بۆچى هه‌ر 20 سالان ئه‌م دشكێن؟ !
فه‌رهاد حاجى باڤى
به‌راهیك:
شكه‌ستن چاڤان تارى دكت و هێزا عه‌قلى لاواز دكت و مرۆڤى ناچار دكت د ناڤ گه‌ر و گولێن سه‌رشۆرى و بێ كه‌رامه‌تییێ دا بژیت، له‌وا رۆماننڤیسێ ناڤدار همنگواى وه‌سا دیار دكت كو (تو د كارى مرۆڤه‌كى بهه‌ڕفینێ و ژناڤببێ، لێ تو نكارى وى بشكێنێ)، ئه‌ڤجا پرس ئه‌وه: باشه هه‌كه‌ر ته مرۆڤه‌ك هه‌ڕفاند و ژناڤبر شكه‌ستنا وى بۆ چیه؟
به‌لكو ئه‌ڤ گۆتن بۆ جڤاكێ همنگواى دروست بت لێ بۆ جڤاكێ مه نه‌خێر، چونكو ئه‌م نه‌ته‌وه‌یه‌ك و ملله‌ته‌كن هه‌ر 10 ، 20 سالان دشكێن و هیڤیێن مه د به‌ر ئاڤێ دادچن و دبنه گه‌نگرپه‌را ل به‌ر هره‌باى؟ ب شه‌ڤ ژبه‌رى نڤستنێ ئه‌م هه‌ست دكن كو پادشاهێن رۆژهه‌لات و رۆژئاڤایێ دنیایێ نه و ده‌ما سپێدێ هشیار دبن، ژبلى چیاى كونجه‌ك نینه مه بحه‌وینت ! و ل دووڤرا ئه‌م د ناڤ لاپه‌رێن دیرۆكێ دا وندا دبن و پلانێن مه پووچ دبن، و وه‌كى میكاڤللى دبێژت (شكه‌ستن باشترین پلانا رێكخستى ژناڤدبت) له‌وا سه‌رێن رێیا ل به‌ر مه وندا دبن، هه‌ر چاوابت ئه‌ڤ گرێ ژى د كه‌ساتییا مه دا دئێته تێبینى كرن، باشترین به‌لگه ژى ما هه‌كه‌ر خرپۆ و مرپۆیێن كوردان خوه‌كێم نه‌دیتبان، و نه‌مرۆڤێن شكه‌ستى بان دا خیانه‌تێ ل شۆرش و سه‌رهلدانێن كوردان كن؟
هه‌كه‌ر پیلاننامه، ته‌لهه‌نامه و رێكه‌ڤتنێن تورك، فارس، عه‌ره‌ب و ئنگلیزى بن كو دژى كوردان بهه‌ڤرا درێسان، مانه رامانا وێ ئه‌وه ئه‌م ملله‌ته‌كن مفایى ژ شاشیێن خوه وه‌رناگرن، و بۆ دوژمنێن خوه نێچیره‌كا ب ساناهى نه و ئه‌م لاواز و بێچاره‌نه، و مه له‌نگیه‌ك د سیسته‌مێ هزركرنێ دا هه‌یه و ئه‌و لنگییه یا بووى گرێك، مانه رامانا وێ ئه‌وه مه سه‌ركرده‌یه‌ك لێڤه‌گه‌ر نه‌بوو و نینه و مه نه‌هێلانه دروست بت كو شكه‌ستنێن مه بكته سه‌ركه‌ڤتن؟
ئه‌رێ راسته دیرۆكێ ئه‌م فێركرینه ده‌سته‌سه‌رى شكه‌ستنێن خوه بن ؟ هه‌كه‌ر راست بت پا ئه‌م دێ چاوا سه‌ركه‌ڤن؟
ئه‌رێ راسته ب درێژاهیا دیرۆكێ شكه‌ستنێن مه یێن سیاسى، عه‌سكه‌رى و دبلۆماسى یێن كه‌ڤتین ل سه‌ر هه‌ڤ و شكه‌ستنا هزرى و ده‌روونى به‌رهه‌مئینایه؟
پێناسه:
