توركیا دبێژیت ئیران دكهت.. عیراق بێدهنگه
خالد ئهحمهد بادى
گهلهك جاران مرۆڤ بهایێ دهلیڤهكێ نزانیت ههتا كو ئهو دهلیڤه بۆ مرۆڤى دبیته بیرهاتن ههر وهسا گهلهك جاران مرۆڤ بهایێ كهسهكى ژی نزانیت ههتا كو دمریت یان بهرزه دبیت و پهشێمانێ وى مرۆڤى یان كهسى دبى, بۆ ههر جڤاكى ژ جڤاكێن جیهانى گهلهك دهلیڤه دروست بووینه و دروست دبن لێ بهایێ وێ دهلیڤا زێرین نه دیتى یه و ئهو دهلیڤه ژ دهستدایه و ب تایبهت جڤاك و مللهتێن رۆژههلاتا ناڤهراست ئهڤ دهلیڤه ژ دهستداینه و بێبههر ماینه و ماف هاتینه خوارن و ب تایبهت مللهتێ كوردێ قههرهمان و خهباتكهر و دلسۆز، گهلهك دهلیڤێن زێرین بۆ دروست بووینه، لێ قوربانى دلساخى و دلنهرمى و ئایین و مرۆڤایهتیێ كرینه حهتا كورد ژی و بێبههر بووینه و حهتا نوكه ژی ههر كورد دبێ بههرن, ههر دیسا مینا كهسهكى كو یێ د ژیانێ دا و گهلهك ل دهف تهیه و ل بهر دهستێن تهیه و ب ههمى رهنگان یێ بهرههڤه بۆ ههر قارهمانى و چاكى و داهێنانهكێ، لێ ته چ هزر بۆ نهكریه و ل پشتگوه هاتیه هاڤێتن و پاشى دمریت و ژ نوو بهایێ وى بۆ ته دیاردبیت، لێ مفاى ژێ نا بیتى، چونكو نا مینیته د ژیانێ دا و مللهتێ كورد ب سهدان و هزاران قارهمان و شارهزا و زیرهك و چالاك ههنه، لێ مه ب شێوهكێ باش مفا ژێ نه دیتى یه. زانا و فهیلهسۆفێ جیهانى (ئهفلاتۆن) دبێژیت (ئهو كهسێن ژ ههمووان پتر ل بهر خهلكى و جڤاكان رهشتارى و ب نهباش كهس دهێنه ل قهلهمدان ئهون ئهو جۆرێن مرۆڤانه كو ب تنێ راستیان دبێژن). مهرهم ژ نڤێسینا ههر بابهتهكى یان گۆتنا ههر پهیڤهك و رستهكێ ئهو كو راستى بهێنه دیار كرن و درهو بهێنه كفنكرن و ڤهشارتن. ب درێژاهیا دیرۆكا بزاڤا رزگاریخوازا كوردى ل كوردستانێ ههردهم كوردان ب تنێ بهرگرى ژ خوه كریه و چ جاران و د دهمێ هێزێ دا كو كورد ل گوپیتكێ هێزێ ژی بوون ههر زۆردارى و تۆلڤهكرن نه كریه، بهلكو بتنێ بهرگرى كریه. ئارێشا ههره سهرهكى د ناڤ ههمى قادێن خهباتێ دا ل ههمى قووناغان دا د ناڤ مللهتێ كورد دا كێماسى و شاشى یا ههره مهزن ئهوه كو دوژمن شیاینه رهێن بهردهنه ناڤ باغێ مه دا و چاندنا بیستانێ مه پێ بێ هێز بكهن و كارتێكرنێ ل دهرامهت و چاندن و بهرههمێ مه بكهن و شیاینه مه ل ههڤدو بكهن دوژمن و شهر و نهخۆشى و گرفتان د ناڤبهرا مه دا مشه بكهن و ب وان پیلانێن دارێتى یێن دوژمنان ل سهر مللهتێ كورد ل كوردستانێ شیاینه دۆزا مه یا رهوا گیرۆ بكهن و رهوشا مه نه ئارام بكهن, ههر چهنده ل هندهك قووناغ و سهردهمان ب شێوهكێ دى خهبات دهاتهكرن، لێ پتریا جاران كوردان ژی مینا عهرهبان شهر ل بهرامبهر ههڤدو كریه و ئهگهر شهر ژی نه كربیت ههڤدو نهڤیاینه و بهانه