ده‌مێ ئاریشه نه‌هاته كونترۆلكرن چ سنۆر نامینن و هه‌ر ئێك وه‌كى خوه ره‌فتارێ دكه‌ن دوى ده‌مى دا هه‌مى ده‌ستهه‌لات هه‌مى خه‌لك پێگڤه زه‌ره‌رمه‌نده مه دڤێت به‌حسێ رێزبه‌ندیا ده‌ستهه‌لاتان بۆ هه‌وه دیار بكه‌ین.
1ـ ده‌ستهه‌لاتا یاسا دانانێ.
2ـ ده‌ستهه‌لاتا جێ به‌جێكرنێ.
3ـ ده‌ستهه‌لاتا دادوه‌ریێ.
4ـ ده‌ستهه‌لاتا راگه‌هاندنێ.
5ـ ده‌سهه‌لاتا رێكخراو و كۆمه‌لێن مه‌ده‌نى.
نوكه مه دڤێت ل سه‌ر سێ ده‌ستهه‌لاتان پاسێ بده‌ین و ده‌رباز ببین و به‌حسێ ده‌ستهه‌لاتا چارێ بكه‌ین ده‌ستهه‌لاتا چارێ ژى دهێته دابه‌شكرن و پۆلینكرن ل سه‌ر ئه‌ڤێن ل خوارێ.
1ـ روژنامه و گوڤار واته خواندن.
2ـ تله‌ڤزیون واته دیتن.
3ـ رادیۆ واته بیستن.
4ـ سوشیال میدیا واته تورێن جڤاكى.
هه‌كه بهێت هه‌ر ئێك ژ ڤانه ئه‌م ل سه‌ر براوه‌ستین ره‌نگه هه‌ر ئێكى پێدڤى ب چه‌ند گۆشه و گۆتاران هه‌بیت داكو بشێن خالێن ب هێز و لاواز د ناڤ هه‌ر ئێك ژڤانه ده‌ستنیشان بكه‌ین خالێن ب هێز په‌رجان بكه‌ین خالێن لاواز ل چاره‌سه‌ریان بگه‌رین، چونكو ده‌ستهه‌لاتا چارێ كاریگه‌رى و كارتێكرنه‌كا ئێكجار مه‌زن ل سه‌ر هزر و هه‌ست و ره‌فتارێن هه‌ر تاكه‌كه‌سه‌كى هه‌یه، ژ به‌ر هندێ ژى دڤێت هه‌مى ده‌مه‌كى گه‌له‌ك ب باشى بزانن.
دێ چاوا ئه‌و مادێن ل به‌ر ده‌ستێ وان ئاراسته‌ى رایا گشتى كه‌ین؟
وه دێ چاوا هزر د وێ چه‌ندێ دا كه‌ن كو بابه‌ت و پرسێن نه‌ته‌وه‌یى و نشتیمانى ژێكجودا كه‌ن؟
وه دێ چاوا به‌رژه‌وه‌ندیا گشتى ل به‌رچاڤ گرن نه‌خاسمه د بابه‌ته‌كێ مینا ریفراندۆم به‌ر ب سه‌ربه‌خوه‌یا كوردستانێ؟
نوكه ئه‌ز وه‌كو عه‌بدولعه‌زیز دێ ڤان پرسیاران ئاراسته‌ى كاك رێنجبه‌رى كه‌م بۆ هندێ هێشتا بابه‌ت ب هزر و بۆچوونێن جودا جودا بهێته زه‌نگینكرن و شرۆڤه‌كرن داكو خوانده‌ڤان ژى بابه‌تى زێده‌تر ل سه‌ر هزره‌كێ بخوینیت و وه‌ربگریت.
