بۆچى سه‌رۆك بارزانى چوو به‌غدایێ
د سیاسه‌تا له‌شكرى دا و دیرۆكا جه‌نگێن ده‌وله‌ت و زلهێز و ئمبراتۆریه‌تێن به‌رێ و نوكه ل هه‌مى جیهانێ هژماره‌كا ته‌كتیكێن هه‌ین كو لایه‌نێن شه‌ڕكه‌ر و هه‌تا كو ئه‌وێن گه‌له‌ك بهێز ژى هنده‌ك جاران نه‌چار دبن، بێى ویست و ڤیان و حه‌زا خوه، بكار بینن. ئێك ژ وان ته‌كتیكان، كو دیرۆكێ دا ب سه‌دان و هزاران جاران هاتیه بكارئینان، پێكهاتنه دگه‌ل لایه‌نه‌ك یان چه‌ند لایه‌نێن دوژمن و نه‌یار و هه‌ڤڕك د به‌رۆكێن شه‌ڕى دا، نه‌خاسمه ده‌مێ وه‌لات و هێزه‌ك هه‌ست دكه‌تن كو ئێدى شیانا هندێ نینه د چه‌ندین جه‌پهه و سه‌نگه‌رێن شه‌ڕى دا به‌رگریێ ژ خوه و سه‌رباز و ئارمانج و وه‌لاتێ خوه بكه‌ت، بۆ ڤێ مه‌به‌ستێ دێ دگه‌ل لایه‌نه‌ك یان چه‌ندین لایه‌نان و وه‌لاتان ژ نه‌یاران كه‌ڤیته گفتگۆكرنێ و دانوستاندنێ و بۆ ماوه‌یه‌كى یان ژى ب ئێكجارى دگه‌ل پێكهێت. دیاره هه‌لبژارتنا ئه‌و لایه‌نێ پێكهاتن دگه‌ل دهێته‌كرن كاره‌كێ ب سانه‌هى نینه، به‌لكو ئالۆزه و پێدڤى ب هشیارى و پلانه‌كا تۆكمه‌یه، دخوازیت ب زیره‌كاتى سه‌ره‌ده‌ریكرن دگه‌ل بهێته‌كرن، هه‌كه نه ئه‌ڤ كاره دبیت سه‌رنه‌گریت یان ژى زیانێن مه‌زن ب دووڤ خوه دا بینیت. ئه‌ڤ پرۆسه ب خوه جۆره‌كه ژ جه‌نگا سایكولۆژیل وه‌لات و لایه‌نان دگه‌ل هه‌ڤدۆ.
ئاشكرایه دو سالێن بۆرى، و ب تایبه‌ت، كوردستان یا بوویه گۆڕه‌پانا ململانێ و كێشمه‌كێشه‌ك ئالۆز، چ ل سه‌ر ئاستێ ناڤخۆیى و چ ل سه‌ر ئاستێ ده‌ڤه‌رێ و جیهانێ ژى. دڤیا ب وێره‌كی بهێته گۆتن هه‌كه نه خه‌لكێ قه‌هره‌مان و خۆڕاگر و پێشمه‌رگێ كوردستانێ و سه‌ركرداتیا هنده‌ك پارت و سیاسه‌تڤانان بایه، كێم وه‌لات و لایه‌نه‌كى شیانا خوه ل به‌رگرتنا هه‌مى ڤان ئاریشه‌یێن ئالۆز دا هه‌بیت. د ڤێ گۆڕه‌پانا سه‌خت و دژوارا شه‌ڕێ چه‌ند لایه‌نه دا و ل چه‌ندین قۆل و جه‌پهه‌یان دا ژیان سه‌خت و دژوار ببوو. شه‌ڕێ تیرۆرا دڕنده، و قه‌یرانێن ئابوورى و نه‌یارێن ده‌ره‌كى و ناڤخۆیى، سیاسه‌تا دوانیزم و تژى دوو ڕِوویا هنده‌ك وه‌لاتێن ده‌ڤه‌رێ و جیهانێ و چه‌ندین جه‌پهه‌یێن دژوار ل كوردستانێ ببینه سه‌همه‌ك مه‌زن بۆ خه‌لكێ. پێكهاتن دگه‌ل هنده‌ك ژ وان دوژمنان دوورى ڕه‌وشتێ مرۆڤایتێ و كوردستانیان بوو، وه‌كى ڕێكخراوا ئیسلامییا تیرۆریستییا داعشا هۆڤ، یان ژى ژ ئاستێ شیانێن كوردستانێ ده‌ركه‌فتى بین وه‌كى قه‌یرانا جیهانییا بهایێ په‌ترۆلێ، و یان ژى ژبه‌ر سه‌ر ڕه‌قییا هنده‌ك لایه‌نێن كوردستانى پێكهاتن دگه‌ل وان یا بێ مفا دهاته هژمارتن. ڤه‌كرنا ده‌رگه‌هێ شه‌ڕى دگه‌ل هنده‌ك لایه‌نێن نه‌حه‌ز ژى دگه‌ل ڤى كاودانى نه‌یا گۆنجاى بى، تنێ هنده‌ك ڕێك هه‌بوون. پا چاره چی یه؟ ژ وان ژى ئه‌و ڕێك بوون ئه‌وێن دگه‌ل (غرورا) سیاسییا هنده‌ك لایه‌نان نه‌دگونجا و نه‌خاسمه ژى پارتى دیمۆكراتى كوردستان. چونكى ئه‌ڤێ پارتێ و نه‌خاسمه جه‌نابێ سه‌رۆك بارزانى ئالایه‌ك هه‌لگرتبوو و مكور و ڕژد بوو ل سه‌ر هندێ ڤى كاودانێ گۆنجاى بكه‌ته ده‌رگه‌هه‌ك و ده‌لیڤیه‌ك تا ب ئێكجارى كوردستانیان ژ بن چیڤێ زۆردارییا هنده‌ك لایه‌نێن سته‌مكار ل به‌غدایێ قۆرتال بكه‌ت.
دیرۆكێ پشتى هزاران سال ژ بۆرینه‌كا ب ڕه‌زاله‌ت ئه‌ڤ وه‌لاته و ژ ئه‌گه‌رێ مێنتالیته‌كا ڕزى ل نك هنده‌ك ده‌ستهه‌لاتدارێن وێ، كربوویه پارچه‌یێن ژێكڤه بووى و ئه‌ڤه ببوو دیفاكتۆیه‌ك. به‌لێ پیلانێن نه‌یارێن ناڤخۆیى و ده‌وله‌تبوونا كوردستانێ ل سه‌ر ده‌ستێ جه‌نابێ سه‌رۆك بارزانى و پێشمه‌رگێ مێرخاس، جاره‌كا دیتر كار گه‌هانده هندێ كو پارتى وه‌كى خودانێ هه‌میشه‌یى و ڕاسته‌قینه‌یێ كوردستانیان و وه‌كى گه‌له‌ك جارێن دی پێ ل ڤێ (غرورێ) دانیت و ژ پێخه‌مه‌ت پاراستنا نه‌ته‌وه‌یه‌كێ ژ ته‌حلى و دژوارى و كاره‌ساتێن مه‌زن، نه‌چار ببیت پێ ل دلێ خوه دانیت و جاره‌كا دی ده‌رگه‌هێ وان كه‌سان بقۆتیت، یێن ئه‌گه‌رێن سه‌ره‌كیێن ئاریشه‌یێن نوكه و قه‌یران و ئالۆزیێن هه‌رێما كوردستانێ نه، مه چ جاران خێر و قه‌نجى ژێ نه‌دیتى و د ڤێ چه‌ندێ دا ئه‌زموونه‌كا دوور و درێژ و ته‌حل یا هه‌ى. به‌لێ قوتێ خه‌لكێ هاتیه بڕین و ژیارا خه‌لكى ب زه‌حمه‌ت كه‌فتیه و هێجه‌ت بۆ نه‌یاران خۆش بووینه. هنده‌ك لایه‌نان دڤیا خه‌لكى بكه‌نه پێخوارن و نانێ خوه پێ بخۆن و وان بكه‌نه پێپكێن پێستركه‌كێ دا ل سه‌ر پشتا وان بسه‌ر بكه‌ڤن و بگه‌هنه ئارمانج و به‌رژه‌وه‌ندیێن خوه یێن نه‌ڕه‌وا و دوور ژ پرۆژه‌یێ پیرۆزێ هزار سالیێ د مێنتالیته و هزرا تاكێ كوردستانى دا.
