بۆچی ب تنێ (فه‌لسه‌فا كورته چیڕۆكێ)؟!
وه‌رگێڕانا هه‌ر جۆره بابهتهكێ ره‌وشه‌نبیری، ژ كارێن فه‌ر و پێدڤییه، نه‌خاسمه د وارێ ئه‌ده‌بیاتێ دا؛ زۆر یا گرنگه، ژبلی تێكستێن ئه‌ده‌بی (شعر، چیڕۆك، شانۆ و ڕۆمان)، یا فه‌رتر ئه‌وه ڤه‌كۆلین ل دۆر ڤان بابه‌تان ژی بهێنه وه‌رگڕان؛ دا كو هه‌ڤسه‌نگییه‌ك چێ ببیت، چونكی ئه‌و نڤیسه‌رێن د ڤی بیاڤی دا كار دكه‌ن، نه ب تنێ پێدڤی ب تێكستان هه‌نه، ل ده‌مێ نڤیسینێ پێدڤی دبنه بیر و بۆچوون و ڤه‌كۆلینێن ره‌خنه‌یی یێن نڤیسه‌رێن مه‌زن و جیهانی د وارێ ره‌خنه‌یێ دا.
د ڤی بیاڤی دا، په‌رتوكه‌كا چیرۆكنڤیس و وه‌رگێڕ (حه‌كیم عه‌بدوللا) ب ناڤێ (فه‌لسه‌فا كورته چیڕۆكێ و چه‌ند بابه‌تێن دی) د ناڤ به‌رگه‌كێ 220 به‌رپه‌ری دا ژ چاپێ ده‌ركه‌فت.
وه‌رگێڕان، هه‌روه‌كو وه‌رگێڕی د پێشگۆتنا په‌رتووكێ دا نڤیسی: «وه‌رگێڕان وه‌ك پره‌كێ ل ناڤبه‌را جڤاكێن مرۆڤی دا دهێته نیاسین و ئه‌ڤ پره دبیته ئه‌گه‌رێ ڤه‌گوهاستنا شارستانیه‌تێ و هونه‌ر و زانست و زانینێ و ئه‌زموونا مرۆڤی ل ناڤبه‌را ڤان جڤاكان». پاشی ل جهه‌ك دی دبێژیت: «پڕانیا هۆزان و ڕۆمان و كورته چیڕۆك و بابه‌ت و ڤه‌كۆلین و گۆتارێن مه خواندین ب زمانێن بیانی بووینه، له‌ورا مه پێدڤیه‌كا مه‌زن ب وه‌رگێڕانا ڤان جۆره بابه‌تان بۆ سه‌ر زمانێ كوردی هه‌یه».
په‌رتووكا ناڤبری ژ (9) نه‌هـ بابه‌تان پێك دهێت، هه‌شت بابه‌ت ژێ ژ زمانێ ئینگلیزی هاتینه وه‌رگێڕان و بابه‌ته‌ك ژی ژ نڤیسینا وه‌رگێڕی یه كو د سالێن هه‌شتێیان دا هاتییه نڤیسین و ل ده‌ستپێكا نۆتاندا هاتییه به‌لاڤكرن.
ژ گرنگ بابه‌تێن یێن په‌رتووكێ: كورته مێژوویه‌كا كورته‌چیڕۆكێ/ ولیه‌م بۆید، هۆكارێن جڤاكی– مێژوویی د په‌یدا بوونا كورته‌چیڕۆكێ دا/ د. په‌روین قاسمی، بۆچی نوكه كورته‌چیڕۆك ژ هه‌ر ده‌مه‌كی گرنگتره؟/ ستیڤن پێتیت، بۆچی كورته‌چیڕۆك گه‌وهه‌ری نه و بۆچی كێم دهێنه خواندن؟/ چارلز ئی مه‌ی، كه‌توار د كورته‌چیڕۆكا نوی دا- تیۆر و پراكتیك/ چارلز ئی مه‌ی، فه‌لسه‌فا كورته‌چیڕۆكێ/ برانده‌ر ماتیۆر، هاڤیبوون د كۆمه‌ڵا چڕۆكێن (خه‌لكێ دبلن) یا جیمس جویسی دا/ سه‌عد قاسم صه‌غیر، چاڤپێكه‌فتنه‌ك د گه‌ل پرۆفیسۆر چارلز ئی مه‌ی ل دۆر كورته‌چیڕۆكێ/ (رۆبه‌رت داستۆر) ب چاڤپێكه‌فتنێ رابوویه. بابه‌تێ دووماهیێ ژ نڤیسینا وه‌رگێڕی ب خۆیه ل دۆر كۆمه‌ڵا چیرۆكا (زیر و خوین) یا چیڕۆكنڤیسێ باژێرێ مه سه‌یدا (جه‌لال مسته‌فا)ی، كو خودان چه‌ندین به‌رهه‌مه، ئه‌ڤ كۆمه‌له به‌رهه‌مێ وی یێ ئێكێ بوو د سالێن هه‌شتێیان دا هاتییه چاپكرن.
ئه‌ڤ په‌رتووكه ل دۆر كورته‌چیڕۆكا هونه‌ری، ژ بابه‌تێن ڤه‌كولین و ره‌خنه‌یا ئه‌ده‌بی یێن گرنگن، كو بۆ هه‌ر چیڕۆكنڤیسه‌كی دبنه جهێ مفا ژێوه‌رگرتنێ، دیسان بۆ وان نڤیسه‌رێن ب كارێ خواندن و ڤه‌كولین و ره‌خنه‌یێ ڕادبن، ژێده‌ره‌كێ ب مفای و ل به‌رده‌سته، كو بۆ هه‌ر كاره‌كێ نڤیسینێ نڤیسه‌ر دشێت پشتبه‌ستنێ ل سه‌ر بكه‌ت.