پ 1/كاك رێنجبه‌ر تو وه‌كو مامۆستایه‌كێ زانكۆیێ شاره‌زا د وارێن یاسایى دا تو رۆلێ ده‌ستهه‌لاتا چارێ چاوا دبینى؟
رێنجبه‌ر: هه‌لبه‌ته هه‌ر ده‌ستهه‌لاته‌كێ رۆل و ئه‌ركێ خوه هه‌یه ده‌ستهه‌لاتا چارێ ژى كو ل سه‌ر میدیایێ ب گشتى هاتیه په‌سه‌ندكرن دڤێت ئه‌ڤ ده‌ستهه‌لاته هه‌مى ده‌مه‌كى د خزمه‌تا به‌رژه‌وه‌ندیا گشتى دا بیت و هه‌ول بده‌ت ببیته پره‌كا راستگۆیى و وێره‌كیێ د ناڤبه‌را خه‌لكى و ده‌ستهه‌لاتێ دا، چونكو ده‌ستهه‌لاتا چارێ دشێت راسته‌وخوه و نه‌راسته‌وخوه بچیته د ناڤ هه‌ر ماله‌كێ دا و كاریگه‌ریێ و كارتێكرنێ ل مه‌ژیێ هه‌ر تاكه‌كه‌سه‌كى بكه‌تن، ژ به‌ر هندێ دڤێت هه‌ر روودانه‌ك و پێشهاته‌كێ ب درۆستى هه‌لسه‌نگینیت و یا پێدڤى و پێدڤیتر د به‌رژه‌وه‌ندیا گشتى دا بۆ بكه‌ت، نه‌خاسمه هه‌كه پرسه‌كا نشتیمانى هاته پێش نموونه بۆ ڤێ چه‌ندێ میدیا دڤێت بۆ پرسا ریفراندۆم به‌ر ب سه‌ربه‌خوه‌یا كوردستانێ د وى ئاستێ به‌رپرسیاره‌تیێ دا بیت و ئه‌ڤێ پرسا نشتیمانى ب راستگۆیى یا نه و شه‌فافانه ڤه‌گوهێزیت.
پ 2/كاك رێنجبه‌ر چ ئه‌رك دكه‌ڤیته سه‌ر ملێن ده‌ستهه‌لاتا چارێ كو میدیایه بۆ هندێ گرنگیا پرسا ریفراندۆمێ بۆ خه‌لكى شرۆڤه بكه‌ت؟
رێنجبه‌ر: كاك عه‌بدولعه‌زیز د رستا پرسیارێ دا تو دبێژى (گرنگیا) پرسا ریفراند‌ومێ واته ئه‌ڤ پرسه پرسه‌كا گه‌له‌ك گرنگه ، له‌ورا ژى دڤێت میدیا دچارچووڤێ گرنگیا ڤێ پرۆسێ دا گه‌له‌ك ب گرنگى ئه‌ڤێ پرسێ بۆ هه‌مى ته‌خ و چینان شرۆڤه بكه‌ن و د رێیا خه‌لكێ شاره‌زا و بسپۆرێن تایبه‌تمه‌ندێن جودا جودا ئه‌ڤێ پرسێ د رێیا ریپۆرتاژ و مێزگه‌ردێن خوه‌دا بۆ خه‌لكى ئه‌وا پێدڤى بكه‌ت وى ده‌مى دێ ب دروستى ژى ئه‌رك و رۆلێ میدیایێ دیار بیت و به‌رچاڤ بیت وه خه‌لك دێ خوه د ناڤ میدیایێ دا بینن پاشى دێ پێگڤه گرێدانه‌ك د ناڤبه‌را خه‌لكى و ده‌ستهه‌لاتێ دا دروست بیت ئه‌گه‌رێ سه‌ره‌كى ده‌ستهه‌لاتا چارێ و میدیایه.
