به‌نكێن ئیسلامى .. ناڤه‌ك مه‌زن و رۆله‌ك لاواز
سه‌ردار شاكر سلێڤانه‌ى
هه‌لبه‌ت هه‌بوونا به‌نكێن ئیسلامێ دزڤرت بۆ نیڤا سالێن نۆتان و ده‌ستپێكا چه‌رخێ بیستێ, و ب گه‌رموگۆریه‌كا زێده په‌یدابووینه و كارێن وان زێده بووینه، ب تایبه‌تى پشتى قه‌یرانا دارایى یا جیهان تێدا ده‌ربازبووى، ل سالا 2008, و ل دووڤ راپۆرتا سالانه یا جڤاتا خزمه‌تێن ئیسلامى ل سالا 2016 پاره‌پێدانا ئیسلامى گه‌هشتیه زێده‌ترى (1.9) ترلیۆن دۆلاران و د سالێن نوكه دا زێده‌تر بوویه. یا خۆیایه ئارمانجا سه‌ره‌كى ژ په‌یدابوونا هه‌ر به‌نكه‌كێ بده‌ستڤه‌ئینانا قازانجى یه، لێ هه‌ر به‌نكه‌كێ هنده‌ك بنه‌ما و ئارمانجێن تایبه‌ت ژى هه‌نه, و به‌نكێن ئیسلامى ئارمانجا وان یا تایبه‌ت راكێشانا سه‌روه‌ت و سامانێ هه‌ڤوه‌لاتیان ژ بانكێن بازرگانى و بانكێن دى ل وه‌لاتێن بیانى بۆ ناڤ ئابوورێ وه‌لاتێن ئیسلامیه و ب ئارمانجا گه‌شه‌كرنا ئابوورێن وه‌لاتێن ئیسلامى و بكارئینانا قانوون و رێنمایێن شه‌ریعه‌تێ ئیسلامێ و خوه‌دووركرن ژ ئاریشێن رێژا مفایى و قازانجێ نه رێكپێدایى ژلایێ ئولا ئیسلامێ ڤه. پتریا وه‌لاتێن جیهانێ یێن ئیسلامى ئه‌ڤ بانكه ڤه‌كرینه و كار پێ دكن و هه‌تا هنده‌ك بانكێن نه‌ئیسلامى ژى ل وه‌لاتێن ئورۆپى و ئه‌مریكى هنده‌ك ژمێره‌یێن تایبه‌ت ڤه‌دكن بۆ موسلمانان ب ناڤێ ژمێره‌یێن ئیسلامى، ب مه‌ره‌ما راكێشانا سه‌روه‌ت و سامانێ هه‌ڤوه‌لاتیێن وه‌لاتێن ئیسلامى و موسلمان, ژبه‌ر كو ئه‌ڤ ژمێره‌یه هه‌تا راده‌یه‌كێ بۆ ان قازانجه‌كێ زێده یێ تێدا و مفایێ ل سه‌ر ناده‌ن. ل وه‌لاتێ عیراقێ ژى نێزیكى سیه بانكێن ئیسلامى نوكه كاردكن و چالاكیێن وان به‌رده‌وامن, لێ ژبه‌ر گه‌له‌ك ئه‌گه‌ران هه‌تا نوكه نه‌كارینه سه‌رنجا هه‌ڤوه‌لاتیێن عیراقى بۆ خوه راكێشن و دراڤێ وان ژ ناڤ گه‌نجینه‌یێن تایبه‌ت ب وه‌به‌رهێنانێ رابكێشن, ل هه‌رێما كوردستانێ ژى گه‌له‌ك بانكێن ئیسلامى په‌یدا بووینه و ژ ناڤدارترین به‌نكێن ئیسلامى ل هه‌رێما كوردستانێ (به‌نكا كوردستان یا نێڤده‌ولى یه بۆ وه‌به‌رهێنان و پاره‌پێدانێ یا ئیسلامى) كو ل سالا (2005) هاتیه دامه‌زراندن و هه‌تا نوكه یا به‌رده‌وامه و سه‌روه‌ت و سامانێ وێ دهێته خه‌ملاندن ب (400) ملیار دینارێن عیراقى و زێده‌ترى هه‌ژده تایان هه‌نه, زێده‌بارى (به‌نكا جیهان بۆ وه‌به‌رهێنان و پاره‌پێدانێ یا ئیسلامى)، ئه‌وژى ل سالا (2008) هاتیه دامه‌زراندن, سه‌ره‌راى سه‌ركه‌فتنا هه‌ردو بانكێن هه ل سه‌رانسه‌ر عیراقێ و هه‌رێما كوردستانێ لێ هێشتا نه‌كارینه ره‌ه و ریشالیێن خوه باش د ناڤ جه‌رگێ هه‌ڤوه‌لاتیان دا به‌لاڤ بكن و ل شوونا هلگرتنا دراڤى ل مال ل جه‌م وان ده‌ینن. به‌لێ دڤیا بت ئه‌م بزانینن كو نه دانوستاندن و ڤه‌كرنا ژمێره‌یان ل به‌نكان ل هه‌رێما كوردستانێ چ په‌یوه‌ندى ب لایه‌نێ دینى ڤه نینه، چونكى د سالا چوویى دا من ڤه‌كولینه‌ك ئه‌نجامدا كا بۆچى قوتابى ژمێره‌یێن به‌نكان ڤه‌نكان, و ئه‌ڤ ڤه‌كۆلینه ل سه‌ر (100) كه‌سان هاتیه ئه‌نجامدان لێ خوه ئێك ژ وان دیار نه‌كر كو ئه‌گه‌رێ نه‌ڤه‌كرنا ژمێره‌یێ، ژبه‌ر رێژا مفایى یه یان ژبه‌ر كو ئه‌ڤ به‌نك ل دووڤ بنه‌مایێن ئیسلامى كار ناكن, لێ هه‌موویان دا دیاركرن كو باوه‌ریى ب به‌نكێن وه‌لاتى نوو نه‌هه‌تا به‌نكێن ئیسلامى ژى و تنێ ده‌ه كه‌سان ژمێره‌یێن بانكى هه‌بوون. ل ڤێره بۆ مه دیار دبت ئه‌گه‌رێ كێم بكارئینان یان ژى نه بكارئینانا ژمێره‌یێن بانكان چ به‌نكا ئیسلامى بت یان ژى به‌نكێن دى تنێ نه‌بوونا باوه‌ریێ یه و دا ئه‌ڤ باوه‌ریى په‌یدا ببت ب بانكێن ئیسلامى و یێن دى پێدڤیه بانكێن ئیسلامى ڤان خالان به‌رچاڤ وه‌ربگرن بۆ كارا كرنا رۆلێ خوه د ناڤ جڤاك و ئابوورى دا ئه‌و ژى: ب هێزكرنا ئالاڤیێن ریكلامێ ب تایبه‌ت ریكلاما بازارگێریا به‌نكى, دانا قه‌رێن باش كو مفا ل سه‌ر ناهێته وه‌رگرتن پتر به‌ربه‌لاڤ بت ژلایێ ڤان به‌نكان ڤه, و بهێزكرن و ڤه‌كرنا سندۆقا زه‌كاتێ و به‌لاڤكرنا سامانێ زه‌كاتێ ل سه‌ر هه‌ژارێن هه‌رێمێ, هه‌تا نوكه هێش چ گۆتاربێژ و كه‌سیێن ئاینى هزرا دانوستاندنێ ب ڤان جۆره بانكان ڤه بۆ هه‌ڤوه‌لاتیان نه‌دایه دیاركرن و هه‌تا دڤیابت هنده‌ك جاران گۆتارێن تایبه‌ت ل سه‌ر دانانا دراڤى ل به‌نكێن ئیسلامى و مفایێ وان بۆ جڤاكى ب گشتى بهێنه دیاركرن, و ل دووماهیێ ژى نه تنێ ئه‌ڤ به‌نكێن ئیسلامى وه‌ك ناڤ ئیسلامى بن و دبنه‌روه‌ت دا هیچ رێكار و بنه‌مایێن ئیسلامێ په‌یره‌و نه‌كن، چونكى ئێكه‌م كارێ پێدڤى ل سه‌ر ڤان به‌نكان، دڤێت ڤێ گۆتنا خودایێ بجهبینن، هه‌روه‌كى دبێژت (ۆڵا تَأْكُلُوا أَمْۆاڵكُمْ بَیْنَكُمْ بِالْبَاگِلِ), دیسا گرنگیه‌كا زێده‌تر ب ته‌كنۆلۆجیایا سه‌رده‌م بهێته‌دان و پتر گرنگى ب به‌نكان بهێته دان و شێوازێ بكارئینانا مۆبایلێ بۆ زانیینا بالانسى و ره‌وانه‌كرنا دراڤى ب رێیا مۆبایل و ئه‌لكترۆنى, ئه‌م نابێژن كو هه‌ڤوه‌لاتى ب ئێكجارى دێ به‌ر ب ڤان به‌نكان ڤه هێن، لێ دێ كریاریێن ڤان به‌نكان هه‌رچ نه‌بت زێده‌تربن و رۆلێ ڤان به‌نكان دێ د ناڤ ورارا ئابوورى دا پتر دیار بت. رێژه‌یا ڤه‌كرن و دانوستاندنا ب به‌نكێن ئیسلامى د وێنه‌یێ ل خوارێ دا هاتیه دیاركرن بۆ مفا وه‌رگرتنێ.