بۆچی ئه‌ڤ به‌رهه‌مه ب ناڤێ (فه‌لسه‌فا كورته چیڕۆكێ) هاته ب ناڤكرن، هه‌ر چه‌نده ئه‌ڤ تایتله ژی تنێ ناڤ و نیشانه‌كه ژ كۆما وان مژارێن وه‌رگێڕای، د هه‌ڤدیتنه‌كێ دا، هه‌روه‌سا د چالاكییا ئیمزا كرن و به‌لاڤكرنا په‌رتووكێ دا، د به‌رسڤا ڤێ پرسیارێ دا ژ لایێ به‌رهه‌ڤبوویه‌كی دا، وه‌رگێڕی ئاماژه دایێ، كو «ئه‌ڤ بابه‌ته گه‌له‌ك یێ گرنگ بوو و وه‌كو نامیلكه و سه‌ربخۆ هاتبوو به‌لاڤكرن». دیسان ژبلی تایتلێ سه‌ره‌كی، ل گه‌ل دا هاتییه نڤیسین (و چه‌ند بابه‌تێن دی)، ئانكو وه‌رگێڕی یا خۆ ژ وێ چه‌ندێ رزگاركری هه‌كه بێژین وی ڤیایه سه‌رنجا خوانده‌ڤانی بۆ بابهتهكێ گرنگ ڕاكێشیت كو په‌رتووك هه‌می ل دۆر بابه‌تێ (فه‌لسه‌فا كورته‌چیڕۆكێ) یه، د كارێن ئه‌ده‌بیاتێ دا ئه‌ڤه ژی كاره‌كێ ڕه‌وایه، كو نڤیسه‌ر په‌نایێ ببه‌ته به‌ر ئێك ژ تایتلێن گرنگ و سه‌رنجڕاكێش.
خالا گرنگ یا مه دڤێت ئاماژێ پێ بده‌ین، ل به‌راهییا هه‌ر مژاره‌كێ دا، وه‌رگێڕی چه‌ند رێزه‌ك ل دۆر دانه‌نیاسینا نڤیسه‌رێ بابه‌تی نڤیسینه، داكو خوانده‌ڤان بنیاسیت و ئاستێ وی یێ ڤه‌كۆلینێ ل به‌ر چاڤ وه‌ربگریت، كا بۆچی ئه‌ڤ بابه‌ته هاتییه هه‌لبژارتن!! هه‌روه‌سا تێبینییه‌كا دیتر، كو ب هزرا من ل ده‌مێ وه‌رگێڕانێ، دانانا فه‌رۆز و ژێده‌ران، بۆ خوانده‌ڤانی نه یا به‌رچاڤه كا نڤیسه‌رێ بابه‌تی، ژێده‌ر چه‌وان ب كارئیناینه، ژ به‌ر كو د هنده‌ك مژاران دا، دو جۆره هژمار وه‌كو ئاماژه بۆ ژێده‌ران ب كارهاتینه، ل دووماهییا بابه‌تی ئه‌و هژمار د ناڤ ژێده‌ران دا وه‌كو پێدڤی نه‌هاتینه نیاسین؛ چونكو د رێزكرنا ژێده‌ران دا چ هژمار ل به‌ر وان نه‌هاتینه دانان.
خاله‌كا دی یا گرنگ، وه‌رگێڕ شییایه ل دووماهییا هنده‌ك مژاران، یان وه‌كو فه‌رۆز ل بنێ به‌رپه‌ڕی هنده‌ك شرۆڤه‌كرن و رۆهنكرنان بده‌ته خوانده‌ڤانی ل دۆر نڤیسه‌ر و ئه‌و ناڤ و تایتلێن د ناڤ بابه‌تی دا هاتین، ئه‌ڤه ژی ڕێخۆشكرنه‌كه بۆ پتر مفا وه‌رگرتنێ و ب ساناهی ئێخستنێ.
د ڤان مژاران دا، خالێن گرنگ هه‌نه ل دۆر چه‌وانییا نڤیسینا هونه‌رێ كورته‌چیڕۆكێ، هه‌ر چه‌نده پترییا بابه‌تان، دبیت وه‌كو پێدڤی نه یێن ڤان سالێن دووماهیێ نه ژ ڤه‌كولینێن نوی، به‌لێ بۆ ده‌مه‌كێ كه‌ڤنتر دزڤڕن، لێ وه‌كو هونه‌رێ نڤیسینێ، هه‌ر مفایێ خۆ یێ هه‌ی و وه‌كو بۆچوون و ڤه‌كۆلین بۆ نوكه ژی ددروستن.
ل دووماهیێ ده‌ستخۆشیێ ل وه‌رگێڕی دكه‌ین، كو شییای ڤی به‌رهه‌مێ گرنگ و ب مفا ل سه‌ر كیستێ خۆ بگه‌هینته چاپێ و ب هه‌روه ل سه‌ر نڤیسه‌ران دا به‌لاڤ بكه‌ت، كو ئه‌ڤه ژی مژاره‌كا گرنگه ل به‌ر سینگێ نڤیسه‌ر و وه‌رگێڕان بۆ چاپكرنا هه‌ر بابه‌ته‌كی ژ نڤیسین و داهێنانێن خۆ، گه‌له‌ك جاران ژ نه‌بوونا ده‌زگه‌هێن چاپ و وه‌شانێ كو گرنگییێ بده‌نه ڤان جۆره بابه‌تان، ئه‌و جۆره ده‌زگه‌هه نه‌بن و نڤیسه‌ر و وه‌رگێڕی نه‌چار بكه‌ن ژ به‌ریكا خۆ ب مه‌زێخیت و ببیته باره‌كێ گران ل سه‌ر ملێن وی!!
