تایبەتمەندیا هێكا ل جەم ئێزدیان
هۆگر حەیدۆ
هیكا مریشكێ تایبەتمدیا خوە ل جەم ئێزدیان هەیە، نەخاسمە ل جەژنا سەرێ سالا ئێزدیان كو دكەڤیتە چارشەمبوویا ئێكێ ژ نیسانێ، ل ڤێ جەژنێ دا ئێزدی گرنگیەكا تایبەت ددانە هیكێ، چونكی د میتۆلۆژیا ئێزدیان دا هاتیە ل دەستپێكێ ئەرد هەموو ئاڤ بوو، پشتی هینگی دۆرەك (گەردیلە) یا هاتی ب ئەردی كەڤتی و ئەرد ئی بژقی و جەبری، ژ بەر ڤێ چەندێ ل جەژنا سەرێ سالێ دڤێت هیك بێتە كەلاندن پاشی بێتە رەنگ كرن.
كەلاندنا هیكێ رامانا جەبرینە ئەردی یە، وەك سەبەقا قەولی خۆیا دكەت:
هێڤێن هاڤێتە بەحرێ، بەحر پێ مەیانی
دەخانەك ژێ دەر خوەنی
هەفت تەبەق عەرد و عەزمان پێ نژنی
هەروەسا دباوەریا ئێزدیان دا ئەرد ب شێوەیێ هیكێ یە (گویی)یە. وەك سەبەقا قەولی خۆیا دكەت:
دوڕا سۆر ب سەرانسەرە
هەریا ب گەرە و گرۆڤەرە
تژی ئاڤ و ئاخ و ئاگر و بەرە
هەروەسا ل جەژنا سەرێ سالێ ئێزدی جۆرا یاریەكێ دكەن دوو كەس هیكە ل هەڤ دان و دڤێت هیكە ئێك ژ وانە بشكێن، رامان شكاندنە هیكێ ئەوا
دەمێ دوڕ هاتی ب ئەردی كەڤتی ئەرد یێ بژقی. هەروەسا ل ڤێ جەژنێ جوتیار دێ هندەك ژ قەلكێن هیكە هاڤیتە ناڤ ئەردێ خوە دا خێر و بەرەكەت بكەڤتە دناڤ ئەردێ وی دا. هەروەسا دەمێ كەسەكی ئێزدی چتە بەر دلوڤانی یە خودێ هەكە ترب بێتە ڤەكرن بەری رۆژ بجیتە ئاڤا چ دەمێ شەڤێ مری ڤەشێرن دروستە و هەكە ترب بێتە ڤەكرن و مری نە ئێتە ڤەشارتن دڤێت هیكەكا ناڤ تربێ كەن شوونا مری، چونكی د باوەریا ئێزدیان دا ژ هیكی روح پەیدادبیت واتە هیك روحە، و نابیت ترب ل سەر ناڤێ مری یا ڤەكری بیت و یا ڤالا بیت گونەها د ئێزیاتیێ دە و هەتا ئیرۆ ژی ل ناڤ ئێزدیان دەمێ مری رۆژا شەمبوویێ گۆردكەن هیكەكێ دگەل مری د گۆری دكەن، چونكی شەمبوو یا ب زێدە بوونە وەك سەبەقا قەولی خۆیا دكەت:
ئینیێ دانا ئەساسە
شەمبویێ كر خلاسە
هەفت سەد سالە هەفت سۆر دۆران و كاسە