ژ به‌رى بچنه د ناڤ بابه‌تى دا گرنگه شكه‌ستنێ بناسن داكو ره‌هه‌ندێن هزریێن ڤێ دیاردێ یان ره‌وشێ بزانن، و وه‌رگر ژى پێشده‌م بزانت هزرا مه بۆ ڤى بابه‌تى چیه ل گۆره‌ى پێناسه و بینینا مه یا كه‌سۆكى و تاكانه، به‌لكو زێده نۆرمال بت ئه‌م ببێژن (شكه‌ستن هه‌ڤدژى سه‌ركه‌ڤتنێیه) و ب رێژه‌یا زێده‌تر ژ 90 % ئه‌ڤ پێناسا ساده جهگیره، و دكارن ببێژن (شكه‌ستن بێهیڤیبوونه ژ سه‌ركه‌ڤتنێ د شه‌رێن عه‌سكه‌رى، شارستانى و ره‌وشه‌نبیرى…و هتد دا، تاكو جاران سنۆرێن خوه یێن لۆژیكى و ئاقلانه دبه‌زینت و ژبه‌رى شه‌ر رووبدت مرۆڤ بازدت، بره‌ڤت یان خوه‌راده‌ست بكت)، دیسا دكارن بێژن (شكه‌ستن خوه‌كێمدیتنه هه‌مبه‌ر دوژمنى و ره‌ڤینه ژ قادا شه‌رى)، و د گۆتنێن مه‌زنان دا ژى هاتیه (قه‌سێن مێرا بكه و رۆژا شه‌رى به‌رهه‌ڤ نه‌به)، ئه‌ڤ گۆتن د هێلێن خوه یێن گشتى دا ئاماژه‌یه‌كێ ددته شكه‌ستنێ، و د كۆكا خوه دا شكه‌ستن ئه‌وه: تو د هه‌مان ژینگه‌ه و ب هه‌مان ئه‌گه‌ران و ب هه‌مان عه‌قلیه‌تا پاشكه‌ڤتى به‌رامبه‌ر هه‌مان دوژمن بشكێ، و جاره‌كا دن ل سه‌ر لنگێن خوه رانه‌وه‌ستێ، و د ئه‌نجامدا هیڤى، پیرۆزى و ده‌ستكه‌ڤتێن خوه وندا بكێ، ب گۆتنه‌ك دن شكه‌ستن ژده‌ستدانا پیرۆزى، ده‌ستكه‌ڤت و تشتێن ب به‌هایه و نه‌ڤه‌گه‌راندنا وانه.
ئه‌گه‌ر:
ل گۆره‌ى بۆچوونا مه ئه‌گه‌رێن گشتى یێن شكه‌ستنێ دبنه دو جۆر:
اـ ناڤخوه‌یى:
1ـ پشتبه‌ستن یێ دیتر ب (عه‌ره‌بان، تركان، فارسان و ئنگلیزى و ئه‌مریكا…وهتد) و قه‌به‌كرنا شیانێن وان ژلایێ مه ب خوه‌ڤه.
2ـ دوبه‌ركیا جڤاكى و به‌رهه‌مێن وێ كه‌رب و كین، توندى، شه‌ر و عه‌شیره‌تگه‌ریا به‌رته‌نگ و خراپ…و هتد، و ده‌رئه‌نجام ژیان د ناڤ جڤاكه‌ك شكه‌ستى دا كو پچپچه شكه‌ستن هه‌مبێز دكر و راده‌ستى كه‌توارى دبوو، و سیبه‌را شكه‌ستنێ رۆژ بۆ رۆژێ مه‌زنتر دبوو، ئه‌ڤجا شكه‌ستن بوو كولتوور، ره‌وشه‌نبیرى و ره‌وشه‌كا هزرى بنه‌ما، هزرڤان، ئالاڤ و رابه‌رێن خوه هه‌بوو د ناڤ ئاخا داگیركرى دا و كار دكرن.
3ـ حه‌زا ژیانێ و ره‌ڤین ژ مرنێ، قورتالكرنا سه‌ر و سامان و نامووسێ و ده‌رفه‌تپه‌رستى ژى ( لێ مه روسته‌م و قاره‌مانێن ئه‌فسانه‌یى ژى هه‌بوون).
