توندوتیژیا سیاسی ره‌هه‌ند و ئه‌گه‌رێن وێ
گومان تێدا نینه پێناسێن جودا جودا بۆ توندوتیژیێ دهێنه كرن نه‌خاسمه ژ رویێ سیاسی ڤه له‌ورا ب دیتنا من هه‌ر كاره‌كێ توندی تێدا بیت ژ ئه‌گه‌رێ توره‌بونه‌كا هزری، له‌شی، سیاسی یان كومه‌لایه‌تی و ده‌رئه‌نجامێ وێ توند بهێته بكارئینان دبیته توندو تیژی و جیاوازیا دناڤبه‌را توندوتیژیێ و وه‌رگرتنا هه‌لویستێ ئه‌و كارێ دهێته كرن چونكه ل هه‌ر ره‌فتاره‌كا توندا كاره‌كێ توند په‌یدا دبیت.
توندوتیژیا سیاسی سه‌رچه‌قێن وێ بو مێژویه‌كا دویرو درێژ دزڤرن ل مێژویا كه‌فن دا ل هه‌می كاودان و ناوكوكیێن سیاسی ل جهێ ل چاره‌سه‌ری و دیتنێن كه‌تواری ب زڤرن توند و تیژیی ئالاڤێ سه‌ره‌كی بوویه بۆ چاره‌سه‌كرنا ئه‌ڤان ئاریشان و ده‌رئه‌نجامێ وێ ژی شه‌ر په‌یدا بوینه تاكو د گه‌هشته قوناغا نه‌هێلان و نه‌مانا لایه‌نێن به‌رامبه‌ر به‌لێ ل جیهانا نوی دا ژی توندو تیژیا سیاسی به‌رده‌وام بویه به‌لێ ئالاڤێن دی بخو ڤه گریتنه و به‌هانه‌یێن جیاوازتر كه‌تینه ده‌ستێن گروپێن سیاسی دا كو كارێن توند و تیژیی بكه‌ن ل بن ناڤێ ده‌ربرینا ئازاد و مافێ خونیشاندانان داخوازكرنا مافان هتد.. ئه‌ڤه ل ده‌مه‌كێ دوژمنێن زور جوانن كو كه‌سه‌ك یان گروپه‌كێ سیاسی ل سه‌ر كار بكه‌ت به‌لێ د بنه‌ما دا ئه‌گه‌ر ئه‌ڤان گروپان و مروڤان باوه‌ری ب ئه‌ڤان چه‌مكان نه‌بیت ب زه‌حمه‌ته ب گه‌هنه ئارمانجێن خو ب رێكێن ئاشتیانه به‌لكو دێ به‌ره‌ف ئه‌وان كاران چن یێ كو توندی تێدا.
ئه‌گه‌رێن سه‌ره‌كی یێن توندو تیژیا ئه‌ڤا كو نوكه ل كوردستانێ دهێته په‌یره‌وكرن كو بویه سیسته‌مه‌ك به‌رده‌وام ئه‌ڤ كاره دهێنه ئه‌نجام دان:
1. عه‌قلێ گرتی یێ سیاسی یێ هنده‌ك گروپ و حزب و ته‌ڤه‌گه‌رێن سیاسی دبیته هوكاره‌ك سه‌ره‌كی كو توندو تیژیی په‌یدا بیت چونكه ئاراستا ژیارا سیاسی پێناڤ ده‌ستڤه ئینانا ئارمانجان وه‌كو ماكیافیلی دیار دكه‌ت غایه تبرر وسیله ئانكو ئه‌و قوتابخانا نوكه ل كوردستانا یا سیاسی كو باوه‌ریه‌كا ته‌واو ب ئه‌ڤ رستێ هه‌یه هه‌می ئالاڤه‌كێ بكاردئینن تاكو ب گه‌هنه ئارمانجێن خو و نمونه‌ژی بویه‌رێن 17 شوباتێ بووینه كو ده‌ربرینا عه‌قه‌له‌كێ سیاسی توند بوینه.
2. راگه‌هاندنه‌كا توند ده‌مێ دهێته ئاراسته‌كرن بو تێك دانا سوز و عاتیفا خه‌لكی و به‌رده‌وام به‌لافكرنا پروپاگنده و دوژمنكاریا سیاسی و دابه‌شكرنا جڤاكی و ده ست نیشان كرنا هنده‌ك بابه‌تێن دویر ژ راستی ئوتوماتیكی دێ ته‌خه‌كا سوزدار به‌ره‌ف كارێن توند به‌ت و یا خویایه ل كوردستانێ راگه‌هاندنا مه ژی به‌رهه‌مێ عه‌قلێ سیاسی یێ چه‌ند حزب و ته‌ڤگه‌رانه كو به‌ری بویه‌ر په‌یدا دبن ئاماژێ پێ ده‌ن یان ژی زێده‌تر بێژین راگه‌هاندن خو دكه‌ته لایه‌نه‌كێ د ناكوكیێن سیاسی دا.
