ب دەستێن كەلامچەكری ڤە ئەز ژ زیندانێ ڕەڤـیم و قـورتال بـووم
دیدار: رەمەزان دەشتمری/ زاخۆ
3 – 3
ئەوبی ل سالا 1983ی حكومەتا توركیا لەشكەركی زور بۆ سەر سنوری ئینابوون و مالێن مە ل ئەوی دەمی مە بۆ گوندێ توی شەمبیكێ ئینابوون. دەمێ مالا مە هاتی بۆ گوندێ توی شەمبیكێ و ل دویڤ بڕیارا لیژنا ناوچا ئامێدیێ ئەز وەك پێشمەرگە و هەم وەك كادر بیمەر بەرپرسێ چەكدارێن بەرگیری مللی یێن ئەوان گوندێن ل دەور و بەرێن توی شەمبیكێ و مە دەست ب ڕیكخستنا كارێ خۆەكر. كارێ مە بەرفرهبی و هەر ژ گوندێ دەردەلێ و بیشیلێ و میسكا و ئەلكویشكێ و چمبلكێ و توی شەمبیكێ و ئەڤە بینە ئێك كرتێ ڕێكخستنێ و ئەم ل سەر كارێ خۆە بەردەوام بین ژ بەركو ل ئەوی دەمێ هێرشێن عەسكەرێ حكومەتا عیراقێ بۆ سەر دەڤەرێ دهاتن. ل سالا 1984ی ل ئەوی دەمی من دەوارەكا هێسر هەبی و من جل و بەرشت كر و ئەز بۆ گوندێ گەرەمویسێ ل كوردستانا باكور چوین ب مەرەما پەیداكرنا هندەك ئازوقەیی. پاشی بۆ گوندێ دویلێ چووم و ب ڕیكێ سێ كەسێن دیتر ب ناڤێ مەعروف و سادق و حەبیب ئەم دگەل ئێك چوین و هەڤالێن پشتی دوو شەڤا ئەم بۆ مال ڤەگەڕیان و ئەز بۆ گوندێ گەرەمویسێ چووم و ب ڕۆژێ ئەز ل مالا نەعمویی و ل ئەوی دەمی كەسەك دیتر ب ناڤێ براهیم خەلكێ گوندێ دویلێ ل مالا نەعویی بی و پشتی مە فراڤین خواری و مە پیچەكێ خۆە درێژكر و داب ێهنا خۆە ڤەدین. ل دەمەكێ براهیم ژ مال دەركەفت و پاشی من دیت عەگیدێ موختار كو ئاغایێ گوندێ گەرەیمویسێ بوو و دگەل ئەفسەرێ قەڕەقولا گوندێ گێمانێ و دگەل هەژمارەكا جوندرمان هاتن ئەم گرتم و بۆ قەڕەقولا گوندێ ئەلەموینێ برم. ل قەرەقولا گوندێ ئەلەموینێ دوو ئەڤسەرێن عەسكەری لێ هەبین و هەردوو ئەفسەر هەڤالێن من بوون.ئەڤ هەردو ئەفسەرێن توركی گەلەك جاران دەمێ مالامە ل زوما شكەفتە ڕەشێ یێن هاتین مالا مە و مە فراڤین یا پێكڤە خوارین. ل ئەوی دەمی عەگیدێ موختار هاتە قەرەقەلێ و گوتە ئەوان ئەفسەران ڕەجەبی ئازادبكن. ئەوان هەردوو ئەفسەران گوتە عەگیدێ موختار: ئەم ڕەجەبی ژ تە دنیاسن بەلێ ژبەر ئەفسەرێ قەرەقولا گوندێ گیمانێ نەشێن ئەوی ئازاد بكەین. ل دەمژمێر حەفتێ ئێڤاری هەتا یازدەیی شەڤێ ڤەكێشا و پاشی ئەز و ئیبراهیم نەعمو دانەعەمربی و دگەل كوڕێ سەلیم نەعمو و كورێ محەمەد نەعمویی و دگەل هەشت جەندرما ل ترومبێلەكا عەسكەری سیاركرن و ترمبێل بەرەف قەسركێ و ژێهەل بۆ گوڤا حاجی ڤە چووین. ب ڕێكێ ڤە هزرەكێ خۆە ل سەرێ مندا و هەر وەكی سەد كەس بێژنەمن دێ هندەك هێن بەراهیكا هەوە و دێ تە ئازاد كەن.