4ـ چه‌ندین جاران مه گۆرگ بخودان دكرن و ل دووماهیێ ئه‌م بخوه دخوارن، بنێرن كێ ئمپراتوریا میدیا هه‌ڕفاندن هه‌ر نه‌ڤییێ ئمپراتورێ میدى و كورێ كچا وى بوو، و هه‌تا دانانا عه‌لاوى و مالكى (دوجاران)، عه‌بادى وه‌كو سه‌رۆك وه‌زیرێن ئیراقێ ده‌ست و تلێن مه د ناڤ دا بوو.
5ـ لاوازیا كه‌ساتیا تاكێ كورد، لاوازیا باوه‌ریێ ب پرسگرێكا نه‌ته‌وه‌ییا كوردى، بێهیڤیبوون ژ سه‌ركه‌ڤتنێ، و خیانه‌تا هنه‌ك رابه‌ر و سه‌رۆكێن كوردان.
6ـ ئێكگرتن د فه‌رهه‌نگا سیاسى و هزریا كوردان چو جه و رۆله‌ك به‌رچاڤ نینه هه‌روه‌كو تابوو و گونه‌هه‌ك مه‌زنه، كورد بۆ هه‌ڤدو ناچه‌من.
7ـ ده‌ستهه‌لاتداریه‌كا خراپ و نه‌ستراتیژیبین و دوو متران دوورى دفنا خوه نه‌بینت، و پالپشتییێ ل سه‌ر راگه‌هاندنه‌كا خاپینۆك و دره‌وین دكت كو گه‌له‌ك شكه‌ستنان مۆنتاژ دكت و دكته سه‌ركه‌ڤتن.
8ـ پووته‌دانا ئه‌فسانه‌یى ب عه‌سكه‌رى، پۆلیسان و هێزێن ئه‌وله‌كاریێ، و پشتگوههاڤێتنا سازیێن ره‌وشه‌نبیرى، هزرى، سه‌نته‌رێن ڤه‌كۆلینان و راگه‌هاندنا راستگۆ.
9ـ ئایدولۆژیكرن و حزبیكرنا داموده‌زگه‌هێن ده‌وله‌تێ.
10ـ به‌هرا پترا زانكۆ و قوتابخانان یێنبووینه كارگه‌هێن ده‌رچوونا (فێربوویان) و ب ته‌نێ بالندێ به‌به‌غا پێشكێشى جڤاكى دكن.
بـ ده‌ره‌كى:
1ـ نه‌هه‌ڤسه‌نگییا سیاسى، عه‌سكه‌رى و هزرى د ناڤبه‌را مه و وان دا.
2ـ دوژمن و شارستانیێن دێرین، مه‌زن و هۆڤ هه‌ڤسوویێن مه‌نه.
3ـ پێلانگیریا دوژمنان(رژێمێن تورك، فارس و عه‌ره‌ب) كو د هه‌موو خالان دا ناكۆك و هه‌ڤركن، لێ د دوژمنكاریا كوردان دا ئێكهه‌لویست و بۆچوونن.
4ـ ده‌وله‌تێن بهێزێن جیهانێ نه‌هه‌ڤالێن به‌رده‌وامێن كوردان بوون و پرانیا جاران هه‌لویست و كارێن وان ژ سنۆرێن سنجێ سیاسى و هه‌تا یێ مرۆڤایه‌تى ژى ده‌رباز دبوو، د مه‌زنترین گۆشتار و جینوسایدان دا بێده‌نگبوون پاشى ب ده‌هان سالان، ژنوو وژدانا ڤه‌لڤى و پچه‌كێ ب چاڤه‌كێ دلۆڤانییێ ل كوردان دنێرین.
5ـ توندیا هه‌ست، هۆش و هزرا نه‌ته‌وه‌یا توركى، فارسى و عه‌ره‌بى تا وى راده‌ى ل باكوورێ كوردستانێ ژبلى كوژتنا رۆژانه، هنه‌ك ره‌وشێن سه‌یر هه‌بوون وه‌كى د سالێن نۆتان دا نۆشداره‌كێ تورك نه‌شه‌ته‌رگه‌رى بۆ ژنه‌كێ ئه‌نجامنه‌دا پشتى زانى كورده و ناڤێ وێ (نسرین)ه، ل باشوورى بزاڤا نه‌هێلانا نڤشێ كوردان هاته كرن، ل رۆژهه‌لاتى فارسان دیرۆك، كولتوور، زمان و ده‌ستكه‌ڤتێن كوردان ل سه‌ر ناڤێ خوه تاپۆكرینه، ل رۆژئاڤاى نه‌ڤیێن كوردێن میتانى و برایێن وان مێهڤانن.