دووماهی ئه‌م پێگڤه گه‌هشتینه وى ئه‌نجامى كانێ گرنگیا ده‌ستهه‌لاتا چارێ چى یه و هه‌كه بڤێت دشێت چ رۆل بگێریت و ئه‌و رۆلێ دگێریت دێ چاوا كارتێكرنێ ل بارا پترى تاك و جڤاكى كه‌ت واته ده‌ستهه‌لاتا چارێ ب هه‌مى رێك و میكانزمێن خوه‌ڤه دشێت كاریگه‌ریه‌كا ئێكجار مه‌زن هه‌بیت نه‌خا سمه د پرۆسه‌یه‌كا مینا ریفراندۆم به‌ر ب سه‌ربه‌خوه‌یا كوردستانى،َ چونكو دڤێت هه‌مى لایه‌ك ژ قووناغا ئاخفتن و تیۆرى ده‌رباز ببن بۆ قووناغا كریار و پراكتیكى و بۆ ڤێ چه‌ندێ میدیا دشێت كار ئه‌كته‌ره‌ك گه‌له‌ك كاریگه‌ر بیت دڤێ پرۆسا نشتیمانى دا داكو ئه‌و ژى بشێت بچیته د ده‌رگه‌هێ سه‌رفه‌رازیێ دا نوكه ب تنێ یا ماى ببێژین به‌لێ هزار جاران به‌لێ بۆ ریفراندۆم به‌ر ب سه‌ربه‌خوه‌یا كوردستانێ.
پشكا هه‌شتێ/ رۆلێ ره‌ڤه‌ندێ
مه د خه‌له‌كێن چوویى دا به‌حسێ رۆلێ گه‌له‌ك لایه‌ن و ته‌خوچینان د ناڤ كوردستانێ دا كریه، لێ ئه‌ڤرۆكه مه دڤێت به‌حسێ رۆلێ ره‌ڤه‌ندا كوردستانى ل ده‌رڤه‌ى كوردستانێ دا بكه‌ین واته دروستكرنا لۆبیێن ب هێز بۆ پشته‌ڤانیا ریفراندۆما سه‌ربه‌خوه‌یا كوردستانێ دا ژ به‌ر وان كاودانێن جودا جودا ئه‌وێن ب سه‌رێ خه‌لكێ كوردستانێ هاتین د قووناغێن جودا جودا دا هه‌مى ئه‌و لایه‌نێن سیاسى ل هه‌رێما كوردستانێ هه‌مى ئه‌و پێكهاتێن نه‌ته‌وه‌یى ل هه‌رێما كوردستانێ هه‌مى ئه‌و پێكهاتێن ئاینى ل هه‌رێما كوردستانێ هه‌مى تایبه‌تمه‌ندیێن جودا جودا ل هه‌رێما كوردستانێ قه‌ستا ده‌رڤه‌ى وه‌لاتى كرینه ب سه‌ر بارا پترى وه‌لاتێن جیهانێ هاتینه به‌لاڤكرن ئه‌ڤ خه‌لكى فێرى كه‌لتوور و یاسا زمانێن ده‌وله‌تێن دونیایێ بووینه،به‌لێ ل وێ باوه‌رێ دانه كو هه‌موو وه‌خته‌كى عه‌شقا كوردستانێ ئاخا كوردستانێ ناڤێ كوردستانێ ئالایێن كوردستانێ شه‌هیدێن كوردستانێ كاره‌سات و تاوانێن ب سه‌رێ كوردستانێ هاتین ناڤێن پێشمه‌رگێن كوردستانێ ده‌ستكه‌فتێن حوكمه‌تا هه‌رێما كوردستانێ هه‌مى ده‌مه‌كێ بووینه ڤۆلكانه‌كا مه‌زن د دلێ وان دا گازیا ده‌وله‌تبوونێ دكه‌ن و ئه‌ڤى خه‌لكى شیاینه تێكه‌لیه‌كا گه‌له‌كا باش ل گه‌ل خه‌لكێ وان ده‌وله‌تان بكه‌ن ئه‌وێن لێ ئاكنجى ژبه‌ر هندێ ئه‌ڤ ده‌مه ده‌م ده‌مێ وانه رۆژ رۆژا وانه كو هه‌ول بده‌ن په‌یاما خه‌لكێ كوردستانێ بگه‌هینه