ئه‌ڤه ده‌ستپێكا كاره‌ساتێن مه‌زن و نه‌خۆش بوو بۆ نه‌ته‌وه‌كێ ماندى و تێر زه‌حمه‌ت دیتى و خۆڕاگرێ كوردستانێ. پارتى و جه‌نابێ سه‌رۆك بارزانى و هنده‌ك سیاسه‌تڤانان ئه‌ڤه پێ تاوانه‌كا مه‌زن بوو ل دژى كوردستانێ و بۆ ژناڤبرنا وێ پیلانێ سه‌رۆك بارزانى باشترین جه‌پهه هه‌لبژارت و ڕێكا به‌غدایێ گرته به‌ر سینگێ خوه، چونكى ب دیتنا وى به‌ره‌یێ جه‌پهه‌یێ ناڤبرى ژ هه‌میان ب سانه‌هیتر و گۆنجایتر بوو بۆ سه‌رۆك بارزانى پێ دانان ل سه‌ر مافێن خوه و ده‌ستبه‌ردان ژ وان ئاسانتر بوو ژ دروستبوونا كاره‌سات و ژناڤچوونا خه‌لك و نه‌ته‌وه‌كى. ئه‌ڤه ئێكه‌م جار نینه بارزانى ڤى كارى دكه‌ت. نموونه‌یێن وێ گه‌له‌كن و ژ وان ژى نسكویا (1975) و به‌رى هینگى ژى ڕێڕه‌وه‌یا چوونا بارزانیێ نه‌مر و هه‌ڤالێن گیانفیدایێن وى بۆ سۆڤیه‌تا به‌رێ و گه‌له‌كێن دیترن. ڤه‌خوارنا ڤێ شه‌ربه‌تا ته‌حل بۆ وان سه‌ركردێن مه‌زن و ب ویژدان و دلسۆز و خه‌مخۆرێ خه‌لكێ خوه شرینتره ژ ڕوویدانا كاره‌ساتێن جه‌رگبڕ، كو تێدا هزاران مرۆڤ ببنه قوربانیێ هزر و بیروباوه‌ر و مێنتالیته‌یا ڕزى و نامرۆڤایانه‌یا چه‌ند كه‌سه‌كێن خۆپه‌رێست و تژى گرێ یێن ده‌روونى، كو تنێ چه‌ند ڕۆژه‌كێن دی ل به‌ر چاڤێن خوه دبینن نه‌ك چه‌ند سه‌د سالێن دی.
جه‌نابێ سه‌رۆك بارزانى ڤێ جارێ ژى وانه‌یه‌كا مه‌زن دا مرۆڤایه‌تى و كوردستانیان، چونكى ئه‌و خوه ب نوونه‌رێ ڕاسته‌قینه‌یێ وان دزانیت. ئه‌زموونا جه‌نابێ وى و خۆڕاگرییا وى و پێشمه‌رگێ عه‌گید و شه‌هیدێن سه‌رفه‌راز و به‌هشتى و مالباتێن وان و یا خه‌لكێ كوردستانێ د ئه‌ڤرۆ دا و ئارمانجێن پیرۆز و مه‌زنێن سۆباهى هه‌مى نیشانێن دیارن ژ ئاسوویه‌كێ گه‌ش و ده‌ستكه‌فتێن ئایینده‌ى. لێ جه‌نابێ وى دزانیت هه‌كه گه‌هشتنا وى ئاسووى و وان ئارمانجێن مه‌زن ب بهایێ چه‌ند ڕۆژه‌كا پاشكه‌فتن و چه‌ند پێنگاڤێن ئه‌رێنى و ده‌مه‌كى بۆ لایێ هه‌ڤڕكه‌كێ زۆردار و قورتالكرنا نه‌ته‌وه‌كێ ژ كاره‌ساتان ژى ته‌مام بیت، چ نینه، هه‌كه قوربانى ب هنده‌ك به‌رژه‌وه‌ندى و ده‌ستكه‌فتێن تایبه‌ت و كاتى بهێته‌دان. هیچ نه‌بیت ئه‌و كوردستانا سوباهى ببیته ده‌وله‌ت هه‌كه كوردستانى تێدا نه‌بن بۆ جه‌نابێ وى هیچ نرخ و بهایه‌ك نینه، چونكى ئه‌و ڕامانا بوونا خوه د بوون و خزمه‌تا وان دا دبینیت و ئه‌ڤ ئێكه ژ وان ساخله‌تێن وێژه و ئه‌ده‌بیاتا سایكولۆژیا كه‌ڤن و نوكه ب جوانترین و پیرۆزترین بها دزانیت و ب ئێك ژ نیشانێن ده‌روون دروستیێ ل نك كه‌سه‌كى دهژمێریت. به‌رهه‌مێن ڤێ چوونێ مه دیتن و دێ بینین. مرۆڤ بۆ خودێ و وێره‌كی ڤه بێژیت جه‌نابێ سه‌رۆك بارزانى مێنتالیته (ئه‌قلیه‌تێ) ئمبراتۆریه‌تێ یێ هه‌ى.
*بسپۆرێ زانستێن پێداگۆگى و په‌روه‌رده‌یى/فاكۆلتییا په‌روه‌رده/ زانینگه‌ها زاخۆ