بۆچی بهایێ نه‌فتێ دهێته گوهۆرین؟
بهایێ نه‌فتێ د ده‌مێ ئه‌ڤ ساله دا مه‌زنترین نووچه‌یێ ئابووری بوو، بلا ژ بیرا مه نه‌چیت، ب درێژیا مێژوویێ ژێرخانا ئابووری گه‌له‌ك ژ وه‌لاتان یه‌ده‌گ و به‌رهه‌مهینانا نه‌فتێ بوویه، كو دهێنه هه‌ژمارتن ب ئێك ژ مه‌زنترین كاڵایێن بازاڕێن جیهانی، به‌رده‌وام بازاڕێن پشك و دۆلار و زێری ل ژێر كاریگه‌ریا به‌رزبوون یا نزمبوونا بازاڕێ نه‌فتێنه و به‌ره‌ڤاژی، ل سالا پار بهایێ نه‌فتێ ب شێوه‌كێ گه‌له‌ك به‌رچاڤ دابه‌زی كو چو ده‌مه‌كی ب ڤی شێوه‌ی دانه‌به‌زیه. ئه‌گه‌ر ژی زۆر بوون، ژ وان كێمبوونا خواسته‌یا گشتی ل بازاڕێن جیهانێ و زۆربوونا خستنه‌ڕوویا ل هه‌مان ده‌م دا، ب تایبه‌ت وه‌لاتێ لیبیا و عیراق كو پاش كێشه‌یا سیاسی دو چاریا خرابیا باری‌َ ئابووری بوونه هه‌ر ژبه‌ر هندێ بڕه‌كا زۆر ژ نه‌فتا خوه ئێخسته د بازاڕان دا، ب شێوه‌یه‌كی كو ب ملیۆن به‌رمیلان زێده كر. ژ بلی هندێ كو ئه‌و دو وه‌لاته ئیران ژی ب هه‌مان شێوه، ژ بۆ پڕكرنا بودجا خوه به‌رهه‌مهینانا نه‌فتێ زێده‌كر، به‌لێ د جیهانێ دا دۆزینه‌یا جیگر یا نه‌فتێ و كێمكرنا بكارئێنانێ ب ئێك ژ فاكته‌رێن كێمبوونا خواسته‌كی دانا، ئه‌ڤێن هه‌نێ ژ بلی هندێ كو وه‌لاتێ چینێ ب هه‌موو شێوه‌یه‌كی سنۆری بۆ بكارئێنان و كڕینا نه‌فتێ دانا، ب ڤێ چه‌ندێ ژی ئێك ژ سه‌وداگه‌ران (زبون) نه‌فت كێمبوویه. ژ بلی ئه‌ڤان ژی ل ئه‌ڤڕۆ دا بهایێ نه‌فتێ چوویه د قاڵبی چه‌ند بڕیار و به‌رژوه‌ندیان دا، ب تایبه‌ت ژ لایێ وه‌لاتێ ئه‌مه‌ریكا ڤه كو پاش وێ رێكه‌فتنێ ل گه‌ل وه‌لاتێ سعوودیێ كره ب ناڤێ رێكه‌فتنا ترۆمپا یا زۆر جار ب شه‌ڕێ ترومپا ناڤبری ل سه‌ر بها و خستنه‌ڕوو دكارین بێژین یاریكرنه‌ك بوو ب بهایێ نه‌فتێ، له‌ورا هه‌ر چه‌نده ل بیردۆزا ئابووری ب دووماهیێ لێكدانا بگه‌رێن ئه‌وان ژ وانه شرۆڤه‌كێ ته‌مام راست ده‌رنه‌چیت، جاره‌كا دیتر دكارین گرێبه‌ستا شرۆڤه ئابووریان ببه‌ستین ب بڕیارێن سیاسیێن ئه‌مه‌ریكا ڤه. هه‌كه ب تنێ ڤێ حه‌فته‌یێ وه‌ربگرین ئه‌و بهایێ نه‌فتێ د ڤی ده‌می دا، بۆ نموونه ل رۆژا ئه‌ینیێ پێكهاتی بوو ژ وێ چه‌ندی كو نه‌فتا خاما برێنت 250 سه‌نتی زێده‌كر ل سه‌ر بهایێ خوه كو 60. 