ب دەستێن كەلامچەكری ڤە ئەز ژ زیندانێ ڕەڤـیم و قـورتال بـووم
دیدار: رەمەزان دەشتمری/ زاخۆ
1 – 3
پێشمەرگایەتیێ ل سەر دەمێ شۆڕەشا 26ی گولانا پێشكەفتنخواز گەلەك ئاستەنگ و سەرنشیڤی و سەرئەڤرازی تێدا هەبین نەخاسمە ل سەردەمێ سەركردایەتییا دەمكی و هەتا دگەهیت سەرهلدانا بهارا سالا 1991ی كاروانێ خزمەت و خەباتێ بەردەوامی پێ هاتەدان.
بەلێ زەحمەت و ماندیبون و زیندانا سیاسی یا كەسەكی ژ یا كەسەك دیتر جیاوازبی ژبەر كو گەلەك دەمێن خۆە دزیندانێن دەولتێن دیتردا بوراندبین، پێشمەرگە و زیندانی (رەجەب قاسم ئەحمەد) دبێژیت: ل سالا 1957ی ل گوندێ هرورێ ژدایكبوی مە و ل سالا 1973ی هاتیە ڕێكخستن دناڤ ڕیزێن ئێكەتیا قوتابیێن كوردستانێ دا، ل دەمێ نكسە ب شۆڕەشا ئەیلۆلا مەزن دا هاتی ل سالا 1976ی پارتی دیموكرانی كوردستان دەست ب نویژەنكرنا ڕیكخستنا پارتی دیموكراتی كوردستان هاتەكرن، و ل وی دەمی (ڕەجەب هروری) ل گەل ڕێكخراوا (یازدەیی ئادار) هاتە ڕێكخستن و دەست ب كار و چالاكیێن پارتی ل دەڤەرێ كرن. ل هەیڤا چوار سالا 1976ی ئەم ئەڤێن ب ناڤێ ( عائدون) بوینە عەسكەر و بۆ باژێڕێ بەسرا هاتین ڤەگوهاستن، ئەوبی مەزانی حكومەتا ئیراقێ دەست ب ڕاكرن و ڤەگوهاستنا گوندێن دەڤەرا بەروارییا یا كرین، ل وی دەمی من دەستویری خواست و هاتم بۆ گوندێ هرورێ و مە مالا خۆە بۆ گوندێ مالتیێ ڤەگوهاست، پشتی بورینا سێ هەیڤان و ل دووڤ بریارا ژمارە (93) ئەم ئەڤێن كورد ب ناڤێ (عائدون) ژ عەسكەیرێ خلاس بوین بۆ مالێن خۆە هاتین، دەمێ ژ عەسكەریێ بۆ مال ڤەگەڕیاین و من دەست ب كارێ ڕینجبەریێ كر و هەر وەسا ل گەل ڕێكخراوا ئادار و پاشی ڕیكخراوا پێشكەفتن یا نهێنی دەست ب كار و بزاڤ و چالاكیێن ڕێكخستنێ كر.
ل هەیڤا پێنج سالا 1980ی بۆ ناڤ ڕێزێن شۆڕەشا 26ی گولانێ چووم و بارەگایێ لقێ ئێك بووم پێشمەرگە ل وی دەمی من مالا خۆە بربی بۆ گوندێ بێتكارێ ل چیایێ هنگەدانێ ل دەڤەرا قەشویریا ئاكنجی بیم. ل ڕۆژا 2/10/1981ی ل گوندێ گەرەمویسێ ژلایێ جەندرمێن دەولەتا توركیاڤە هاتم گرتن و ڕەوانەیی قەرەقولا باژێڕێ چەلێ كرم. پشتی بورینا دوازدە ڕۆژان ئەز ڕەوانەیی زیندانا باژێڕێ جولەمێرگێ كرم و ڤەكولین دگەل من هات كرن و ب تنێ سێ پرسیار ژمن كرن و ئەو هەرسێ پرسیار ئەڤەبین: 1- گوتی پێشمەرگەیی هەژمارا 25 بیست و پێنج ترومبێلێن مە یێن بارهەلگر ل دەڤەرا گەلیێ زاخۆ یێن سوتین، 2- كێ جەلەبێ پەزی یێ حەجی نایفی بۆ گوندێ ئاروشێ هەوە تەقە یا ل عەسكەرێ توركیا كری،3- لقێ ئیك ئامیرەك بێتەلێ و چەكەك