دیرۆكا شكه‌ستنا مه..
دیرۆكا شكه‌ستنا مه یا مه‌زن ڤه‌دگه‌رت بۆ سالا ژ ده‌ستدانا ئمپراتوریا میدیا، پشتى وێ شكه‌ستنێ هێزێن میدى شۆرش و بزاڤ كرن لێ نه د ئاستێ پێدڤى دا و نه خورتبوون ژبۆ ڤه‌گه‌راندنا شكۆ و مه‌زناهیا ئپمپراتوریه‌كێ وه‌كى میدیایێ، ئه‌ڤجا هینگێ دیرۆكا شكه‌ستنا مه ده‌سپێكر و ل ڤێره مژاره‌ك دن هه‌یه: شكه‌ستن و كه‌ڤتن هه‌ر یا هه‌ى لێ چما میدیا و هۆزێن دیتر به‌رده‌وامى نه‌دا شه‌رێ ڤه‌گه‌راندنێ؟ ! و داكو زولمێ ژى نه‌كن به‌لكو هینگێ هه‌ر قه‌واره‌ك سیاسى كه‌ڤتبا و شكه‌ستبا، ئێدى هێزێن هه‌ڤتوخیب و داگیركه‌ر ده‌رفه‌ت نه‌دانه وان جاره‌كا دن ڤه‌گه‌رن ره‌وشا به‌رێ و ل سه‌ر لنگێن خوه براوه‌ستن، نموونه ژی ئه‌وا میدیا ب سه‌رێ ئاشۆریان ئیناتى، هه‌رچاوابت ژ هینگێ وه‌ره شكه‌ستنێن مه بوونه دووڤه‌رێز و كاروانه‌ك بێ دووماهى و نیڤ چه‌رخـ نیڤ چه‌رخ ئه‌م دنڤستن، به‌لگه ژى د چه‌رخێ بیستێ دا هه‌ما چو نه‌بێژن پشتى هه‌ڕفاندنا كۆمارا كوردستانێ ل مه‌هابادێ د سالا 1946 و هه‌تا ئیرۆ 2018 مه نه‌شیایه ئه‌م گۆڤه‌كێ ل رۆژهه‌لاتا كوردستانێ رزگار بكن و بپارێزن، یان ژى پشتى شۆرشا ئاگریداخ د سالا 1927ـ 1930و هه‌تا دامه‌زراندنا په‌كه‌كێ د سالا 1978 ل باكوورێ كوردستانێ توركان یارى ب كوردان و جانێ وان دكر، ئه‌ڤجا په‌كه‌كه سه‌رهلدا و پێ خوه ده‌ینات ل سه‌ر پاتكا … ، یان ژى ل باشوورى مه ده‌وله‌ته‌كا رانه‌گه‌هاندى هه‌بوو، ئه‌م سپێدێ ژ خوه هشیاربوون عه‌بادییێ نیڤمێر هه‌تا پردێ و پشتا زاخۆ یێ هاتى و گرۆپێ 16 ئوكتوبه‌رى دبێژن (مه شیایێن شه‌رێ حه‌شدا شه‌عبى نه‌بوون !)، مه‌به‌ستا مه ئه‌وه ئه‌و ده‌مێ ئه‌م بنده‌ست بۆ نموونه ل رۆژهه‌لاتى دناڤبه‌را 1946ـ 2018 (ژبلى چه‌ند هه‌یامه‌كا) ئه‌م ژ ده‌رڤه‌ى دیرۆكێ دژیان یان ئه‌م ژ دیرۆكێ هاتنه ده‌رئێخستن، ب گۆتنه‌كا دى هه‌بوونا 40 ملیۆن كوردێن بێده‌وله‌ت مانه رامانا وێ ئه‌وه ئه‌م نه‌شێن هه‌ڤركییێ بكن، د دیرۆكا كه‌ڤن دا ئه‌م شكه‌ستینه ! د یا نوو ژى دا ئه‌م شكه‌ستینه! و كا دێ پاشه‌رۆژ چاوا بت؟
باشه شكه‌ستنا مه ڤه‌دگه‌رت بۆ وێ یه‌كێ كو ئه‌م خوه‌ناسناكن؟ یان ژى ئه‌م دوژمنێن خوه ناسناكن ؟ باشه مه بزاڤ كریه ئه‌م فاكته‌رێن هه‌ڤپشكێن شكه‌ستنا بزاڤ، سه‌رهلدان و شۆرشێن خوه بزانن ؟ یان ژى ئه‌م مینا مشكى نه هه‌ر ژ ده‌سپێكا دیرۆكێ و هه‌تا ئیرۆ ب پرته‌ك نانى و خه‌فكێ دئێنه گرتن؟ پاشى ژى تو بنێره ئاگرێ شكه‌ستنێ چه‌ند جاران ئه‌م سۆتینه و ئه‌م فێر نه‌بووینه خوه ب پارێزن، به‌هانه و هیجه‌ت ئه‌وه: قه‌ده‌را مه‌یه ! نه‌سیب و شانسێ مه‌یه! و ئه‌م نه‌ئێكگرتینه و هه‌ر سال تورك، عه‌ره‌ب و فارس ل شه‌ڤێن تارى دژى هیڤیێن كوردان كۆم دبن.