هەڤالێن دزانن ئەز یێ هاتیم دەستەسەركرن و ئەوان كارێ خۆە یێ بەرهەڤرین و ل ئەوی دەمی جادە یا ئاخبی و هەر ب ڕێكێ ڤە هەر من دگوت: دێ هندەك هێن براهیكا مە ل پشتا قەسركێ بوسەیەك هاتبی دەینان و هندەك دارێن مەزن هاتبین بڕین و ئەو دارە كرنە د ڕێكێ دا و جادە هات گرتن و ل دەمێ ترومبێل ڕاوەستایی و هەر ئێكسەر جەندرمە ژ ترومبێلێ هاتن خوار و بەزین دابچن ئەوان داران ژ ڕێكا ترومبێلێ ڕاكرن و داب بورن. ل ئەوی دەمی هەڤالێ مەعروفی ل كاشیێ تڤەنگێ دا و ل ئەوان جەندرما كرە قێڕێ و گوت: ڕەجەب ئیرانی بەردن و ئازاد بكن یان دێ ئاگری بردەینە ئەڤێ ترومبێلێ. ئیبراهیمی گوت: ڕەجەب دگەل مە نینە و ئەم گەرەمویسی نە ژبەرئەفسەرێ چاویش نەویریا بێژت ئەڤە ڕەجەب یێ دگەل مە د ئەڤی ترومبێلێ دا. هەر ئێكسەر تەقە هات كرن و ئێكە جەندرمە برینداربی و كەسەكی هاولاتی ل نێزیكی ئەوان بی ئەوژی برینداربی و دەنگێ تەقی خوەشتر و ئەڤ ئەفسەرێ قەرەقەولا ئاروشێ ناڤێ وی عەبدولا بو و خوە ژ ترومبێلێ هاڤێت و بەرچاڤكێن وی كەتن عەردێ و شكەست و ب زمانێ توركی گوتە براهیمی ئەڤە چ دبێژن؟ براهیمی گوت: ئەو یێ دبێژن رەجەب ئیرانی ئازاد بكەن. ئەڤی ئەڤسەری گوتە جەندرمەكێ دەستێن ڕەجەبی ڤەكن و بەردن و دەمێ ئەڤی چاویشی وەگوتی و هەر ئێكسەر من خۆە ژ ترومبێلێ دا هاڤێت و گازی مەعریفی كر و گوتی: ئەڤە ئەز هاتم؟ ل دەمنێ بویە تەقە دەمژمێر حەفتی ئێڤاری بی و ئەڤی تەقێ هەتا هەشت و نیڤێ ڤەكێشابوو. ئەو بۆ ئەوێ نهالێ چووم و كەفتمە دناڤ ئەوان تڕاشاندا و جلكێن من هەمی قەتان و ل ئەوی دەمی ئەڤان پێشمەرگەیان ئەڤ كەمینە سێ گوشەیی دەینابی و مەعریف و سادق و حەبیب نێزیكتر بون و گوتنە من: تو یێ ی سلامەتی؟ من گوت: كەسەكی گەرەمویسی یێ هاتی كوشتن و كەسەك دیتر بریندارە و پاشی من گوتە وان: تەقێ بەس بكن ئەڤە ئەز ژ دەستێن عەسكەری دا قورتالبیم و ئەوان ب زمانی توركی گوت: بەختێ مەلا موستەفایی رێكا مە بەردەن و پاشی ئەو دار ژ جادێ راكرن و ئێنان دەرێ و ترومبێلا خۆە دانە شولی و ب لەز چوون. ئەز ژی دگەل هەڤالان هاتین و ل ڕۆژا پاشتر بۆ كانیا مازی چنێ و هندەكا بەری مە و هێشتا ئەو ئاگر نە ڤەمری بی و من گوت هەڤالان ئەڤێ كەلامچی ژ دەستێن من ڤەكەن و ئەوبی دەستێن من ڤەكرن و جهێ كەلامچێ وەرمتبین. هەما هو بۆ كەیف من دەستدا جەكا سمینوف ددەستێ مندا بوون