و تۆمهت و گهف ل بهرامبهر یێن دى ئهنجام داینه. راستیێن دیرۆكێ ناهێنه ڤهشارتن و كارهك یان كریارهك یان بۆیهرهك دروست ببیت دێ ههر راستى یا وێ بۆیهر و كارى ههر هێته دیاركرن و بلا ئهم ژی راستیان بنئاخ نه كهین و راستیان پێشچاڤ بكهین و بۆ دۆست و دوژمنان دیار بكهین كا ب چ شێواز خزمهتا وهلاتى دهێته كرن و ب چ شێواز دوژمناتیا وهلاتى دهێته كرن، ئانكو خزمهتا دوژمنان د كهیى. سهرهاتیا وهلاتێن عهرهبان بوویه باشترین سهربۆر و وێنه و كهڤال و ل پێشچاڤێن مهیه حهتا نوكه كا مللهتێن عهرهبان ب چ رهوش دژین و چ پاشكهفتن و نه زانین و بندهستى ب خوه ڤه گرتیه و كهفتینه د دۆخهكا نهباش دا و ئهگهر مللهتێن عهرهبان بهێنه بهراوردكرن ل گهل دهمێن بۆرى دێ ب سهدان پله بیتى كو ل پێشدهم عهرهب شارهزا و باشتربوون ژ نوكه، لێ نوكه (23) وهلاتێن عهرهبان نهشێن دهرزیكهكێ دروست بكهن و ههكه درۆست بكهن ژی دڤێت هێڤێنێ بیانى و رۆژئاڤایان د ناڤ دا بیت ئهگهر نهشێن دهرزیكهكێ دروست بكهن. لهوما ئهڤ رهوشا باس دكهم عهرهب كهفتینێ، چونكو مانه ب ههڤدو ڤه و نهشیان خوه ئاڤا بكهن و پێش بكهڤن و ئهگهر عهرهب ئێك ههلویست و یهك دهنگ بانه بێ گومان دا كونترۆلێ پتریا ژێدهر و دهستههلات و دهستكهفتان د دهست وانان دا بیت و دا بنه سهردارێن قادا جیهانى ژ ههمى ئالیان ڤه. ترسا من د ڤێ پاشكهفتن و خرابیێ و بندهستیێ و نهئارامیێ ئهوه كو یا ب سهرێ عهرهبان هاتى ب سهرێ مه كوردان ژی بهێت وههر چهنده زۆر یا ب سهرێ مه ژی هاتى، لێ دهرفهت یا ههیى كو خوه پێشبێخین و كونترۆلا ههر تشتهكى بكهین ل دهڤهرێ. لێ راستى نا هێنه بنپێكرن و ههكه ئهم راستیێن دیرۆكى ژی ڤهشێرین، بێگومان دێ دیرۆك لهعنهتان ل مه بارینیت و یا من دڤێت بێژم كو كورد ماینه ب ههڤدوڤه و ل ههمى پارچێن كوردستانێ ب تنێ كورد شهرێ ههڤدو دكهن ب چ بهانه بیت. هۆزانڤان و زانا ورهوشهنبیر دكتۆر بهدرخان سندى دبێژیت (گهر قهیسهر و خهلیفه چوونه نێچیرێ، دڤێت ئهم كورد پهزكویڤى بین و گهر تورك و رۆس ب شهر هاتن دڤێت ئهم كورد پێش لهشكرى بین) و ب درێژاهیا دیرۆكێ ئهم كورد بووینه قوربانى مهزههب و ئایین و بهرژهوهندێن ههمى زلهێزان ل جیهانێ و ب تایبهت وهلاتێن كو ل دۆرماندۆر. شانۆیا ژههمووان مهزنتر. ل درێژیا ژیێ مه كوردان هێرش هاتینه سهر خاكا مه و وهلاتێ مه داگیر كریه وخهلكێ مه كوشتینه و رهڤاندینه و ههمى جۆرێن زولم و ستهمان ل گهل مه ئهنجامداینه و حهتا نوكه ژی یێ ب تۆپ و فرۆكه و مووشهك و ئابلۆقا و پیلانان هێرشى مه دكهن و رهوشا مه تێكددهن و ئهڤ نموونه یێن ئهم بهحس دكهین ئهو دیمهنن یێن كو رۆژانه مللهتێ مه دبینیت و ب سهرێ دا دهێن.