3. هوكارێن ده‌رونی هه‌رده‌ما مروڤه‌ك بێ به‌هر بیت ژ خاسته‌كا خویا ژیانێ چ ئه‌و خاست سیاسی بیت یان ژی ئابوری یان ژی كه‌سایه‌تی وی ده‌می نه‌ئارامیه‌كا ده‌رونی په‌یدا دبیت ل ده‌ف وی كه‌سی و گروپێ ئه‌و سه‌ركردایه‌تی بو دكه‌ت رویدانێن به‌رده‌وام ل سلێمانیێ دژی گروپه‌كێ سیاسی ب باوه‌ریا گشت وان كه‌سێن ده‌روناس تێك چوونا ده‌رونێ گروپه‌كێ سیاسی یه كو نه‌شیایه ب رێكێن ئاشتیانه مه‌ره‌مێن خو جی به‌جی بكه‌ن به‌ره‌ف توندوتێژیا سیاسی دچن.
4. زێده‌باری ئه‌ڤان هوكاران چه‌ندین هوكارێن ئابوری و مێژویێ هه‌نه كاریگه‌ری ل سه‌ر كارێن توندو تیژیی هه‌نه ل گشت جیهانێ نه‌كو كوردستانێ بتنێ.
له‌ورا پێناڤ گه‌هشتنا هنده‌ك ئارمانجان و تێك دانا هنده‌ك بنه‌ما توندوتیژیا سیاسی دبیته هوكاره‌ك گرنگ بو تێك دانا سه‌قامگێریا سیاسی و ئابوری و جڤاكی ل ناڤ ملله‌تان و ئه‌ڤێ چه‌ندێ ره‌هندێن خو یێن سیاسی هه‌نه كو كوردستان ئه‌ڤروكه ل قوناغه‌كا وه‌رچه‌رخانه و د سه‌ر درازینگا گهورینێن مه‌زن تێ دا دبوریت و گه‌شه‌سه‌ندێن سیاسی ل گشت روژهه‌لاتا ناڤه‌راست دبه‌رژه‌وه‌ن دا دوزا كوردی دانه نه‌خاسمه ئه‌گه‌ر كورد ل دور ئێك ستراتیجیه‌تا نه‌ته‌وه‌یێ كوم ڤه‌بن ده‌ست ڤه‌ئینانا وان ئارمانجێن سه‌د سالێن بوری كوردان ژ ده‌ست داین دێ شێن كورد جهێ خو د معادلاتێن سیاسی دا ل روژهه‌لاتا ناڤه‌راست و بو تێك دانا ئه‌ڤان ئارمانجان ب هه‌می شێواز و رێكه‌كێ دێ كار ل سه‌ر تێك دانا ره‌وشا هه‌رێما كوردستانێ هێته كرن چه‌وا برینا بودجه موچه‌یێ وه‌كو كارته‌كا ئابوری بویه و هاتنا تیروستێن داعش كارته‌كا سیاسی و له‌شكه‌ری بویه تێك دانا ره‌وشا نافخو ژی برێكا ده‌زگه‌هێن هه‌والگێری و عه‌میلێن سیاسی دێ ره‌وشا كوردستانێ تیك ده‌ن.
ل دوماهیكێ كورد پێویسته ئێك ستراتیه‌جه‌ت و ئێك بریار بن و پێدڤی یه ب زوترین ده‌م هه‌می ناكوكیێن سیاسی بهێنه چاره‌سه‌ركرن و ئه‌ڤ كارێن توند یێن كو هنده‌ك لایه‌نێن سیاسی پشته‌فانی لێ دكه‌ن بهێنه راوه‌ستاندن و دیسان حكومه‌تا هه‌رێمێ پروژه‌كێ چاكسازیێ به‌رفه‌ره ئه‌نجام بده‌ت و ئێدی تاكه‌كه‌سێ كورد ببته سه‌نته‌رێ هه‌می خزمه‌ته‌كێ هه‌می تشت پێناڤ خزمه‌تكرنا تاكێ كورد و دوزا كوردی دابن.