و هەر دجهدا من دیت سادق و حەبیب و حسین و هەر سێكا پێكڤە ل كاشیێ غەدارا دان و گوتن: نە لڤن یان دێ تەقێ ل هەوە كەین. بەرێ خۆە ددەینێ زەلامەك یێ ل دەوارەكی هیستر سیارە و دوو زەلامێن دیتر ژی یێن ب دویڤرا دهێن و پاشی ئەڤ هەرسێ كەسە دەركەتن نیاس ئەوژی (محەمەد و یوسف و سالح ) ئەوژی ل هاوارا من هاتبینو چەوا ئەز دیتم و هەر ئێكسەر ژ دەوارا هێسترێ هات خوار و هاتن ئەز ماچی كرن و گەلەك كەیفا وان هات و كو ئەز ژ ناڤ دەستێن توركادا قورتال بیم. پاشی ب كەیف و خوەشی ئەم هاتن مالێ و ل ئەوی دەمێ مالێن مە ل گوندێ هرورێ بین. ل سالا 1985ی عەسكەرێ حكومەتا عیراقێ دڤیان هێرشی گوندێ هرورێ بكەن و گوندی ب سوژن و هێرشا ئەوان هەتا گوندێ چەلكا سەیدا هات و پاشێ پاشدا زڤڕیڤە. ل دەمێ ئەنفالا ڕەش یا سالا 1988ی ئەم ئاوارەیی وەلاتێ توركیا بوون و ل كەمپا سلوپیا ئاكنجی بین. ل ئەوێ كەمپا باژێرێ سلوپیا هەژمارا سێزدە هزار كەسێن ئاوارە لێ هەبین. و پشتی ماوێ بیست ڕۆژان من ناڤێ خۆە بۆ ئیرانێ نڤیسی و پشتی بورینا بیست ڕۆژان ئەم بۆ ڕۆژهەلاتا كوردستانێ چووین و و گەهشتن ڕاژانێ و ل ئەوی دەمی خێزانا منژی دگەل من بین و پاشیی ئەم ل ئوردیگایێ (مچیم) و من هەر ل ئەوی دەمی ناڤێ خۆە گوهارتبوو. بۆ ماوێ سەد و هەشتێ رۆژان ئەم ل ئوردیگایی مان و كاودانێن مە گەلەك دنەخوشبون. ل دەمەكێ ترومبێلەكا قامیون ئینان و بەرپرسێ ئوردیگایێ ناڤێ ئەوی شاهبەندەربی و گوت: هەر كەسێ بڤێت بۆ وەلاتێ توركیا بچت بلا ناڤێ خۆە تومار بكت و دێ ئەوی هنێرین. من ناڤێ خۆە توماركر و بەلێ ئەم ب قەچاخی بۆ سەر سنوری هنارتن و دناڤبەرا سنورێ ئیرانێ و توركیادا و دگوتنێ: گەلیێ دێرێ و ل ئەوێ شەڤێ ئەم ل وێرێ ماین و ب دویراتیا شەش دەمژمێرا ژ بانیا شاكاكا دویرە و زەلامەكێ دگوتنێ (حەسەن عەبدلغەفور) خەلكێ زاخۆ بی و ئەو ب تنێ ما دگەل من و هندەك جاران هاریكاریا من كر و هەر وەسا ئازاد گەرماڤی و تەحسین كەمەكی ئەوژی دگەل مەبین. و پاشی ئەم ل ئیرانێ ماین و ئەركێ مە یێ پێشمەرگایەتیێ دگەل ماموستا (نەجمەدین یوسفی) بی و بۆ ماوێ چوار سالان ئەم دگەل ئێك ماین. ل دەمێ سەرهلدانا بهارا سالا 1991ی ئەوبی نەجمەدین یوسڤی و دگەل مەلا رەمەزان قومری بارەگایێ خۆە ل ناحیا زاویتە ڤەكرن و ل ئەوی دەمی ئەز ل بارەگایێ (مكتب سیاسی) بیم و سەیدا نەجمەدین یوسڤی دوو بروسكە بۆ ڕیكا تاهر چەلكی بۆ من ڤڕیكرن و دەمێ من ئەو بروسكە خواندینو گوتی بلا