شكه‌ستن دیارده‌یه یان ره‌وشه‌كا تاكانه‌یه
جاران مرۆڤ هه‌ست دكت شكه‌ستن ل نك مه یا بووى دیارده و دیارده‌یه‌كا سروشتى ژبه‌رى روو بدت گه‌له‌ك ژ مه به‌رهه‌ڤن بۆ بازدانێ، ڤێجا جاران شكه‌ستنێن مه دیرۆكى و بێسنۆرن بۆ نموونه د سالا 1991 و پشتى هه‌یامه‌كێ ژ سه‌ركه‌ڤتنا سه‌رهلدانا پیرۆزا بهارا سالا 1991، مه باشوورێ كوردستانى بۆ سوپاى ئیراقێ ڤرتى ڤالا كر، ژبلى شه‌رێ سه‌رۆك بارزانى ل كورێ و چه‌ند شه‌ره‌كێن دن، ئه‌ڤجا تو بنێره ده‌رئه‌نجامێن شكه‌ستنێ ب هزاره‌هان كه‌س د شه‌رێن نه‌هه‌ڤسه‌نگ دا، ل سه‌ر رێكا، دناڤ به‌رفێ و روودانان دا شه‌هید بوون، گیانێ خوه ژده‌ستدان و مرن، كوردان ب ده‌هان شۆرش و سه‌رهلدان كرینه دژى داگیركه‌ران لێ دووماهیا پرانیا وان شكه‌ستن بوو، و دوژمنان خوه‌شمێر، رابه‌ر و سه‌ركردێن مه سێداره‌ددان و تیرۆر دكرن، پشكه‌ك ژ ملله‌تى دكوژت، پشكه‌ك زیندان دكر و یێن ماى سه‌رگۆن و دوورى وه‌لات دكرن، هه‌موو دیرۆك، ده‌ستكه‌ڤت، گه‌نجینه، و سامانێ وه‌لاتى ددزین…و هتد، بنێرن ده‌رئه‌نجامێن شۆرش و سه‌رهلدانێن كوردان راسته ئه‌و شۆرش و سه‌رهلدان چرایێن گه‌ش بوون د دیرۆكا تارییا ملله‌تى دا و پالده‌ر بوون ژبۆ شه‌رێ رزگارییێ، لێ ده‌رئه‌نجامێن وێ هند نیگه‌تیڤ و پاشڤه‌بر بوون شكه‌ستن د عه‌قلێ مه دا كه‌هى كر و ئێدى بوو دیارده‌یه‌كا نۆرمال، ئه‌ڤ چه‌نده ژى گه‌له‌ك خراپه و كێمترین خراپیێن وێ ل نك پشكه‌كا هه‌ره مه‌زنا ملله‌تى وه‌سا خوه‌یاكر كو (ئه‌م نه‌شێن هه‌ڤركییێ بكن)، مه نه‌شیا ئمپراتوریا میدیا، ده‌وله‌تا كاردونیاش بپارێزن ، مه نكارى قه‌واره‌یێن سیاسى و جوگرافیێ كاردۆخیان، گۆتیان، كاشى، لۆلۆیى و سۆپارى…و هتد ب پارێزن، مه نكارى ب ده‌هان میرگه‌هێن خوه ب پارێزن، مه نكارى كۆمارا كوردستانا سۆر و كۆمارا كوردستان ل مه‌هابادێ بپارێزن، گه‌لو ئه‌م خه‌مسار و خودان كێماسینه یان دوژمنێن مه بهێزن و گه‌له‌كن و چو رێیێن رزگاربوونێ مه نینن؟
سه‌ركرده و شكه‌ستن
