بڕینا پشكا هه‌رێمێ ژ بودجه‌یا گشتییا ئیراقێ
پشكا چارێ
په‌روین دۆسكى
ل بڕگه‌یا یه‌كێ ژ مادده‌یێ (31): چاڤدێرییا ساخله‌مى و پویته‌پێكرن ب ساخله‌مییا گشتى مافه‌كێ ده‌ستوورى یه و ڤى مادده‌ى حوكمه‌ت ب بنه‌جهكرنا ڤى مافى پێگیركریه، به‌لێ حوكمه‌تا ئیراقێ ئه‌ڤ مافه بنپێكریه و ژ ئه‌نجامێ برینا پشكا هه‌رێما كوردستانێ ژ بۆدجه‌یێ ئیراقێ و كێمكرنا پشكا هه‌رێمى ژ ده‌رمانان وه‌زاره‌تا ته‌ندروستییا هه‌رێمێ نه‌كارییه پێدڤیێن نوژدارى و ده‌رمانان بۆ خه‌لكێ هه‌رێمێ دابین بكه‌ت. ئه‌و ده‌رمانێن ژ حوكمه‌تا ئیراقێ دگه‌هنه هه‌رێمێ د باشترین ره‌وش دا تێرا 65% یا پێدڤییاتیێن هه‌رێمێ ناكه‌ن. ئه‌ڤه د ده‌مه‌كى دایه كو هه‌رێمێ هه‌مبێزا خوه بۆ 1,8 ملیۆن په‌نابه‌ران ڤه‌كریه و حه‌واندیه، د ڤێ ره‌وشێ دا هه‌رێم چاڤه‌رێ بوو پشكا وێ بێته زێده‌كرن لێ پشتیێ وێ یێ ساخله‌میێ هێژ گرانتر لێ هات، ل دووڤ ئامارێن وه‌زاره‌تا ته‌ندروستییا هه‌رێمێ د ناڤبه‌را چریا ئێكێ 2016 – حزیرانا 2017 دا هه‌رێمێ مه‌زاختیێ چاره‌سه‌رى و نشته‌رگه‌رییان بۆ 35 هزار ئاواره و مشه‌خت و ئه‌ندامێن له‌شكه‌رێ ئیراقێ دابین كریه. ژ مه‌ها چریا ئێكێ سالا 2016 ێ ڤه حكومه‌تا فیدرال پشكا هه‌رێمێ ژ ده‌رمانان بۆ 25 – 30% كێم كریه. ل ڤێ داویێ نیشانێن كاره‌ساته‌كا مروڤایه‌تى و ساخله‌میێ دیار بوون ده‌مێ وه‌زیرێ ته‌ندروستییا ئیراقێ ب نڤیساره‌كا فه‌رمى داخواز ژ جڤاتا وه‌زیران كرى پشكا هه‌رێمێ یا ده‌رمانان ببریت، ئه‌ڤه د ده‌مه‌كى دایه كو دراڤێ بۆ كرینا ده‌رمانان دهێته مه‌زاختن ژ خه‌رجیێن حاكمه‌یێن ئیراقێ نه.
ـ مادده‌یێ (106): هه‌ر سێ برگه‌یێن ڤى مادده‌ى ته‌كه‌ز ل سه‌ر دامه‌زراندنا ده‌سته‌یه‌كا تایبه‌ت بۆ چاڤدێرییا داهاتێن فیدرالى دكه‌ن، مه‌ره‌م ژ ڤێ ده‌سته‌یێ ئه‌وه دادپه‌روه‌رى دناڤبه‌را هه‌رێمان و پارێزگه‌هێن نه سه‌ر ب هه‌رێمان ڤه د لێكڤه‌كرنا (دابه‌شكرنا) داهاتێن فیدرالى و ده‌ین و هاریكارییان دا هه‌بیت (برگه‌یا یه‌كێ)، هه‌روه‌سا ڤه‌كۆلین ل سه‌ر باشترین ئاوایێن بكارئینانا ژێده‌رێن دارایى و لێكڤه‌كرنا وان (برگه‌یا دووێ) دا كو به‌رچاڤ رۆهنى و دادپه‌روه‌رى د ته‌رخان كرنا پاره‌ى بۆ حكومه‌تێن هه‌رێمان و پارێزگه‌هێن نه سه‌ر ب هه‌رێمان ل دووڤ برگه‌یێن دیار كرى هه‌بیت (برگه‌یا سیێ). به‌لێ ئه‌ڤ مادده‌یه هاتییه په‌كخستن و چ یاسایه‌ك بۆ پێكئینانا وێ ده‌سته‌یێ نه‌ده‌ركه‌تیه.
ـ مادده‌یێ (33) مافێ هه‌ر تاكه‌كى یه د ژینگه‌هه‌كا ساخله‌م دا بژیت (برگه‌یا یه‌كه‌م)، ئه‌ركێ سه‌ر ملێن ده‌وله‌تێ یه هه‌مه‌ره‌نگییا زیندییان ل وێ ژینگه‌هێ راگریت و پارێزگاریێ لێ بكه‌ت (برگه‌یا دووێ ژ مادده‌یێ 33).
ـ مادده‌یێ (36) تایبه‌ته ب مافێ هه‌ر كه‌سه‌كى یێ وه‌رزش كرنێ (سپۆرێ) و ده‌وله‌ت پێگیره ب پشته‌ڤانییا چالاكیێن وه‌رزشى (سپۆرێ) و دابینكرنا پێدڤیێن وێ.
ـ مادده‌یێ (132) تایبه‌ته ب چاڤدێرییا مافێ خێزانێن شه‌هیدان و گرتیێن سیاسى و هه‌موو زیانڤێكه‌تیێن ده‌ستێ رژێما دكتاتورا به‌عسى (برگه‌یا یه‌كه‌م ژ مادده‌یێ 132)، مافێ خێزانێن شه‌هیدان و زیانڤێكه‌تیێن كارێن تیرۆرستى بۆ قه‌ره‌بووكرنێ (برگه‌یا دووێ ژ مادده‌یێ 132).
