به‌ر ب سه‌ربه‌خوه‌یێ
عبدالعزیز محسن بارزانى
رێنجبه‌ر جمیل
• پشكا حه‌فتێ:
پۆلینكرنا ده‌ستهه‌لاتان ده‌ستنیشانكرنا ئه‌رك و رۆلێ هه‌ر ده‌ستهه‌لاته‌كێ ژ بۆى خزمه‌تكرنا به‌رژه‌وه‌ندیا گشتى نه‌كاره‌كێ هندێ ب ساناهى یه ، لێ ئه‌گه‌ر ب پلان و به‌رنامه هه‌ر ده‌ستهه‌لاته‌ك ل دووڤ پێدڤى و داخوازیێن خه‌لكى به‌رنامێ خوه دارێژیت، هه‌لبه‌ت دێ پێگڤه گرێدانه‌ك د ناڤبه‌را وێ ده‌ستهه‌لاتێ و خه‌لكى دا دروست بیت، به‌لێ ب مخابنى ڤه د ڤى چارچووڤه‌ى دا هزر وه‌كو پێدڤى ل سه‌ر نه هاتیه‌كرن ژبه‌ر هندێ باراپترى ده‌ستهه‌لاتان وه‌كى خوه بخو كار دكه‌ن، له‌ورا هه‌رده‌م دووراتیه‌ك د ناڤبه‌را وان و خه‌لكى دا هه‌یه ده‌مێ دووراتى هه‌بیت كێماسى په‌یدا دبن ده‌مێ كار ل سه‌ر كێماسیان نه‌هێته‌كرن دبنه ئاریشه ده‌مێ ئاریشه نه‌هاته كونترۆلكرن چ سنۆر نامینن و هه‌ر ئێك وه‌كى خوه ره‌فتارێ دكه‌ن دوى ده‌مى دا هه‌مى ده‌ستهه‌لات هه‌مى خه‌لك پێگڤه زه‌ره‌رمه‌نده مه دڤێت به‌حسێ رێزبه‌ندیا ده‌ستهه‌لاتان بۆ هه‌وه دیار بكه‌ین.
1ـ ده‌ستهه‌لاتا یاسا دانانێ.
2ـ ده‌ستهه‌لاتا جێ به‌جێكرنێ.
3ـ ده‌ستهه‌لاتا دادوه‌ریێ.
4ـ ده‌ستهه‌لاتا راگه‌هاندنێ.
5ـ ده‌سهه‌لاتا رێكخراو و كۆمه‌لێن مه‌ده‌نى.
نوكه مه دڤێت ل سه‌ر سێ ده‌ستهه‌لاتان پاسێ بده‌ین و ده‌رباز ببین و به‌حسێ ده‌ستهه‌لاتا چارێ بكه‌ین ده‌ستهه‌لاتا چارێ ژى دهێته دابه‌شكرن و پۆلینكرن ل سه‌ر ئه‌ڤێن ل خوارێ.
1ـ روژنامه و گوڤار واته خواندن.
2ـ تله‌ڤزیون واته دیتن.
3ـ رادیۆ واته بیستن.
4ـ سوشیال میدیا واته تورێن جڤاكى.
هه‌كه بهێت هه‌ر ئێك ژ ڤانه ئه‌م ل سه‌ر براوه‌ستین ره‌نگه هه‌ر ئێكى پێدڤى ب چه‌ند گۆشه و گۆتاران هه‌بیت داكو بشێن خالێن ب هێز و لاواز د ناڤ هه‌ر ئێك ژڤانه ده‌ستنیشان بكه‌ین خالێن ب هێز په‌رجان بكه‌ین خالێن لاواز ل چاره‌سه‌ریان بگه‌رین، چونكو ده‌ستهه‌لاتا چارێ كاریگه‌رى و كارتێكرنه‌كا ئێكجار مه‌زن ل سه‌ر هزر و هه‌ست و ره‌فتارێن هه‌ر تاكه‌كه‌سه‌كى هه‌یه، ژ به‌ر هندێ ژى دڤێت هه‌مى ده‌مه‌كى گه‌له‌ك ب باشى بزانن.
دێ چاوا ئه‌و مادێن ل به‌ر ده‌ستێ وان ئاراسته‌ى رایا گشتى كه‌ین؟
وه دێ چاوا هزر د وێ چه‌ندێ دا كه‌ن كو بابه‌ت و پرسێن نه‌ته‌وه‌یى و نشتیمانى ژێكجودا كه‌ن؟
وه دێ چاوا به‌رژه‌وه‌ندیا گشتى ل به‌رچاڤ گرن نه‌خاسمه د بابه‌ته‌كێ مینا ریفراندۆم به‌ر ب سه‌ربه‌خوه‌یا كوردستانێ؟
نوكه ئه‌ز وه‌كو عه‌بدولعه‌زیز دێ ڤان پرسیاران ئاراسته‌ى كاك رێنجبه‌رى كه‌م بۆ هندێ هێشتا بابه‌ت ب هزر و بۆچوونێن جودا جودا بهێته زه‌نگینكرن و شرۆڤه‌كرن داكو خوانده‌ڤان ژى بابه‌تى زێده‌تر ل سه‌ر هزره‌كێ بخوینیت و وه‌ربگریت.