ئه‌م ملله‌ته‌كن پرانیا رابه‌ر و سه‌ركردێن مه هاتینه شه‌هیدكرن (كۆشتن، سێداره‌دان، ژده‌ستدانا گیانى، مرنه‌كا مژدار و تیرۆركرن) و د باشترین ره‌وش دا هاتینه دووركرن و زیندانكرن هه‌تا مرنێ، و ب ته‌نێ بۆ نموونه و نه‌كو ده‌ستیشانكرن مه‌ولانا شێخ عه‌بدولسه‌لام بارزانى، شێخ عوبه‌یدولا نه‌هرى، سمكۆیێ شكاك، شێخ سه‌عید، سه‌ید رزا و هه‌ر سێ سه‌رۆكێن پارتى دیمۆكراتى كوردستان ل ئیرانێ…و هتد، دوژمنان شه‌هیدكرینه و دوورى كوردستانێ كرینه ئه‌رێ مه تۆلا كیژان ژ وان قاره‌مانان ڤه‌كریه ؟ ب گۆتنه‌كا دیتر ملله‌ته‌ك پرانیا سه‌ركردێن وى كه‌ڤتینه ده‌ستێ دوژمنان و ئه‌نجام (شه‌هید بوون) باشه چ ئاماژێ دده‌ت؟ !
راسته ئه‌و جامێر و رابه‌ر فیداكار و جانگۆریێن كوردستانێ و ئازادییێ بوون لێ وان مفا ژ سه‌ربۆرا یێ ژبه‌رى خوه وه‌رنه‌گرتن؟ یان ژى چو رێك نه‌بوون؟ ئه‌ڤ چه‌نده مه راستى شكه‌ستنه‌كا هزرى دكت ژبلى شكه‌ستنا عه‌سكه‌رى و سیاسى، مانه رامانا وێ ئه‌وه هنه‌ك سه‌ركردێن مه (نه هه‌موو) خواندن، نه‌رخاندن و هه‌له‌سه‌نگاندنه‌كا زانستیانه بۆ ره‌وشا وه‌لاتى نه‌بوون؟ ئه‌ڤجا چ شیره‌تكارێن وان هزركورت بوون یان ئه‌و ب خوه نه‌دووربین بوون و ب دووڤ راڤ و نێچێرێ، ژنان و دینى ڤه بوون ژبلى كته‌كا كێم.
مه شكه‌ستن كره سه‌ركه‌ڤتن !
گۆهورینا شكه‌ستنێ بۆ سه‌ركه‌ڤتنێ هونه‌ره‌كه پرانیا جاران سه‌ركرده و رابه‌ر ب هاریكاریا عاقلدار و شیره‌تكاران و ملله‌تى ئه‌نجامددن، بۆ نموونه ل دووماهیا شه‌رێ دووێ جیهانێ 1945 جرمانیا و ژاپۆن تووشى شكه‌ستنه‌كا مه‌زن بوون، و نه‌شیان ل سه‌ر ئاستێ عه‌سكه‌رى ب سه‌ركه‌ڤن لێ ل سه‌ر ئاستێ ته‌كنولۆژى و پێشه‌سازى ب سه‌ركه‌ڤتن، ئانكو شكه‌ستنێن خوه یێن عه‌سكه‌رى كرنه سه‌ركه‌ڤتنێن ته‌كنولۆژى و پێشه‌سازى و ژبه‌رى وان ب هزاره‌هان سالان كیلوپاترایى دگۆت ((ئه‌ز ناشكێم))، هه‌روه‌سا بریتانیا و هه‌ڤالبه‌ندێن وێ وه‌لاتێن دراوسى و میتنگه‌هێن خوه ژده‌ستددان و به‌رامبه‌ر گۆرزێن هتله‌رى دكه‌ڤتن ل سه‌ر چووكان، سه‌رۆك وه‌زیرێن بریتانیا تشرشلى دگۆت ((به‌رسڤا ئێكانه بۆ شكه‌ستنێ سه‌ركه‌ڤتنه))، و چى گیڤارا توندتر بوو د ڤى بابه‌تى دا چونكو ئه‌وى دان ب شكه‌ستنێ نه‌دكر و دگۆت ((هندى تو به‌رخوه‌دانێ بكێ تو نه‌شكه‌ستییێ)).
