بیره‌وه‌رێن ئادارێ. . ژه‌نین و نالینن

هه‌لكه‌فت و بیره‌وه‌رێن ئادار و نه‌ورزێ ب ژه‌نین و ده‌نگڤه‌دان هه‌رده‌م وه‌ك زه‌نگلان دهێنه‌ لێدان و ب نالینان دهێنه‌ گوتن و ساخكرن. وه‌ك مه‌هه‌كا كوردی یا پر خوه‌شی و نه‌خوه‌شی. هه‌ر ژ یێن ب نالین وه‌ك كارێن نه‌ مروَڤاتی ژ كیمیابارانكرنێ هه‌تا كوَچبه‌ریێ و روودانێن دلته‌زین و وه‌غه‌ركرنا سه‌ركردان و خوَرته‌ مێر و عه‌گیدان و رۆژێن سه‌خت و دژوار و یێن ب ژه‌نین و خوه‌شی وه‌ك هاتنا سه‌رسالا كوردی یا نوو (نه‌وروز) و سه‌رهه‌لدان و شوَره‌شێن كوردی و بوونا سه‌ركرده‌ و قاره‌مان و رێكه‌فتنێن دیرۆكی و روَژا چاندنا نه‌مام و داروبار و سه‌یران و ئاهه‌نگان. كو دبنه‌ سه‌ربۆر و كه‌لتور و دروشم و سیمایێ دۆزا ملله‌ته‌كێ خه‌باتكه‌ر بوَ بریارا چاره‌نڤیس و به‌ر ب راگه‌هاندنا ده‌وله‌تا كوردی و ئه‌و بیره‌وه‌ری و هه‌لكه‌فت ئه‌ڤه‌نه‌: 1ـ 3 -1979 وه‌غه‌ركرنا بابێ روَحی یێ نه‌ته‌وه‌یا كورد بارزانیێ نه‌مر (مسته‌فا) پشتی ژیه‌كێ پر خه‌بات و جانفیدایێ و ده‌ربه‌ده‌ری و پشكداری و سه‌ركردان شوَره‌شێن بارزان1932 و 1943 و 1945 و ئیلۆنێ 1961. سه‌خمه‌راتی بده‌ستڤه‌ئینانا مافێ كوردان یێ ره‌وا و سه‌ربه‌خوه‌یا كوردستانێ، هه‌روه‌سا پشكداری د دامه‌زراندا كوَمارا كوردستان دا ل سالا1946 و وه‌رگرتنا پلا جه‌نه‌رالیێ ل ئێكه‌تیا سۆڤێتی یا به‌رێ. ل بارزان یێ هاتیه‌ ڤه‌شارتن ل گه‌ل ئدرسێ جانه‌مه‌رگ و مه‌زارێ وان یێ بوویه‌ جهێ سه‌ره‌دانا هه‌می كورد و كوردستانیان ژ هه‌رچار پارچێن كوردستانێ و جیهانێ. 1/3/1936 سه‌رهه‌لدانا دێرسمێ ل كوردستانا باكوَر هه‌لدا ب قومانداریا سه‌ید رزایێ دێرسمی. سیاسه‌تا ئه‌تاتوركی دژی ڤێ شوَره‌شێ راوه‌ستیا و هه‌لوه‌شاند نێزیكی هه‌شت هزار مرۆڤ ئیباده‌كرن ب هه‌می جوَرین چه‌كی و كارێن نه‌ مروَڤاتی و ل 10-9-1939سه‌ید رزا هاته‌ ل سێداره‌دان. 4/3/1192 وه‌غه‌ركرنا پێشه‌وایێ كورد سه‌لاح دین ئه‌یۆبی وه‌ك قومانداره‌كێ ب هێز و عه‌گید و خورت سه‌رپه‌رشتیا شه‌ڕێن خاچێ دكر. ئێكه‌ ژ وان كوردێن خزمه‌تا عه‌ره‌بان و ئایینێ ئیسلامێ كرین. ل دیمه‌شقێ پایته‌ختێ كوَمارا سووریێ یێ هاتیه‌ ڤه‌شارتن و یێ بوویه‌ جهێ سه‌ره‌دانا خه‌لكی و گه‌شتیاران. 5/3/1991 ده‌ستپێكا سه‌رهلدانا كوردستانێ ل باژێرێ رانیا دژی داگیركه‌رێن كوردستانێ. ب هه‌موو ته‌خوچینان ڤه‌ وه‌ك ئه‌لهۆیێن چیا رابوون بوَ رامالینا ده‌ڤه‌رێ ژ ره‌گه‌زپه‌رست و شۆفینی و داگیركه‌رێن رژێما گوَربه‌گۆر هه‌تا هه‌می باژێر و باژێركێن كوردستانێ ڤه‌گرتی. 6/3/1975 رێككه‌فتنا خیانه‌تكارانه‌ یا جه‌زائیر دژی ملله‌تێ كورد هاته‌ مۆهركرن د ناڤبه‌را ئیرانێ و عێراق ڤه‌ ب هاریكاری و پشته‌ڤانیا سه‌رۆكێ جه‌زایر(هه‌واری بومودیه‌م) ل جه‌زایر وه‌ك پیلانگیره‌كی ل سه‌ر ملله‌تێ كورد و حه‌تا نوكه‌ شوونوارێن ڤێ خییانه‌تێ یێن مایین. لێ به‌رسڤا ڤێ چه‌ندێ بوَ وان دوژمنان شوَره‌شا گوَلانێ بوو ل 26-5-1976. 8/3/1908 جه‌ژنا ئافره‌تێن جیهانێ و كوردستانێ كو ئافره‌تا كورد ژی وه‌ك نیڤا جڤاكی یا به‌رز و پشكداره‌ د ڤێ بیره‌وه‌ریێ دا ب به‌رنامه‌ و چالاكی. 