دمهكێ درێژه كو تۆبخانه و بالهفرێن حوكمهتێن توركیا و ئیرانێ رۆژانه سنۆرێن ههرێما كوردستانێ تۆپباران دكهن و دبهزینن و وهلاتیێن كورد و گوندنشینێن دهڤهرێ دبنه قوربانى و ب دههان شههید و بریندار پهیدا دبن و ب دههان گوند دئێنه بهردان و ب هزاران دۆنهم و هكتار ژ دارستانێن رهنگینێن كوردستانێ دئێنه سۆتن و وێرانكرن و ب سهدان زهڤیێن وهلاتیان دئێنه بهردان ب بهانهیا ههبوونا چهكدارێن pkk و یێن پژاكێ و یێن دیمۆكراتا ئیرانێ د ناڤ خاكا ههرێمێ دا و ب بهردهوامبوونا تۆپباران و بهزاندنا سنۆرێن ههرێما كوردستانێ ژ لایێ حوكمهتێن توركیا و ئیرانێ ڤه دلتهنگیهكا ئێكجار مهزن ل جهم حوكمهتا ههرێمێ و خهلكێ كوردستانێ پهیدا بوویه و ب تایبهت خهلكێ ههژار و جۆتیار و بێگونهه كو دبنه قوربانى و مال و حالێن خوه بجه دهێلیت و بهر ب دهڤهرێن ئێمناهى تێدا بهرقرار دكهڤنه رێ و ژ ههمى لایهكى ڤه زیانێن مهزن دبینن ژلایێ چاندن و خودانكرنا گیانهوهران و هێلانا گوند و مالێن خوه.
پشكا دووێ
ههر ل سالێن ههشتیان دا دهولهتا توركیا هێرش و ئوپهراسیۆنێن لهشكرى یێن مهزن و بهرفرهه كرینه سهر كوردستانێ و ههر پێشمهرگهیى قههرهمان شهر ل گهل دوژمنان كرن و بهرگرى ژ پهكهكێ دكر لێ پشتى زیندانكرنا عهبدوللا ئۆجهلانى هێرشێن سهربازى یێن توركیا بۆ دمهكى كێم هاتنه راوهستاندن، بهلێ ل سالا (2004) ب بهانهیا هێرشێن چهكدارێن pkk بۆ سهرخاكا وان جارهكادى ئوپهراسیۆنێن لهشكرێ توركیا دهست پێكرنهڤه و ل سهر ڤێ چهندێ را ههردهم توركیا حوكمهتا ههرێما كوردستانێ و ئهمریكا تۆمهتبار دكرن كو چاڤخشاندن و چاڤنقاندنێ ل سهر چالاكیێن چهكدارێن pkk دكهن و جارهكا دى لهشكرێ توركیا ئوپهراسیۆنهكا لهشكرى یا مهزن ئهنجامدا ب رازهمهندیا ئهمریكا ل سالا(2007) ێ و بهزاندن و تۆپبارانكرنا سنۆرێن ههرێما كوردستانێ وهكو عورف و كهلتوورهكى یه ل جهم ههردو دهولهتێن توركیا و ئیرانێ و ب بهانهیا چهكدارێن پژاك و پهكهكێ و دیمۆكرات، لێ ئهڤان بهانایا چ بنهما ژبۆ نینن یا دروست و سهرهكى ئهوه كو نابیت مللهتێ كورد ههبیت و ل دووڤ هزرێن وان یێن گهنى ههبوونا مللهتێ كورد مهترسیه ل سهر ئاسایشا نهتهویا وان و ههر چار لایهنێن توركیا و سووریا و ئیران و عیراق ئێك ههلویست و ئێك بریارن ل سهر دۆزا كوردى و ههولدانێن مهزن دكهن كو مللهتێ كورد ژ گوهۆرینێن نوكه ل دهڤهرێ بێبههر