جهێن بریار دانێ وه بشێن داخوازیێن گه‌لێ كوردستانێ ب هه‌مى پێكهاتێن وێڤه بگه‌هینه رایا گشتى یا جیهانێ وه ب جل و به‌رگێن كوردى وه ب جل و به‌رگێن كوردستانى ب ئالایێن كوردستانێ ب زمانێن كوردستانێ جودا جودا ل سه‌ر جاده و ل جهێن فه‌رمى ئه‌نجام بده‌ن وه داخوازیا خه‌لكێ كوردستانێ بگه‌هینه ناڤه‌ندێن بریار دانا جیهانى وه بشێن رۆله‌كێ گه‌له‌كێ مه‌زن بگێرن بۆ پشته‌ڤانیكرنێ ل ریفراندۆما سه‌ربخوه‌یا كوردستانێ، چونكو ره‌ڤه‌ندا كوردستانى نوكه شیاینه تێگه‌هشتنا راستا هه‌مى وا ده‌وله‌تا بزانن ئه‌وێن لێ دژین ژبه‌ر هندێ پشته‌ڤانیا وان ده‌وله‌تا ب ده‌ستڤه‌ئینانا وان ده‌وله‌تان پشتگیریكرنا ناڤه‌ندێن بریارێ یێن وان ده‌وله‌تان بۆ ریفراندۆما سه‌ربخوه‌یا كوردستانێ گه‌له‌ك گرنگه من دڤێت بێژمه هه‌مى ره‌ڤه‌ندا كوردستانێ وه بیرا وان ل گۆتنه‌كا مه‌زنان بینمه‌ڤه ده‌مێ دبێژیت (شام شه‌كره به‌لێ وه‌لات شرینتره)راسته نها ئه‌و وه‌لاتێ هه‌وه ل وێ شه‌كرێ گه‌له‌ك شرینتره ژبه‌ر هندێ دڤێت ئه‌ڤرۆكه مه‌زنترین رۆل بهێته گێران بو پشته‌ڤانیا ریفراندۆما سه‌ربخوه‌یا كوردستانێ نوكه ئه‌ز وه‌كو عه‌بدولعه‌زیز دێ ڤان پرسیارێن ل خوارێ ئاراسته‌ى رێنجبه‌رى كه‌م:
پ 1/رێنجبه‌ر ته دڤێت چ بێژیه ره‌ڤه‌ندا كوردستانى ل ده‌رڤه‌ى وه‌لاتى بو پشته‌ڤانیكرنێ ل ریفراندۆما سه‌ربخوه‌یا كوردستانێ؟
رێنجبه‌ر: هه‌لبه‌ت رۆلێ هه‌ر تاكه كه‌سه‌كێ دپرسێن نشتیمانى و نه‌ته‌وه‌یى دا رۆله‌كێ گرنگه نه‌خا سمه ره‌ڤه‌ندا كوردستانى ل ده‌رڤه‌ى وه‌لاتى چونكو گه‌له‌ك جاران شێوازێ هزركرنا وان جوداهى هه‌یه ل گه‌ل هزركرنا تاكێن كوردستانى لێ ده‌مێ كار دهێته سه‌ر هندێ كو وه‌لاتێ وان یێ ل به‌ر گوهۆرینێن مه‌زن، ئه‌و ژى رۆلێ خوه دگێرن لێ ب حوكمێ رێسا و یاسایێن هه‌ر وه‌لاته‌كێ دڤێت كار ل سه‌ر هندێ بهێته‌كرن كو ب ره‌نگه‌كێ مه‌ده‌نى شارستانى ئاشتیخوازانه بشێن پشته‌ڤانیێ بۆ ریفراندۆما سه‌ربه‌خویا كوردستانێ ب ده‌لیڤه ببینن و هه‌ول بده‌ن ل دووڤ یاسا به‌لگه‌نامه‌یێن نێڤده‌وله‌تى بیرا هه‌مى په‌رله‌مان و حوكمه‌ت و جهێن بریار دانێ ل هه‌ر وه‌لاته‌كى بینه‌ڤه كو هه‌ر ملله‌ته‌كێ مافێ چاره‌نڤیسى هه‌یه ئه‌ڤه خاله‌كا گه‌له‌ك گرنگه داكو بشێن وێ پشته‌ڤانیێ ب ده‌ستڤه‌بینن.