10/3/1970 موَركرنا رێككه‌فتنا حوكمێ ئوَتونومی بوَ كوردستانێ د ناڤبه‌را بارزانیێ نه‌مر و رژێما عێراق دا ل گوَندێ ناوپردان. وه‌ك به‌رهه‌مێ شوَره‌شا ئیلۆنێ و بزاڤا رزگاریخوازیا كوردی و مافێ كوردان بوَ جارا ئێكێ هاته‌ توَماركرن ل دستوورێ عێراق. 11/3/1970 راگه‌هاندنا رێككه‌فتنا 11 ئادارێ یا دیرۆكی ل به‌غدا ول گوَره‌پانا ته‌حریر و جه‌ماوه‌ره‌كێ مه‌زن به‌رهه‌ڤبوو كو چ جاران نه‌هاتبوو ئه‌نجامدان د دیرۆكا عێراق دا. 14/3/1903 ژ دایكبوونا بابێ روحی یێ نه‌ته‌وا كورد بارزانیێ نه‌مر مسته‌فا كو ملله‌تێ كورد ژڤان هه‌بوو ل گه‌ل قه‌ده‌ر و دیرۆكێ كو دێ سه‌ركرده‌ك هێته‌ سه‌ردونیایێ و ب ناڤێ وی كورد دێ هێنه‌ نیاسین و دێ بیته‌ پاریزه‌ر و به‌رڤانێ ڤی ملله‌تی و هه‌می ژیانا خوه‌ دێ ته‌رخان كه‌ت د بزاڤا رزگاریخوازیا كوردی دا و بده‌ستڤه‌ئینانا مافێ ره‌وا. 14 -3-1991 سه‌رهه‌لدانا باژێرێ دهۆكێ وه‌ك روَژه‌كا دیرۆكی وه‌ك شێران خه‌لكێ دهۆكێ یێ شه‌ره‌فمه‌ند رابوونه‌ سه‌رخوه‌ و د ده‌مه‌كێ كێمدا باژێر ژ ده‌ستێ رژێما ره‌گه‌زپه‌رست و شۆفێنی رزگاركر و ب ئالا و سروودا ئه‌ی ره‌قیب و دستقوتانان ل جاده‌ و كولانان ده‌ربڕین ژ هه‌ستا خوه‌ یا نه‌ته‌وه‌یی و نیشتیمانی كر. 14 ئادارێ بریارا په‌رله‌مانێ كوردستانێ ببیته‌ رۆژا چاندنا نه‌مامێن داروباری و گولان دابمینیت كوردستان هه‌رده‌م یا كه‌سكین و ژینگه‌هه‌كا هه‌ردم ساخله‌م. وه‌ك رێزگرتن ب روَژا بوونا بارزانیێ باب مسته‌فا. 15/3/1932 ده‌ستپێكا شوَره‌شا ئێكێ یا بارزان ب سه‌رۆكاتیا شێخ ئه‌حمه‌د بارزانی د گه‌ل دا برایێ وی بارزانی مسته‌فا وه‌ك شوَره‌شه‌كا مه‌زن دژی داگیگه‌ران و بده‌ستڤه‌ئینانا مافێ ره‌وا. و حه‌تا سالا 1937 یا به‌رده‌وام بوو. لێ حوكمه‌تا بریتانیا و عێراق و توركیا ژ ڤێ بزاڤێ و شوَره‌شێ دلنه‌خۆشبوون و درازیی نه‌بوون. له‌ورا شێخ ئه‌حمه‌د هاته‌ نه‌فیكرن بوَ باشوورێ عێراق. 16/3/1988 كیمیابارانكرنا باژێرێ هه‌له‌بچا شه‌هید ل سه‌ر ده‌ستێ رژێما گوَربه‌گوَر دژی هه‌می عورف مافێ مروَڤایه‌تیێ و شه‌رعییه‌تا ده‌ولی وه‌ك چه‌كه‌كێ قه‌ده‌غه‌كری بكارئینانێ. كو 5000 ژ خه‌لكێ سڤیل هاتنه‌ كوشتن وه‌ك شه‌هیدێن كوَردستانێ. لێ مخابن ژ به‌ر سیاسه‌تا رژێما به‌عس و كاودانێن وی ده‌می چ راگه‌هاندنه‌كا پێدڤی بوَ نه‌هاته‌ كرن ل سه‌ر ئاستێ جیهانی ل وی ده‌می. لێ پشتی سه‌رهلدانا ئادارا 1991 و پێكئینانا په‌رله‌مان و حوكمه‌تا هه‌رێما كوَردستانێ سالانه‌ ئه‌ڤ بیره‌وه‌ریه‌ دهێته‌ ساخكرن ل سه‌ر ئاستێ كوردستانێ و جیهانێ و بوَ ماوێ پێنچ چڕكا هاتنوچوون دراوه‌ستیت دگه‌ل ئه‌نجامدانا هنده‌ك چالاكیان و نوكه‌ ژی پارێزگه‌ها چاریێ یه‌ ژ بلی كه‌ركووكێ. 19/3/1994 جه‌ژنا نه‌وروزێ بوَ جه‌ژنا فه‌رمی ل توركیا بوَ جارا ئێكێ ئاگرێ نه‌وروزێ دهێته‌ هه‌لكرن ب رێوره‌سمێن تایبه‌ت و به‌رنامێن تایبه‌ت دهێنه‌ به‌رهه‌ڤكرن و ب سه‌دان هزاران كوردێن كوردستانا باكوور پشكداردبن.