ببن و ههر بمینن كۆله و بهند و فهرمانێن خوه ل سهر مللهتێ كورد بكهن و پرسگرێك نهبتنێ یا پارچا كوردستانا عیراقا فیدراله، بهلكو گهلهك مهزنتره ژ ڤێ چهندێ و ئارێشه یا گشتى یه و ل سهر ههمى پارچێن كوردستانێ یه، بهلكو ل سهر مللهتێ كورد بخوه یه و مهبهست ژێ ئهڤهیه كو هێرشێ ب ههمى لایان و واران بكهنه سهر مللهتێ كورد كو قهباره و پێگهها وان بچووك و بێ هێز بكهن كو ئێدى داخوازا مافێن خوه نهكهن.
ژ لایهكێ دى ڤه ژ بلى یا مه گۆتى ئهوه كو توركیا تیشكا كهسك ژ ئهمریكا وهرگرتى یه بۆ لێدانا ئارمانجێن خوه د خاكا كوردستانێ دا حوكمهتا عیراقێ ل سهر ئاستێ دیپلۆماسى و ههرێمى یا بێ دهنگه و چ ههلویستێن جددى نهوهرگرتى نه بهرامبهر هێرش و سنۆربهزاندێن ئیران و توركیا بهروڤاژى ڤێ چهندێ دهولهتا عیراقێ كێشا ههڤدهم كر دگهل كێشا راگههاندنا حوكمهتا نوو و پرسێن وانان و كوردان و دهڤهرێن ڤهقهتیاى و كێشهیێن كهركووك و شنگال و دهڤهرێن دهرڤهیى سنۆرێ ههرێمێ راكرن و پرسا حشدا وهحشى و میلیشیاتان ژبیركرن و ئارێشه بۆ وان كوردێن ل دهڤهرێن ل بن كونترۆلا وانان ڤهدروست دكرن و ئارێشه بۆ كوردێن د خوهجه پهیداكرن و بێ گومان هێزێن پێشمهرگهى ب تنێ بهرگریێ ژ وهلاتیێن كورد و ههمى لایهنان دكهت ژ گهف و زولم و ستهما عهرهبێن شۆفێنى و دیسا دا كو حوكمهتا ههرێمێ و مللهتێ كورد مژوولى رهوشا ناڤخوهیى ببن و هێرش و بهزاندنا سنۆرى ژلایێ توركیا و ئیرانێ ڤه ژبیر بكهن. ب راستى ئهڤا دئێته ئهنجامدان ل سهر سنۆرێن ههرێما كوردستانێ ب بهانهیا pkk و پژاكێ زۆرداریهكا مهزنه ل مللهتێ كورد دكهن و مایتێكرنهكا راستهوخویه د كاروبارێن حوكمهتا ههرێما كوردستانێ دا و دیسا پیلانهكا پێنچ لایى یه دژى مللهتێ كورد ل كوردستانێ پێدڤى یه سهركردایهتیا كوردى وحوكمهتا ههرێما كوردستانێ ب جددى بهرسینگێ ڤێ پیلانا مهزن بگریت و ب رێیێن ئاشتیانه ئهڤ ئارێشه بهێته چارهسهركرن و پتر بازنهیێن كۆمبوون و دانوستاندنان ل گهل لایهنێن پهیوهندیدار یێن حوكمهتێن توركیا و ئیرانێ و عیراقێ ڤهكهت و ههروهسا ل سهر ئاستێ نێڤدهولهتى ژى ئهڤ ئاریشه بهێته گهنگهشهكرن و ههمى پارتێن كوردستانى د ڤان بازنێن كۆمبوون و دانوستاندنان دا پشكدارببن و ههلویستى بهرامبهر وهرگرن و خوه بخودانێن ڤێ ئارێشا مهزن بزانن داكو مللهتێ كورد یێ پاراستى بیت ژ ههمى پیلانان. ههر دیسا