ته‌خته‌كێ ره‌شێ بۆ مێشكه‌كێ سپێ
د پولا قوتابخانێ ڤه جیهانه‌كا تایبه‌ته بۆ زارۆی و یا جودایه ژ جیهانا وی یا مال و ل ناڤ خێزانێ، گه‌له‌ك نامه د پۆلێ دا هه‌نه كو ئارمانج ژێ گه‌هاندنا پێزانینان ب رێیه‌كا زه‌لال و ئاشكرا و ساده و ل دووڤ مێشكێ زارۆی كو سیسته‌مێ زارۆی ژی ب شێوه‌كێ راست و دروست و به‌رئاقل وه‌رگریت وه‌كو زارۆ كو ئه‌و سیسته‌م ژی “فێركرنا ب رێیا دیتنێ و گوهداریكرنێ” كو ئه‌ڤ فێركرنه ب رێیا هه‌موو هه‌ستێن زارۆی و بكارئینانا هه‌موو هوویێن فێركرنێ یێن به‌ربه‌لاڤ دهێته ئه‌نجامدان، ئه‌ڤ هۆیه ژی ب رێیا ته‌كنولۆژیا فێركرنێ هاتینه ده‌ستنیشانكرن وه‌كو هۆیێن ساده و دوور ژ ئالۆزیان وه‌كو “ته‌خته ره‌ش، پێدڤیێن قوتابخانێ، كارگه‌ه، بازنێن ته‌له‌ڤزیۆنیێن گرتی، كومپیۆته‌ر، هه‌یڤێن ده‌ستكرد، سیسته‌مێن شێوازێن نوویێن فێركرنێ “زانست و فێركرن”، بابه‌تێ مه دێ ل سه‌ر بڕگا ئێكێ بیت ژ ڤان شێوازان كو ئه‌و ژی “ته‌خته ره‌شه” ئانكو “سه‌بۆره”:
دبیت ئه‌م وه‌سا هزر بكه‌ین كو ته‌خته ره‌شێ و پێنڤیسی رۆله‌كێ گرنگ د ژیانا قوتابی دا نینه و نه هوویێن سه‌ره‌كی نه، به‌لێ د راستی دا هوویێن سه‌ره‌كینه بۆ پرۆسا په‌روه‌رده‌كرنێ و فێركرنێ و گرنگیا هه‌بوونا وان د ژیانا قوتابی دا گه‌له‌كه.
ئه‌گه‌رێن ڤێ گرنگیێ چنه؟:
ئه‌و ره‌نگێ ل سه‌ر ته‌خته ره‌شێ یێ گرنگه و گرێدانه‌كا ئێكسه‌ر یا ب زانینێ ڤه هه‌ی، ره‌نگێ پێنڤیسی تێكبزڤینێ ل گه‌ل ره‌نگێ ته‌خته ره‌شێ دكه‌ت و دبنه هوویێن بساناهی و كارا بۆ زارۆی، هه‌كه ئه‌م پرسیار بكه‌ین بۆچی زارۆ حه‌ز دكه‌ن ل سه‌ر دیواران بنڤیسن و بتایبه‌ت دیوارێن سپی و ب تایبه‌ت ژی ب پێنڤیسێ رساسی دنڤیسن و ره‌نگێ وی پێنڤیسی یێ ره‌شه، ئه‌گه‌رێ ڤێ چه‌ندێ بۆ مێشكی دزڤریت، چاوا؟ زانستێ ره‌نگان دیار كریه كو ره‌نگێ ره‌ش دچیته د كووراتیا مێشكی دا و تایبه‌تمه‌ندیه‌كا ل گه‌ل ره‌نگێ سپی هه‌ی، زانایێ فیزیای یێ به‌رنیاس “نیوتن” ب سه‌ربۆرا خوه‌یا به‌رنیاس “قرص نیۆتن” بنه‌جهكریه و ئه‌و بگر و ڤه‌كێشا ل سه‌ر ره‌نگێن رۆژێ كورت كر كو هه‌موو ره‌نگ تێكهه‌لن، نیۆتنی هه‌موو ره‌نگ ل سه‌ر دسكه‌كی چێكرن و و دانا سه‌ر ئامیره‌كێ زڤرۆك و ل ده‌مێ زڤراندنێ هه‌موو ره‌نگ تێكهه‌ل بوون و د ئه‌نجامدا ب تنێ ره‌نگێ سپی دیار بوو، هه‌كه ئه‌م هه‌ڤبه‌ندیا وێ ل گه‌ل مێشكی به‌راورد بكه‌ین دێ بینین كو ره‌نگێ مێشكی یێ سپیه به‌لێ د بنیات دا كۆمه‌كا ره‌نگانه، ل سه‌ر ڤێ چه‌ندێ دێ كارێ مێشكی بۆ ته‌خته ره‌شێ هێلین و دێ ته‌خته ره‌شێ ب ره‌نگه‌كێ سپیێ برسیقه‌دار چێكه‌ین دا هه‌موو مه‌رجێن زانستی دتمام بن، ئه‌ڤه مه سیسته‌مه‌كێ هه‌ڤپشك دناڤبه‌را مێشكێ زارۆی و سیسته‌مێ خواندنێ دا دانا، ئه‌ڤ سیسته‌مه رێ ل به‌ر مه ڤه‌دكه‌ت كو ئه‌م كونترۆلا چاوانیا عمباركرنا پێزانینان د بیردانكا زارۆی دا بكه‌ین و ئه‌ڤ پێزانینه دێ وی ژ تاریا نه‌زانینێ پارێزن ئه‌و نه‌زانینا پاشه‌رۆژا گه‌له‌كان ب دووماهی ئینای و نه‌شیاین د زانستی دا ب پێش بكه‌ڤن، ب ڤێ چه‌ندێ دێ ڤێ قووناغا ژیێ زارۆی دابینكه‌ین بۆ ئاڤاكرنه‌كا دروست، چونكو دبێژن “فێركرن ژ زارۆیاتیێ وه‌كو نه‌خشێ ل سه‌ر به‌ریه” ئانكو ئه‌م كورد دبێژین” یێ ب شیری گرتی دێ ب شوارێ به‌رده‌ت”.
ئه‌ڤه رێیه‌كا بساناهی و به‌ربه‌لاڤه و دبیت هنده‌ك وه‌سا هزر بكه‌ن كو ئه‌ڤ چه‌ندێ پێدڤی دووڤچوونێ ناكه‌ت به‌لێ گه‌له‌ك یا گرنگه، یا باش ئه‌وه رێكه‌فتنه‌ك ل سه‌ر ره‌نگێ ته‌خته ره‌شێ هه‌بیت كو یێ سپی بیت و دیسان رێكه‌فتن ل سه‌ر ره‌نگێ پێنڤیسی ژی هه‌بیت كو یێ ره‌ش بیت، ب ڤێ چه‌ندێ دێ مێشكی زارۆی ب پێزانینان ڤه هێته گرێدان هه‌روه‌كو ب پێنڤیسێ ره‌ش ل سه‌ر كاغه‌زا سپیا ده‌فته‌را خوه نڤیسای بۆ پشته‌ڤانیكرنا بیردانكا وی و ب ڤێ چه‌ندێ دێ رۆژا وی یا خواندنێ كورت بیت و دێ وی به‌رپه‌ری وه‌رگێریت كو هه‌موو یا ژبه‌ركری و ئه‌ڤه ئه‌و تۆڤه یێ به‌رهه‌م پێڤه دهێت و دێ ژیانه‌كا به‌رفره‌ه و ئاشكرا ل نك زارۆی په‌یدا بیت و دێ بیته ده‌ستكه‌فته‌كێ مه‌زن د ژیانا وان زارۆیان دا ل هه‌موو قووناغێن خواندنێ. هیڤیه هه‌موو مامۆستا مفای ژ ڤان پێزانینان وه‌رگرن و ڤێ چه‌ندێ بكه‌نه پارچه‌ك ژ پرۆسا خوه یا فێركرنا قوتابیان.