• 21/3/.. .. جه‌ژنا نه‌وروزێ، سه‌رێ سالا كوردی وه‌ك جه‌ژنه‌كا نه‌ته‌وه‌یی و مللی یا هه‌می ملله‌تێن ئاری ژ كورد و فارس و توركمان و ئه‌رمه‌ن و ئه‌ڤغان و تاجیك و ئۆزبه‌كی و ئازریا و قیرغستیا و باشوورێ روَژئاڤا ل هند و قه‌فقاسیا. ب هنده‌ك رێوره‌سم و تقوسان و ب تامه‌كا تایبه‌ت ئاهه‌نگ دهێنه‌ گێران و ل جه‌م مه‌كوردان زێده‌باری ڤێ چه‌ندێ 21 نه‌وروزێ دهێت وه‌ك ڤه‌رێژه‌كا كوور و دوور یا خه‌باتێ دژی سیته‌مكاری و ره‌گه‌زپه‌رستیێ و پارچه‌كه‌ ژ كه‌له‌پوورێ كوردی یێ ره‌سه‌ن. 25/3/1976 وه‌غه‌ركرنا جه‌نه‌رال ئیحسان نووری پاشا پشتی شوَره‌شا ئاگری 1927-1930 و ده‌رڤه‌ده‌رێ و روَژێن سه‌خت و نه‌خوَش وه‌كو هاتیه‌ دیاركرن د پرتووكا مامۆستا موسده‌ق توڤی (سالێن په‌نابه‌ریێ ژ ژیانا ئیحسان نووری پاشا). و ل دووڤ پلانه‌كێ ب روودانا ماتۆره‌كی هاته‌ كوشتن ل ته‌هرانێ ل ڤێ روَژێ گه‌هشته‌ كاروانێ شه‌هیدێن بزاڤا رزگاریخوازا كوردی. 28/3/1991 ده‌ستپێكرنا كوَچا ملیۆنی یا ملله‌تێ كورد و به‌ر ب سنۆرێن توركی و ئیرانێ ڤه‌ چوون و مال و حالێن خوه‌ هێلان وه‌ك په‌یاده‌ قه‌ستا هه‌ردو ده‌وله‌تان كرن ل ژێر سه‌قایه‌كێ پر به‌فر و باران ب ده‌هان روَژان برسی و پێخاس و ب سه‌دان وه‌لاتی بوونه‌ قوربانی وه‌ك كاره‌ساته‌كا مه‌زن و ژدانا جیهانێ هشیاركر و هه‌ژاند و ب ئه‌نجامێن باش یێن نه‌ته‌وه‌یی و مرۆڤاتیێ ب داوی هات ل سه‌ر ئاستێ ناڤخوه‌یی و جیهانی. 31/3/1947 سێداره‌دانا پێشه‌وا قازی محه‌مه‌د سه‌رۆكێ كوَمارا كوردستان ل مهاباد. پشتی كۆمار هاتیه‌ راگه‌هاندن ل22-1-1946و پشتی بوَرینا 11 مه‌ه و 11 روَژان ل سه‌ر ژیێ كۆمارێ. كوَمار هاته‌ هه‌لوه‌شاندن و ل ڤێ روَژێ قازی محه‌مه‌د و برایێ وی سه‌یفی و كورمامێ وی سه‌دڕی هاتنه‌ سێداره‌دان ژ لایێ شاهینشاهیڤه‌ كو هه‌ر سال وه‌كو ئه‌ڤرۆ وه‌ك زه‌نگله‌كێ دهیته‌ لێدان د گۆره‌پانا ئاشتیێ و ئازادیا گه‌لان دا و ب رووره‌شی و شه‌همزاری سه‌ردارێن وی ده‌می رسوا و توانبار دكه‌ن.

کۆمێنتا تە