پ 1/كاك رێنجبه‌ر تو وه‌كو مامۆستایه‌كێ زانكۆیێ شاره‌زا د وارێن یاسایى دا تو رۆلێ ده‌ستهه‌لاتا چارێ چاوا دبینى؟
رێنجبه‌ر: هه‌لبه‌ته هه‌ر ده‌ستهه‌لاته‌كێ رۆل و ئه‌ركێ خوه هه‌یه ده‌ستهه‌لاتا چارێ ژى كو ل سه‌ر میدیایێ ب گشتى هاتیه په‌سه‌ندكرن دڤێت ئه‌ڤ ده‌ستهه‌لاته هه‌مى ده‌مه‌كى د خزمه‌تا به‌رژه‌وه‌ندیا گشتى دا بیت و هه‌ول بده‌ت ببیته پره‌كا راستگۆیى و وێره‌كیێ د ناڤبه‌را خه‌لكى و ده‌ستهه‌لاتێ دا، چونكو ده‌ستهه‌لاتا چارێ دشێت راسته‌وخوه و نه‌راسته‌وخوه بچیته د ناڤ هه‌ر ماله‌كێ دا و كاریگه‌ریێ و كارتێكرنێ ل مه‌ژیێ هه‌ر تاكه‌كه‌سه‌كى بكه‌تن، ژ به‌ر هندێ دڤێت هه‌ر روودانه‌ك و پێشهاته‌كێ ب درۆستى هه‌لسه‌نگینیت و یا پێدڤى و پێدڤیتر د به‌رژه‌وه‌ندیا گشتى دا بۆ بكه‌ت، نه‌خاسمه هه‌كه پرسه‌كا نشتیمانى هاته پێش نموونه بۆ ڤێ چه‌ندێ میدیا دڤێت بۆ پرسا ریفراندۆم به‌ر ب سه‌ربه‌خوه‌یا كوردستانێ د وى ئاستێ به‌رپرسیاره‌تیێ دا بیت و ئه‌ڤێ پرسا نشتیمانى ب راستگۆیى یا نه و شه‌فافانه ڤه‌گوهێزیت.
پ 2/كاك رێنجبه‌ر چ ئه‌رك دكه‌ڤیته سه‌ر ملێن ده‌ستهه‌لاتا چارێ كو میدیایه بۆ هندێ گرنگیا پرسا ریفراندۆمێ بۆ خه‌لكى شرۆڤه بكه‌ت؟
رێنجبه‌ر: كاك عه‌بدولعه‌زیز د رستا پرسیارێ دا تو دبێژى (گرنگیا) پرسا ریفراند‌ومێ واته ئه‌ڤ پرسه پرسه‌كا گه‌له‌ك گرنگه ، له‌ورا ژى دڤێت میدیا دچارچووڤێ گرنگیا ڤێ پرۆسێ دا گه‌له‌ك ب گرنگى ئه‌ڤێ پرسێ بۆ هه‌مى ته‌خ و چینان شرۆڤه بكه‌ن و د رێیا خه‌لكێ شاره‌زا و بسپۆرێن تایبه‌تمه‌ندێن جودا جودا ئه‌ڤێ پرسێ د رێیا ریپۆرتاژ و مێزگه‌ردێن خوه‌دا بۆ خه‌لكى ئه‌وا پێدڤى بكه‌ت وى ده‌مى دێ ب دروستى ژى ئه‌رك و رۆلێ میدیایێ دیار بیت و به‌رچاڤ بیت وه خه‌لك دێ خوه د ناڤ میدیایێ دا بینن پاشى دێ پێگڤه گرێدانه‌ك د ناڤبه‌را خه‌لكى و ده‌ستهه‌لاتێ دا دروست بیت ئه‌گه‌رێ سه‌ره‌كى ده‌ستهه‌لاتا چارێ و میدیایه.
دووماهی ئه‌م پێگڤه گه‌هشتینه وى ئه‌نجامى كانێ گرنگیا ده‌ستهه‌لاتا چارێ چى یه و هه‌كه بڤێت دشێت چ رۆل بگێریت و ئه‌و رۆلێ دگێریت دێ چاوا كارتێكرنێ ل بارا پترى تاك و جڤاكى كه‌ت واته ده‌ستهه‌لاتا چارێ ب هه‌مى رێك و میكانزمێن خوه‌ڤه دشێت كاریگه‌ریه‌كا ئێكجار مه‌زن هه‌بیت نه‌خا سمه د پرۆسه‌یه‌كا مینا ریفراندۆم به‌ر ب سه‌ربه‌خوه‌یا كوردستانى،َ چونكو دڤێت هه‌مى لایه‌ك ژ قووناغا ئاخفتن و تیۆرى ده‌رباز ببن بۆ قووناغا كریار و پراكتیكى و بۆ ڤێ چه‌ندێ میدیا دشێت كار ئه‌كته‌ره‌ك گه‌له‌ك كاریگه‌ر بیت دڤێ پرۆسا نشتیمانى دا داكو ئه‌و ژى بشێت بچیته د ده‌رگه‌هێ سه‌رفه‌رازیێ دا نوكه ب تنێ یا ماى ببێژین به‌لێ هزار جاران به‌لێ بۆ ریفراندۆم به‌ر ب سه‌ربه‌خوه‌یا كوردستانێ.