پ 2/رێنجبه‌ر ژبلى به‌لگه‌نامه یاسایێن نێڤ ده‌وله‌تى چ تشتێ دى یێ گرنگه ره‌ڤه‌ندا كوردستان ل ده‌رڤه‌ى كوردستانێ بیرا جڤاكێ نێڤده‌وله‌تى بینته‌ڤه داكو پشته‌ڤانیا وان بۆ ریفراندۆما سه‌ربخوه‌یا كوردستانێ ب ده‌ستڤه بینن؟
رێنجبه‌ر: ئه‌ڤه پرسیاره‌كا گه‌له‌ك جوانه و دڤێت ره‌ڤه‌ندا كوردستانى هه‌مى رێك و ئالاڤ و میكانزم ئاخفتن و كریارێن جودا جودا نه بتنێ یێن ده‌رڤه‌ى كوردستانێ به‌لكو یێن د ناڤ كوردستانێ ژى دا بیرا جڤاكێن نێڤده‌وله‌تى و ناڤه‌ندێن بریاردانێ بینه‌ڤه كو ب تنێ گه‌لێ كوردستانێ هه‌ر ل شه‌ڕێ جیهانى یێ ئێكێ پاشان شه‌رێ جیهانى یێ دووێ دابه‌شكرنا كوردستانێ ب سه‌ر ده‌وله‌تێن جودا جودا دا نه‌خا سمه ئه‌و تاوان و كاره‌ساتێن ئێك ل دووڤ ئێك ل سه‌ر ده‌ستێن رژێمێن عیراقێ ب تایبه‌ت (35) سالێن حوكمرانیا رژێما سه‌دام و به‌عسیان هه‌مى تاوانێن دژى مرۆڤایه‌تیێ ب سه‌رێ خه‌لكێ كوردستانێ ئیناین پشتى نه‌مانا وێ رژێمێ ژى به‌غدا هه‌ر نه‌شیا مافێن خه‌لكێ كوردستانێ بۆ دابین بكه‌ت واته ل ده‌ستپێكا دروست بوونا عیراقێ عیراق ب زورى هاتیه پێك ئینان و دروست بوویه ب تایبه‌تى پشتى دروستبوونا مه‌زنترین رێكخراوا تیرۆرستیا ب ناڤێ (داعش) كو ناڤوده‌نگیا وێ ل هه‌مى جیهانێ به‌لاڤ بوویه به‌لێ پێشمه‌رگێن كوردستانێ ب هه‌مى پێكهاتێن خوه‌ڤه ئه‌و بتنێ شیان ئه‌ستورا داعش تێك بشكێنن و ل پێش هه‌مى جیهانا ئازاد ب تایبه‌ت ئه‌وێن به‌حسێ مافێ مرۆڤى دكه‌ن شه‌رى بكه‌ن،له‌ورا ئه‌ڤروكه ئه‌و رۆژه كو جڤاكێ نێڤ ده‌وله‌تى ژى پشته‌ڤانیا سه‌ربخوه‌یا هه‌رێما كوردستانێ بكه‌ت وه بۆ ڤێ چه‌ندێ ره‌ڤه‌ندا كوردستانێ دشێن باشترین رۆل بگێرن.
دووماهیك واته ل دووماهیێ ئه‌ز و رێنجبه‌ر گه‌هشتینه ئه‌وێ باوه‌ریێ كو ئه‌گه‌ر ره‌ڤه‌ندا كوردستان بڤێت دێ شێت رۆله‌كێ مه‌زن گێریتن بو پشته‌ڤانى و ب ده‌ستڤه‌ئینانا په‌رله‌مان و حوكمه‌ت ناڤه‌ندێن بریار دانێ ل هه‌موو جیهانێ بۆ ریفراندۆما سه‌ربه‌خویا كوردستانێ جاره‌كا دى دێ بێژینه هه‌مى ره‌ڤه‌ندا كوردستانێ ژبیر نه‌كه‌ن (شام شه‌كره به‌لێ كوردستان گه‌له‌ك شرینتره).