رهوش گههشته وى رادهیى كو ئیران ل بارهگایێن دیمۆكراتا ئیرانێ ب دهت ب مۆشهكێن قهدهغهكرى و ههردیسا گههشته وى رادهیى كو توركیا چ ب ڤێت یا دكهت. ب راستى زى ئهڤ بهانه یێن توركیا و ئیران بۆ مه دروست دكهت و ژ بهر وان یێ ب ئاشكهرا هێرشان دكهن تا رادهیهكى دكهڤیته د قالبهكێ قانوونى دا چونكو ههر رۆژ ئهڤ پارتێن كوردى یێن ل ههرێما مه ژی هێرشێ دكهنه وانان و دبیت ههبوونا وان ل دهڤهرا مه دهست و پیلان ژی ل پشت ههبن، چونكو وانان قادێن خهبات و بهرخوادان و تێكۆشانێ هێلاینه بۆ دوژمنان كو دوژمن ب كهیڤا خوه ل كوردستانا باكۆر و رۆژههلات و رۆژئاڤا ههر كارهكى دكهت بێ هزر بۆ ڤان پارتان بكهن. ئهگهر ئهم بهراوردكرنهكێ ل گهل پێشمهرگێ قههرهمان بكهین و د گهل پهكهكێ و لهشكرێن پارتێن كوردى مینا دیمۆكرات و پهكهكه و پژاك و ههمیان بكهین دێ بینین كو ههردهم پێشمهرگێ مه خوه ژ وان جه و دهڤهران نێزیك نه دكرن یا كو زانى بایه وهلاتیێن سڤێل و و بێگونهه و جۆتیار و كارمهند دێ ل وێره بن وزهرهرێ بینن ب تنێ پێشمهرگێ قههرهمان هێرشێن مێرانه دكرن نه دچوونه د ناڤ زارۆ و ژن و پیرو كالان دا مینا یێن نوكه ههمى گوندێن دهڤهرێن دهۆك و ئامێدیێ هاتنه بهردان وب ئاشكهرایى پهكهكه یێن دهیێن د ناڤ گوندان دا و فرۆكه و تۆپ ومووشهك و هێرش ژی دهێنه سهر وهلاتیێن سڤێل و بێگونهه و ژ بهر ڤان ئهگهران ئهز دبینم یا نوكه لهشكرێ وانان ڤان رهفتاران دكهن یێ زهرهرهكا مهزن دگههیننه دۆزا كوردان ل ناڤهندێن جیهانێ و ل ناڤ خوه بخوه ژی دا و تا كو گههشتیه وى رادهیى كو ل رۆژا (15/11/2018) فرۆكێن عوسمانیان گوندێ ئهرهدنا بۆمبهران كرن ودئهگهرێ دا (سێ) وهلاتیێن سڤیل شههیدبوون و ب دههان جاران ئهڤ تابلۆیه دهینه دوباره ودهه بارهكرن و ب تنێ كورد زهرهرێ دكهن و دربێن مهزن ب حوكمهتا ههرێما كوردستانێ دكهڤن و یا دیاره كو وان چهكدارن دڤێت ئهڤ رهوشه ب سهرێ ههرێما مه بهێت و ئهگهر نهڤیا بایه دا چالاكیێن خوه ڤهگوهێزنه ناڤ سنۆرێ چالاكیان ل كوردستانا باكۆر و رۆژئاڤا و رۆژههلات راسته ئهگهر بێژین ئهو ژی كوردن و ئهم ژى لێ نوكه رهوش نهیا ئارامه و بلا ئهم بهانان نه دهینه دهستێ دوژمنى و ئهگهر ئهم بووینه خودان دهولهت و سهروهرى مه ههبیت پاشى كهسێ دهستێ خۆشمێر و عهگیدان نه گرتیه، لێ دڤێن ئهم ئێكودو ژ دوژمنان ژی بپارێزین و خوه ژی بپارێزین.
