بۆ كێمكرنا ئێشانێن ددانان چ دهێته كرن؟
ئه‌ڤرۆ نیوز:
گه‌له‌ك نه‌خۆشێن ددانان ژ كلینیكا نوشداریا ددانان د ترسن و ئێشانا ددانێن وان وه‌سان دژواردبیت كو حه‌ز ناكه‌ن بچنه نوشدارى و ئه‌ڤه دبیته ئه‌گه‌ر كو ددانێن گه‌له‌ك ژوان بگه‌هنه وێ چه‌ندێ كو ب تنێ هلكێشان مفاى ل وان بكه‌ت، په‌یداكرنا چاره‌سه‌ریه‌كا باش و ئارامیا ده‌روونى بۆ نه‌خۆشێ ددانان هه‌تا هزر د ئێشانێ دا نه‌كه‌ت، ئارمانجا هه‌موو نوشدارێن ددانایه، له‌ورا ژى نوكه پتریا نوشدارێن ددانان هه‌ڤركیێ دكه‌ن كا چاوان دێ ئێشانێ كێم كه‌ن؟
د. نه‌جمه‌دین سه‌لیم به‌روارى تایبه‌تمه‌ندێ نه‌خۆشیێن ده‌ڤ و ددانان بۆ رۆژنامه‌یا ئه‌ڤرۆ دیاركر كو گه‌له‌ك رێك هه‌نه بۆ كێمكرنا ئێشانێ ل كلینیكا نوشدارێ ددانان و گوت: ژ به‌ربه‌لاڤترین رێكێن كو هه‌موو نوشدار ب كاردئینن ده‌رمانێن نورمالێن ئێشكێمكرنێ نه وه‌كو( ڤولتارین، پاراسیتول و ئه‌سپرین و ..هتد) كو گه‌له‌ك دباشن بۆ ئێشانێن سڤك و ناڤنجى، به‌لێ ئه‌و ئێشانێن گه‌هشتینه هه‌ودانا ده‌مارا ددانى یان قنێر و كولكێن عه‌داڤێ دگه‌ل بن گه‌له‌ك مفاى لێ ناكه‌ن و پێدڤیه هنده‌ك ده‌رمانێن دى ل ژێر سه‌رپه‌رشتیا نوشداره‌كێ تایبه‌تمه‌ند بهێنه ب كارئینان و بۆ ده‌مه‌كێ كورت، و یا ژ ڤێ هه‌میێ گرنگتر ژى ده‌ستنیشانكرن و چاره‌كرنا ئه‌گه‌رێن ئێشانێ یه كو ئه‌و رێكا دروستن بۆ نه‌هێلانا وان ئێشانان.
د. نه‌جمه‌دینى دیاركر كو هنده‌ك ده‌رمان هه‌نه كه‌رستێ كودایین دناڤدا هه‌یه ئه‌م دده‌ینه نه‌خۆشى به‌لێ نابیت نه‌خوش بێى نوشدارى ب كاربینیت، ژبه‌ركو گه‌له‌ك ب كارئینانا وان دبیته ئه‌گه‌رێ په‌یدابوونا ئیدمانێ بۆ مرۆڤى و پاشى ب زه‌حمه‌ته نه‌خۆشى شیانێن هێلانا وان هه‌بن.
بۆ كونترولكرنا ئێشانان گه‌له‌ك جورێن به‌نجێ ب شێوه‌یێن ( جێل و كریم و سپره) هه‌نه كو ل ده‌مێ ددان دهێنه هلكێشان دده‌نه نه‌خۆشى داكو هه‌ست ب ئێشانێ نه‌كه‌ت و گوت: ل ڤێره خاله‌كا گرنگ هه‌یه ئه‌وژى ل ده‌مێ نه‌خۆش هه‌ست ب ئێشانا ددانى دكه‌ت دێ قه‌ستا ده‌رمانخانان دكه‌ن بۆ كرینا ڤان به‌نجا، ئه‌ڤه گه‌له‌ك یا خراب و ب مه‌ترسیه، ژبه‌ركو گه‌له‌ك ب كارئینانا وان بێى نوشدارى دێ سه‌ربارك ژێ په‌یدابن.
هه‌روه‌سان گوتژى: نوشداریا ددانان بۆ هنده‌ك ده‌لیڤێن ده‌ستنیشانكرى وه‌كو نشته‌رگه‌ریێن دێمى و لامكا و دیسان لده‌مێ چاره‌سه‌ركرنا خودان پێدڤیێن تایبه‌ت و هنده‌ك جارا بۆ چاره‌سه‌ریا ددانێن زارۆیان ژى به‌نجا تمام دهێته ب كارئینان. نوكه گه‌له‌ك كه‌س حه‌ز دكه‌ن ڤێ رێكێ ب كاربینن و چاره‌سه‌ریا هه‌موو ئاریشه‌یێن ددانێن خۆ د روونشتنه‌كێدا بكه‌ن و ئه‌ڤه د شیاندایه هه‌كه هات و نه‌خۆش ب تمامى هاته به‌نجكرن و گه‌له‌ك ژ خه‌لكى ژى وه‌سان هزر دكه‌ن كو ئه‌ڤ رێكه یا ب مه‌ترسیه ژبه‌ركو نه‌خوش نه‌چاره بۆ ده‌مه‌كى بمینیته د نه‌خوشخانێ ڤه و به‌نجا خوجهى باشتره.
تایبه‌تمه‌ندێ نه‌خۆشیێن ده‌ڤى و ددانان دیاركر ژى كو رێكه‌كا دیتر ژى هه‌یه ئه‌وژى ب كارئینانا غازا كه‌نیێ ( نتروسئوكساید) ئه‌ڤ غازه دهێته ب كارئینان ب تایبه‌ت بۆ زارۆیێن ژ شه‌ش سالیێ و پێهه‌ك بۆ كێمكرنا ترسا وان و ئارامكرنا وان و ئه‌ڤه ژلایێ نوشدارێ ددانان دهێته ب كارئشینان و چ مه‌ترسى تێدا نینه.
به‌لێ د حاله‌تێن دژوار دا كو هنده‌ك جاران ب هه‌واركى دگه‌هنه نه‌خوشخانێ و دخوازن نشته‌رگه‌ریێن مه‌زن بۆ نشته‌رگه‌ریا لامك و دێمى بهێنه كرن، بێهوشكرنا گشتى چاره‌سه‌ریا ئێكانه‌یه و دڤێت بۆ نه‌خۆشى بهێته دانان به‌لێ هه‌كه نه‌خوش یێ هاریكار بیت دده‌مێ چاره‌سه‌ریێ دا ل وى ده‌مى رێكێن دى یێن كو ل كلینیكا ددانان هه‌ین دێ هێنه ب كارئینان و ئه‌م ل وێ باوه‌ریێینه كو هه‌تا نوكه چ گازنده ل سه‌ر وان رێكان ژى نه‌هاتینه كرن ب تنێ د هنده‌ك حاله‌تێن ده‌گمه‌ن دا نه‌بیت.