ژ جورێ دوشكە هەوە یا دایە شێخمیسێ كەرەڤانی، من بەرسڤ ل سەر ڤان هەرسێ پرسیارا نەدا و جارەكادیتر بۆ ڤەكولینێ برم و بۆ ماوێ سێ ڕۆژان ئەشكەنجەدام، پشتی ڤی ماوەیی ژ زیندانا باژێڕێ جولەمێرگێ بۆ زیندانا باژێڕێ ئامەدێ كرن، پشتی بورینا چواردە ڕۆژان زیندانا باژێڕێ ئامەدێ ئەز ڕەوانەیی زیندانا گوزەلتی كرم، و بۆ ماوێ دوو شەڤان ل وێرێ مام و سەر ە ڕیبهێن من تراشین و ل وێ هولا زیندانێ گەلەك زیندانیێن دیتر ژی هەبین، بەلێ ئەز ب تنێ خەلكێ كوردستانا باكور بووم، ل زیندانا گوزەلتی ڤەكولین ژلایێ دادگەهێ ڤە دگەل من هاتكرن و پشی بورینا شەش هەیڤان ئەز رەوانەیی زیندانا (بێشتلو) دگوتنێ زیندانا جەزائی ل بێشلو مام و پشتی بورینا دوازدە ڕۆژان د ژورا (حجری) تاكەكەسی د بن ئەشكەنجێ دا مام و هەر پرسیارێن بەری هینگێ ژمن دكرن، و هەر بەرسڤا من ئەوبی من دگوتی ئەڤ خەلكێ وەلاتێ ئیرانێ مە و ژبەر لەشكریێ یێ ڕەڤیم و ب شاشیڤە بۆ ناڤا ئاخا وەلاتێ توركیا یێ هاتیم، هەكەر ل وی دەمی من گوتبا دادگەهێ ئەز خەلكێ كوردستانێ مە دا من ڕادەستی حكومەتا ئیراقێ كەن، ئەو ژورا ئەز لێ چوار كەسێن دیتر ئێك وان ئەندازیاربی و خەلكێ جزیرا بوتان بی و ناڤێ وی ( عەبدول لیلاه سەپان) بی و ناڤێن یێن دیتر یەلماز حەسەن و عەبدوللا و مەكی بون و ئەڤان كەسان ل سالا 1980 كارێ ڕەڤاندنا فڕوكەیەكێ كربی و فڕوكخانەیا ئامەدێ هاتین دەستەسەركرن، ئەڤان كەسان پرسیار ژمن كرن و گوتنە من تو خەلكێ كیش دەڤەرێ و ب ئەگەرا چ تشتی تو هاتیە زیندانكرن؟ من كوتە وان ئەز خەلكێ وەلاتێ ئیرانێ مە و دناڤ ئاخا توركیا دا هاتیم دەستەسەركرن، ل ڤێرێ ئەڤان هەر چوار كەسان گەلەك قەدرێ من گرتن و ئەز برم بۆ ژورا ژمارە سیه و ئێن ئەوا دبێژنێ: توتوز برنجی قایش و ل ئەوی دەمی من زامنی توركی دزانی و ل ئەوێ قایشا زیندانێ پسمامێ كەنعان ئەڤرەن بەرپرسێ ئەوێ زیندانێ بی. ئەوبی بۆ ماوێ شەش هەیڤان ل وێ زیندانێ ماین و بۆ ماوێ هەر ڕۆژەكێ دورا ئێكێ بی كو بۆ حانوتا زیندانێ بچت و پێتڤیێن خوارنێ وەك پسكەوێن تەیاتیان بكرت و پێكڤە بخوین. بەلێ ئەڤێ زیندانێ عەبدول لیلاهی سەفان گەلەك قەدرێ من دگرت و نەدهێلا ئەز حەقی بدەم و چ تشت ژ من كێم نەدكرن. ل ئەوی دەمێ ئەز ل زیندانێدا ژیێ من بیست و دوو سال بوون و بۆ پاقژكرنا هولا زیندانێ نەدهێلاین ئەز چ كاران بكم و هاریكاریا من دكرن هەتا كو پارە ژی ددانە من ژبەركو كەس و كارێن وان بۆ سەرەدانا وان دهاتن، بەلێ من كەس نەبی بۆ سەرەدانا من بهێت و هاریكاری و پێتڤیێن من بۆ من دابین بكەن. گەلەك هەڤالان دگوتنە من باوەبكە فایلا تە یا ل زیندانێ بەرزەبەبویی یا سەیرە هەتا نوكە پرسیارا تە نەكرین؟ ینا شەش هەیڤان و ل دەمژمێر یازدەو نیڤێ ڕۆژێ من دیت ئەوێ خوارنێ بۆ زیندانیا دئینت و گازی ناڤێ من كر و گوت: وزیندانی ڕەجەب موستەفا خۆە ئامادەبكە ئەفسەرێ زیندانێ داخوازا تە دكەت. هێشتا من خۆە بەرهەڤنەكری و هەردوو هەڤالێن من یەلماز حەسەن و مەكی گوتنە ئەوی قەردیانی هەرە چ كار ب ڕەجەبی هەیە و دێ چ ل ڕەجەبی كەن. ئەوێ قەردیان گوت: ئەڤسەرێ زیندانی داخوازا ڕەجەبی یاكری. یەلماز و مەكی گوتن: هەكەر هوین نەخوەشیەكێ بۆ ڕەجەبی پەیدابكەن ل ئەوی دەمی هوین باش ب زانن ئەم دێ ئەڤێ زیندانێ سەرئێك و بن ئێك كەین. ل ئەوی دەمێ هەرسێ جانتێن من یێن جلكا پشكنینكرن و جلكێن منژی ژبەر من كرن و بتنێ ئەز ب تانكا تەبانیكی هێلام و ل ئەوی دەمێ سالا 1981ێ دەستهەلاتا عەسكەری بی و ئەز بۆ دەڤ ئەفسەرێ ژ هەمیان مەزنتر برمو بەرێ من داد یواری و دفنا من ب دیواری ڤەنا و ئەفسەرێ دووێ چوبو بۆ نان خوارنێ و ل دەمێ ڤەگەڕیایی و گوتە من: ل خۆە بزڤڕە و فایلەكا ڕەنگ زەر ددەستێ ئەوی ئەفسەری دابی و من دیت ل سەر ئەوێ فایلێ ئیمزاكر و ئەو فایلە د پەنجەركێ ڕا دەستێ عەسكەرەكێ و دەستێ من گرت و بۆ لایێ ئەوی برم و ئەو ماوێ شەش هەیڤان بی ژنویكا من عەسمان دیت و من بەرێ خۆە دایێ ترومبێلەكا ژ جورێ(جیب قیادە) یا ل وێرێ و ئەفسەرەك و عەسكەرەك ب پلەیا ئویسمەیمەن و دگەل شوفێری دەرگەهێ ترومبێلێ ڤەكرن و ئەز تەسلیمی ئەوان كرم و ل ئەوی دەمی قەلامچە دگەل ئەوان هەبی بەلێ دەستێن من فەلامچەنەكرن. و ب زامنێ توركی گوتنەمن: تو ب خێر هاتی. و من ب زمانێ توركی گوتە وان: خێرەنداربن و دەما ئەز ب زامنێ توركی دگەل وان ئاخفتیم بۆ ئەوان سەیربی و كەنین و كو ئەز ب زمانێ توركی دگەل ئەوان باخڤم. من وەسا تەخمینكر كو ئەڤە خوەش مروڤن. ئەوبی ب ترومبێلێ ل ناڤ بازارێ دیاربەكرێ گێڕاندم و ل دەمەكێ گوتنە من تو نەیی برسی؟ گوتن نوكە دێ خوارنێ دەینەتە. ل دەمەكێ ترومبێل ل بەر دەرێ ڕێڤەبەریەكێ ڕاوەستا و جزدانا من یا پارا ژمن وەرگرت و ئەوی ئەفسەر چوو د ئەوێ ڕیڤەبەریێ ڤە و زڤڕی و ئەز برن بۆ قەرەقولەكا عەسكەری ل تەنشت كەلها دیاربەكرێ بی و ئەز برمە ئەوێ قەڕەقولێ و ئەوی ئەفسەری بۆ ئەفەسەرەك دیتر تەمەنە ڤەدا و گوت: ئەڤە (رجب قاسم) مە بۆ هەوە ئینان، ئەوی ئەفسەری گوت: هەرنوكە ئەڤی كەسی بۆ زیندانێ ببن. ل ڤێرێ ئەز گەلەك ترسیام و بۆ ژورەكا نە گەلەك مەزن ڤە و دەمێ ب ژور