تایبه‌تمه‌نده‌كێ نه‌خۆشیێن زارۆیان: 30% زارۆیێن جیهانێ تووشی نه‌خۆشیا كێمبوونا ئاسنی دبن
دهۆك، ره‌ڤین سالح:
كێمیا كه‌ره‌سته‌یێ ئاسنی ئێك ژ نه‌خوشیێن به‌ربه‌لاڤه دناڤ زارۆیان، ئه‌گه‌رێ سه‌ره‌كی ژ كێمبوونا خوینێ یه، هه‌روه‌سان ئه‌و زارۆكێن به‌ری وه‌ختێ خوه ژدایك دبن، یان تووشی هه‌ودان و خوین به‌ربوونه‌كێ ببیت، نیشانێن وێ كێم خارن و دێمه‌كێ سپیتاله هه‌یه، هه‌موو ده‌مان نه‌یێ ئارامه ویێ توره‌یه، رۆژانه ژ 10زارۆیان دو هه‌تا سێ ژوان دهێنه ده‌سنیشانكرن تووشی كێمیا خوینێ بووینه.
د. محه‌مه‌د مسته‌فا، تایبه‌تمه‌ندێ نه‌خۆشیێن زارۆیان دیاركر كو كێمیا ئاسنی ئێك ژ نه‌خوشیێن به‌ربه‌لاڤه ل جیهانێ، وگۆت: 30% زارۆیێن جیهانێ تووشی نه‌خوشیا كێمبوونا ئاسنی دبن، ئه‌گه‌رێ سه‌ره‌كی كێمبوونا خوینێ ل جه‌م زارۆیان كێمبوونا ئاسنی یه، چونكو ئه‌ڤه به‌شه‌ك ژ خروكێن سۆرێن خوینێ، گه‌له‌ك ئه‌گه‌ر هه‌نه ئه‌م دشێین ل دووڤ ژیێ زارۆكی دیار بكه‌ین، هنده‌ك فاكته‌ر هه‌نه دبنه ئه‌گه‌رێ كێمیا ئاسنی، بو نموونه ده‌مێ زارۆ به‌ری وه‌ختێ خوه ژدایك دبیت، سه‌نگێ وان یێ كێم بیت ئه‌ڤه ئێك ژ ئه‌گه‌رێن سه‌ره‌كی نه كێمبوونا خوینێ ل جه‌م وان په‌یداببیت، هنده‌ك ئه‌گه‌رێن دی، ده‌مێ زارۆك تووشی خوینبه‌ربوونێ بیت، چ ژ به‌ر هه‌ودانه‌كێ یان نه‌خوشیه‌كێ بیت، هه‌كه زارۆك مه‌زنتر لێ هات كه‌ته دژیێ نه‌ه هه‌یڤیێ یان ساله‌كێ، بارا پتر ئه‌ڤه یا گرێدایه ب خوارنا زارۆكی ڤه، ئه‌و زارۆیێ ب تنێ شیرێ چێلی بخۆت، تایبه‌ت هه‌كه ژ ساله‌كێ كێمتر بیت، هه‌روه‌سان ئه‌وێن خارنێن وان نه‌گه‌له‌ك دباش بن، هه‌موو جورێن خارنێ نه‌خۆت، چونكو هنده‌ك زارۆك تنێ دێ فێربنه هنده‌ك جورێن خارنا، دبیته ئه‌گه‌رێ كێمبوونا خوینێ و كێمبوونا ئاسنی.
تایبه‌تمه‌ندێ نه‌خوشیێن زارۆیان خویاكر ئه‌و زارۆیێن دژیێ نه‌ه هه‌یڤی هه‌تا سێ سالیێ دا هنده‌ك نیشان ل جه‌م وان دیاردبن، و گۆت: دێمێ وی یێ دیاره یێ سیپتاله‌یه، كێم خارنه و خارنێ زوو ناخوون، زارۆك هه‌موو ده‌مان نه‌یێ ئارامه یێ توره‌یه، گه‌له‌ك جاران دێ خوه ب ئه‌ردی داده‌ت ودێ خوه شین كه‌ت، هه‌روه‌سان ئه‌وێن ئاسنێ وان كێم دێ بینی دێ به‌فرێ یان خیزی و ئاخێ خۆت، ئه‌وێن چایێ ڤه‌دخۆن یان نه، ده‌مێ ئه‌ڤ نیشانه ل جه‌م زارۆكی په‌یدابوون باشتره بهێته پشكنینكرن.
د. محه‌مه‌د مسته‌فا، دازانین ئه‌و زارۆیێن ئاسنێ وان یێ كێم بیت ل ده‌سپێكی پێدڤییه ژلایێ نۆشداری بهێته ده‌ستنیشانكرن دا بزانیت كا خوینا زارۆی یا كێمه یان نه، و گۆت: هنده‌ك پشكنینێن گشتی دهێنه ئه‌نجامدان، ئه‌ڤه دیاردكه‌ت كا زارۆ پێدڤی هنده‌ك پشكنینێن زێده‌ترن یان نه، پشكنینا گشتی یا خوینێ بو دهێته‌كرن و یا ئاسنی، یا مه‌خزونێ ئاسنی ژی بو زارۆكی دهێته‌كرن، هه‌كه چ دیار نه‌بوون، هنده‌ك نه‌خۆشیێن هه‌ین نێزیكی وان نه‌خوشیێن كێمبوونا كه‌ره‌ستێ ئاسنی یه، وه‌كی نه‌خوشێن ته‌لاسیمایێ پشكنینێن وان یێن خوینێ دنێزیكن باشتره بهێنه جوداكرن كا ئه‌ڤی ته‌لاسمیا هه‌یه یان كێمیا خوینێ.
تایبه‌تمه‌ندێ نه‌خوشیێن زارۆیان ئاماژه ب وێ یه‌كێ دا دوسێ رێك هه‌نه ژبو چاره‌سه‌ركرنا وان زارۆكێن كێمییا ئاسنی هه‌ی، وگۆت: كارئینانا گوشتی یا پر مفایه ژ ئاسنی، هه‌روه‌سان كارئینانا كه‌سكاتی تایبه‌ت هه‌كه زارۆك دژیێ چار پێنج سالیێ دا بیت هه‌موو جورێن خارنا دخوون، ئه‌ڤه دێ مفای گه‌هینته زارۆكی بو زێده‌بوونا خوینا وی، ئه‌ڤه ئێك ژ رێكێن چاره‌سه‌ریێ یه بو زارۆكی، رێكا ددووڤرا هه‌كه زێده‌نه‌بوو یا باشتر ئه‌وه ده‌رمان بو بهێته بكارئینان، ده‌رمانێ خوینێ هنده‌ك جاران هه‌یڤه‌كێ هه‌تا سێ هه‌یڤان ئه‌م دده‌ینه زارۆكی، ئه‌م هه‌یڤه‌كێ دده‌ینێ و دووڤچوونا وی دكه‌ین، هه‌كه بلند نه‌بوو ژبه‌ر هنده‌ك ئه‌گه‌رانه، دبیت ده‌سنیشانكرنا وی ژلایێ دایكا وی نه‌یا دروست بیت یان كێم ده‌رمان دابیتێ، هه‌روه‌سان دبیت ده‌رمان نه‌دابیتێ و پشتی ماوه‌یه‌كی دێ ئینت و بێژیت خوینا زارۆكێ من زێده نه‌بوویه، دبیت مفا ژێ نه‌وه‌رگرتبیت یان تو ده‌رمانی دده‌یه زارۆكی به‌لێ دبیت خوینبه‌روبونه‌ك هه‌بیت، خوینا وی دچیت و دبیته ئه‌گه‌رێ كێمیا خوینێ، رۆژانه ژ10 زارۆكان دوو هه‌تا 3 یا دێ بینی پتر ئه‌و زارۆیێن دژیێ نه‌ه هه‌یڤی هه‌تا سێ سالی نه تووشی كێمیاخوینێ دبن.