75$، هه‌روه‌سا نه‌فتا رۆژئاڤایێ ته‌كساس یا ئه‌مه‌ریكی هه‌شت سه‌نت زێدبوو ژ بهایێ خوه كو 50. 84$، نه‌فتا ئۆپێك د نێڤبه‌را 5 بۆ 6 مارس بها ل 55. 77 $ دابه‌زی بۆ 55. 63 $ واته ب بڕا 0. 14$ ب ڤی شێوه‌یه وه‌ك ده‌رده‌كه‌ڤێت ته‌ماما بهاێن نه‌فتێ د وێ رۆژێ دا به‌رزبوون ژبلی ل ئۆپێك كو دابه‌زی. هه‌ڵبه‌ت هۆكارێ به‌رزبوونا نه‌فتا برێنت و تكساس بۆ شه‌ڕێن عێراق له‌گه‌ل داعشێ و كارڤه‌دانا بهایی‌َ نه‌فتێ ل سه‌ر بازاڕێن ئه‌مه‌ریكا ڤه‌گه‌ڕیایه، ل به‌رامبه‌ر دابه‌زینا بهایێ نه‌فتا ئۆپێك ژی به‌حسا وێ چه‌ندێ كریه كو نه‌فتا ئۆپێك هه‌ر چه‌نده بهایێ وێ دابه‌زیت، هێشتا دكاریت به‌رهه‌مێ بهینین ب به‌راوردی ب نه‌فتا به‌ری كو ل نها دا مه‌حاله، چونكو تێچوویی نزیكی 100 $ واته دابه‌زینا بهایێ نه‌فتێ ل قاڵبی زه‌ره‌ره‌كا مه‌زن دانانیت و ب پێچه‌وان ژی نزمبوونا بهایێ وێ رێگری ل به‌رهه‌مهینانیا نه‌فتا به‌رین ده‌كه‌ت و ب ڤێ چه‌ندێ ژی جاره‌كا دیتر ئۆمێد د وێ چه‌ندێ دایه، كو بهایێ نه‌فتێ به‌ره‌به‌ره به‌رزدبێت. هه‌كه بچینه سه‌ر رۆژێن 7 و 8 مارس نه‌فتا كرۆد ب 49. 61 $ كو ب رێژه‌یا %2. 32 دابه‌زیه واته 1. 15 $، نه‌فتا برێنت 59. 73 $ ب رێژه‌یا %1. 26 دابه‌زیه واته نێزیكی 0. 75 $، هۆكاریێن ڤان جاران ڤه‌گه‌ڕایه بۆ به‌رزبوونا قیمه‌تا دایه دۆلاری ب لابرنا بڕا سۆدا ئه‌مه‌ریكی، چونكو بهایێ نه‌فت و دۆلار پێچه‌وانی ئێكن. ل حه‌فتیا رابری دا شاره‌زای وارێ شێكاركرنا نه‌فتێ ستیفن شۆرك ل سه‌ر كه‌نالێ سی ئین بی سی، به‌حسێ وێ چه‌ندێ كر، د ڤی ده‌می دا هه‌رچه‌نده بهایێ نه‌فتێ به‌رزبوویه، به‌ڵێ ل دووڤدا هه‌ر داده‌به‌زیت و ب بازدانا پشیكه‌كا مری شوبهاند كو هه‌رچه‌ند به‌رز خوه بهاڤێت ئه‌وا ل دووماهیێ هه‌ر دێ كه‌ڤێته سه‌ر ئه‌ردی، له‌ورا ئه‌ڤ ساله له‌به‌رامبه‌ر دابه‌زینا بهایێ نه‌فتێ ژ وانه جارجاره هنده‌ك بهایێ وێ به‌رزدبیت، به‌لێ ل دووماهیێ هه‌ر دادبه‌زیت، ل دووماهیێ ژی دێ گه‌هینه وی ئه‌نجامی كو هه‌ر نووچه‌كێَ دۆلار و بانكا ئه‌مریكی ته‌مام بهایێ وان ئاڵوگۆر دبیت.
كرمانجیكرن: ئه‌ڤرۆ
ماسته‌ر ب كارگێڕی كار