كەتیم و بەرێ خۆە دەمێ هەشت زیندانیێن دیتر ژی دئەوێ ژورێ ڤە و سەر و ڕیهێن ئەوان هاتبین. من سلاڤی وان كر و ل سەر نەختەكێ ڕوینشتم خوار. من ژی ب زمانێ توركی گۆتە وان زیندانیان ڤێرێ كیرێ یە و چ جورێن زیندانێ یە. ئەڤان زیندانیان ب سەرسورمان ڤە ل من مەیزەكرن كو ئەو هەمی ب ڕیه درێژبین و سەر و ڕیهێن دتراشینە و گوتنە من: تو ژكیرێ هاتی و من گوت: ئەز ل زیندانا بێتلو بیم و نوكە ئەز یێ ئینایمە ڤێرێ. ئەوان گوت: چنینە دێ معاملاتێن تە دروستكن و دێ تە ئازادكن. ب ڕاستی ل ڤێرێ پیچەكێ كەیفا من هات و دلێ من ئارامبی. ل ئەوێ شەڤێ ئەز مام دزیندانێ ڤە و ل ڕۆژا دیتر دوو جەندرمە هاتن و ئەز ژزیندانێ دەرخستم و ل ترومبێلەكا عەسكەری سیاركرن و بۆ باژێڕێ جزیرێ هاتین و بۆ باژێرێ شەرنەخی چوین و ب شەڤێ ل قەرەقولێ ماینئەز ل ژورا خوارێ مام و ئەو هەردوو جەندرمە چوون بۆ ژورا سەری نڤستن. ل ڕژا پاشتر ئەم ل ترومبێلێ سیاربین بۆ قەزا ئەولودەرە چوین و هەر ل ئەوی دەمی خوارن و مەزاختن ل سەر كیستێ من بوون. من گوت ئەوان جەندرمان پارێن من خلاسبین و ئێدی نەشێم پارا ل خۆە و هەوە ب مەزێخم. ئەوان جەندرمان گوتەمن: حكومەتێ پارە نینن ل تە ب مەزێخن و ئەز بۆ زیندانا باژێڕێ ئولودەرە برم و زیندانكرم. ل ئەوێ زیندانێ من بەرێ خوەدایێ موختارێ باژێڕێ ئولودەرە و دگەل مەلایێ باژێڕی دزیندانێ ڤەبین و ل ئەوێ شەڤێ ئەز ل زیندانێ دا مام . ل سپێدێ ب ترومبێلەكا توكسیێ ئەم بۆ باژێرێ شەرنەخێ زڤڕاندنەڤە. لب ڕیكێ ڤە زەلامەك دگەل مە سیاربی و شەفقەیەك ل سەرێ ئەوی زەلامی بی و ب ڕەخ منڤە ڕوینشت خوار و منژی پرسیار ژێ كر و گوت: ناڤێ من سوبحی یە و ئەز پێشمەرگەیێ شۆڕەشا ئەیلولێ بیم. هەر وەسا منژی خۆە بۆ نیاسین و بابەتێ زیندانێ بۆ گوت. هەر هەر ئێكسەر ئەڤی زەلامی دەستدا جزدانكا خۆە هندەك پارە دانەمن. و ئەم گەهشتن باژێڕێ جزیری و خوارن ل خوانگەهێ دامە و پارێن ترومبێلا تەكسیێ ژی ئەداكرن. ژباژێڕێ جزیرێ ئەم ب ترمبێلا نەفەران دگوتنێ ئەوتوبیس سیاربین و ئەڤی زەلامێ ناڤێ وی سوبحی حەفێ من و هەردو جەندورمان ئەداكرن و دەستدا پێنج هزار پارێن توركی دانە من و كوت بلا ئەڤ پارە دگەل تەبن تو دێ پیتڤی بی. دەمێ ئەم گەهشتین باژێرێ دیاربەكر هەر ئەم چوین ئەوێ قەڕقولێ ئەوا معاملێن من لێ دروستكرین. دەمێ ئەز بریم بۆ ژورا زیندانێ زەلامەكی دانەعەمر ناڤێ وی (حیدر ئاتاتور) بی و حەلكێ باژێڕێ ئەرزەڕومێ بی و كەسەكی قونتەرچی و زەنگین بی و ڕۆژانە كورێ وی خوارن بۆ ژ مال دئینا بۆ زیندانێ.