بێت و بارەگایێ مە یێ ل ناحیا زاویتەیە. ل ڕۆژا دیتر ئەز چووم مالا سەیدا نەجودینی و هندەك جلك و پێویستی كرنە دناڤ جانتەیەكێ دا و ئەز بۆ حاجی عومران هاتم و بۆ قەزا سید سادق ل دەمەكێ ترومبێلەك هات و ل ڕاستا من ڕاوەستا ئەز لێ سیاربیم و بەرێ خۆە ددەمێ ئەڤە پێشمەرگەیێن ماموستا حەبیب كەلەش ئەوژی دێ بۆ كوردستانێ دهێن. ئەم گەهشتن بۆ ناحیا دێرەلوكێ و ئەم بارەگایێ ماموستا حەبیب كەلەش هاتن خوار و ئەو مانە ل بارەگایی و من گوت: ئەز دێ بۆ ناحیا زاویتە دێ چم و گەهشمە سەیدا نەجمەدین یوسڤی ژبەركو ئەوێ جابا من یا ڤڕێكری كو ب گەهمە وی. ئەوبی من بروسكا سەید نەجمەدین یوسڤی ئەوا بۆ من ڤڕێكری من نیشا وان دا و ئەز ب ترومبێلا خۆە بۆب ۆ ناحیا زاویتە گەهاندندم و هەر چەندە ڕیك گەلەك یا نەچێكری بی و ئەز د توزێ ڕا مابیم و دەمێ گەهشتیم بارەگایی و كاك فازل میرانی گوتە من: كاك ڕەجەب ئەڤە چ ل تە هاتیە و تو یێ دناڤ توزێ دا مایێ و هەر نوكە بلەز هەڕە د سەرشویێ ڤە و لاشێ خۆە بشو . هەر دئەوێ گاڤێ دا ئەز چوم بۆ سەرشویێ و من لاشێ خۆە شویشت و جلكێن خۆە گوهوڕین. و ل ڕۆژا دیتر ئەز چووم دەڤ سەیدا نەجمەدین ل بارەگایێ و ل دەمێ سەیدا نەجمەدین ئەز دیتیم گەلەك كەیفا ئەوی هات و هات ئەز ماچی كرم و ئەركێ من بێ وەك بەرپرسێ ئیمناهیا بارەگایێ لقێ ئێك ل ناحیا زاویتە هەتا بارەگایێ لقێ ئێك بۆ ناڤ سەنتەرێ باژێڕێ دهوكێ هاتیە ڤەگوهاستن. ل دەمەكێ كاك فازل میرانی و سەیدا نەجمەدین یوسڤ ل بارەگایێ لقی ئێك و گازی من كر و ئەز چووم ل دەڤ وان ئەوان ڕویشتم خوار و كاك فازل میرانی گوتە من: كاك ڕەجەب تە باوەرنامە یا هەیی دێ حكومەتا هەرێما كوردستانێ پێكئینن و هەكەر تو یێ ڕازی بی دێ پلەیكا حكومەتێ دەینەتە. من گوتە كاك فازل میرانی: هەكەر پلەیەكا عەسكری هەبت من دڤێت ئەز دگەل هێزا لەشكری ئەركێ خۆە ببینم. پشتی سەیدا نەجەدین و كاك قازل میرانی ل سەر ئەڤێ پێشنیارا من ڕازی بین و هێزا پێشمەرگەیی ب ناڤێ هێزا( ڕێلین) هات دروستكرن و هەڤال مەحمود هروری بێ ئامر هێز و ئەزژی بیم ئامر بەتالیونێ ئەڤێ هێزێ ئەز بەردەوام بیم ل سەر ئەركێ پێشمەرگایەتیێ هەتا سالا 1996ی بەردەوام بیم و پاشی وەك كادر بۆ بارەگایێ لیژنا ناوچا زاهۆ هاتم ڤەگوهاستن و پاشی بۆ بارەگایێ لەقی هەشت هاتم ڤەگوهاستن و نوكە ئەك ئەندام مەكتەب ل بەشێ ئیدارە و دارایی ئەركێ خۆە دبینم و ل سەر خزمەتا پارتی و نیشتمان پەروەریێ بەردەوامم .