ههر دیسا ل ئالیێ پهروهردێ ڤه ژی و ل دووڤ ژێدهرێن باس نیۆز ب دههان گوند هاتنه بهردان و ب تنێ ل سنۆرێ قهزا ئامێدیێ پتر ژ (400) قوتابى ژ گوندێن خوه رهڤینه وب بهر ب هندهك جهێن دى یێن ئارام ڤه دچن و ئهو قوتابى بێبههربوون ژ خویندن و زانستى. ژ ئالیێ ئابوورى ڤه ئهگهر پهكهكێ دهڤهرا مه بجه هێلابایه و خهلك ب ئارامى بهر ب گوندێن خوه چووبان دا ب ملیۆنان دۆلاران داهات بۆ خهلكێ مه یێ خهباتكهر و بێبههر هیت و دا رهوشا ئابوورى بهر ب پیشڤه چیت و دا وهبهرهێنان كهڤیته دهڤهرێ و دا دهڤهر ب تهمامى هێته ئاڤهدان كرن. ئهرێ ئهگهر ئهو شهرێن ههوه ژی خوه بخوه كرین ههوه دژى توركیا و سووریا و ئیرانێ ئهنجامدابان، دا رهوشا وان وهلاتان ئالۆز كهن ودا رهوشا مللهتێ كورد باشتر لێهێت و دا بینه خودان ههولیستهكێ بهێز و بهلانسا كاران دا د دهستێ كوردان دا بیت و نوكه ژی ههر برایێن مهنه ومال یا وانایه، لێ ئهم ههڤدو بپارێزین باشتره و پاشى ل پشت پهردان چ دهێتهكرن و گۆتن ئهو بلا بۆ خودان بریاران بیت. وهكو ئهدرێسێ گۆتارا مه توركیا و ئیرا و عیراق و سووریا یێن ههمى كار و خرابكاریا بهرامبهر مه دكهن و بێ ل قانوونێ بزڤرن و ترس و سههمهكێ بۆ مه بكهن و عیراقا قیدرال یا ب چاڤێن زل سهح دكهته ههلویست و رهوشان و ل ناڤهندێن راگههاندن و میدیایا یێ داخۆیانیا ددهن و دبێژن عیراق ئێك پارچهیه، پا بۆچى تو بهرگریێ ژ پارچا خوه یا عیراقێ ناكهن. پهیاما من یا دووماهیێ ئهوه كوم ه های ژ خوه ههبیت و یا ژ ههمووان باشر ئهم خوه بكهینه ههڤ و دهستێن خوه بكهینه د ناڤ دهستێن ههڤدو دا و پێكڤه كوردستانا خوه بپارێزین و ئاڤا بكهین و بگههینه ئاسۆیێن گهش . ئهگهر ب ئێكگرتنێ نه بیت چ جاران نا گههینه مهرهمێن خوه یێ نهتهوهیى. ئاڤهدان بیت كوردستان بلند بیت پیرۆزه ئالایێ كوردستانێ و پێشمهرگێ مه پاراستى بیت.