یێ دیرۆكا كوردى بخوین دێ تێبینى كت كو سۆپا و شه‌ركه‌رێن میرگه‌ه و شۆرشێن كوردى گه‌له‌ك جاران د هێرشه‌كێ دا دشكه‌ستن و هزر و ره‌وشه‌نبیریا سه‌ركه‌ڤتنێ نه‌بوون هه‌ر زوو شكه‌ستنا وێ هێرشێ دبوو شكه‌ستنا كوردان د شه‌رى دا ب گشتى، بنێره شكه‌ستنا مه كوردان نه ب ته‌نێ ل سه‌ر ئاستێ عه‌سكه‌رى و سیاسى بوو، به‌لكو د وارێ دانوستاندن و رێكه‌ڤتنان دا ژى ئه‌م سه‌ركه‌ڤتى نه‌بوون، هه‌تا د وارێ رۆژنامه‌گه‌ریێ دا شكه‌ستن هه‌بوو، د ئێك سالێ دا و ل ئێك جهێ دو كۆڤار یان رۆژنامه ده‌رچوونه لێ سالا دن هه‌ر دو دراوه‌ستان، ئه‌ڤ یه‌ك ژى شكه‌ستن بوو د وارێ وه‌شانێ دا له‌وا ژى ب سه‌دان گۆڤار و رۆژنامه ده‌رچوونه و پرانیا وان شكه‌ستن ئینان و ژییێ وان گه‌له‌ك كورت بوو.
كورت كرمانجى ئه‌م دكارن ببێژن شاشیا مه یا هه‌ره كوژه‌ك ئه‌و بوو ئه‌م بشكێن نۆرماله لێ رانه‌بوون شاشیه‌ك كوژه‌كه. لێ ئه‌وا مه گۆتى وێ رامانێ نادت كو چو جاران مه ل سه‌ر ئاستێ هزرێ و كریارێ شكه‌ستن نه‌كریه سه‌ركه‌ڤتن و رابوونه‌كا سه‌رتاسه‌رى(شۆرش) ؟
ئه‌نجام:
ب كورتاسى ئه‌م دكارن ببێژن ئه‌نجامێن شكه‌ستنێ (ژده‌ستدانا هه‌موو پیرۆزیێن مادى، نه‌ته‌وه‌یى و مرۆڤایه‌تى) ئه‌ڤه‌نه:
1ـ ژده‌ستدانا پرانیا ئاخا كوردستانێ و بچووككرنا پانتا و سنۆرێن وێ، و گۆهۆرینا جوگرافیا كوردستانێ.
2ـ گۆهۆرینا دیموگرافیا كوردستانێ ب رێیا تورككرن، عه‌ره‌بكرن و فارسیكرنا ده‌ڤه‌رێن كوردان، ڤه‌گوهازتن و كۆچكرنا ب زۆرى یا كوردان ژ وارێ وان و به‌روڤاژى هه‌بوو.
3ـ دزین و تالانكرنا گه‌نجینه و سامانێن كوردستانێ.
4ـ دزین و تالانكرنا دیرۆك، شارستانى، ره‌وشه‌نبیرى و ده‌ستكه‌ڤتێن كوردستانێ و تاپۆكرنا وان ل سه‌ر ناڤێن دوژمنان.
5ـ كوشتار و جینۆسایدكرنێن ل دووڤ ئێك ده‌رهه‌قا كوردان دا.
6ـ هه‌ڕفاندن و ژناڤبرنا پشكه‌كا گرنگ ژ كه‌ساتیا تاكێ كورد و چاندنا ب ده‌هان نه‌خوه‌شیێن هزرى دناڤ عه‌قلێ مرۆڤێ كورد دا.
7ـ تێكدانا ئێكرێزیا ملله‌تى و شه‌هیدكرنا سه‌ركردێن وى.
