تیرۆره نه‌جیهاده‌ژك
محه‌مه‌د چه‌لكی
تیرۆركرنا مامۆساتیێ فه‌ره‌نسی سماوێل باتی (١٦-١٠) ب ده‌ستێ تیرۆرستێن هزر توندڕه‌وا ئیسلامی په‌رده ل سه‌ر روویێ ره‌شێ باسكێ ئیسلاما سیاسی هه‌لدا كو حه‌تا به‌ری هینگێ هه‌می كریارێن تیرۆرا باسكێ ئیسلاما سیاسی دكرن ب جیهاد ناڤ دكرن! تو هزر كه هێرشا تیرۆرستێن قاعیدێ بۆ بورجێن نیویوركێ (١١-٠٩-٢٠١) ب غه‌زوا نیۆیۆرك و تیرۆرستێن قاعیدێ ب جیهادی ناڤكرن، هه‌تا به‌ری ده‌مه‌كی ژی هه‌می ته‌رۆریستێن باسكێ ئیسلاما سیاسی ب جیهادی ناڤ دكه‌ن، لێ كریارا سه‌ربرینا مامۆستا ساموێل باتی و كریرا تیرۆرستیا كه‌نیسا نیسێ (٢٩-١٠) و سه‌ره‌ده‌ریا حوكمه‌تا فه‌ره‌نسا د گه‌ل باده‌كێ تیرۆرا ئیسلامی پشته‌ڤانێن تیرۆرا ئیسلاما سیاسی هه‌موو ترساندن و بۆ جارا ئێكێ یه ده‌وله‌تێن وه‌ك توركیا، قه‌ته‌ر و سعوودیا گه‌له‌ك ب توندی ئه‌و كریار شه‌رمه‌زاركرن؟
ئیسلاما سیاسی هه‌تا نوكه شیایه یاریێ ب سۆزا مرۆڤێن بوسلمان بكه‌ت و بۆ مه‌ره‌مێن خوه یێن سیاسی بكاربینیت و یێ ئه‌ڤ یاریه ب جوانی بۆ به‌رژه‌وه‌ندیێن خوه بكار ئینیای توركیایه و كاریه وه‌ك كارته‌ك فشارێ ل دژی رۆژئاڤا و روسیا بكار بینیت، نه‌خاسمه پشتی شوره‌شێن بهارا عه‌ره‌بی ده‌ستپێكری و مسر وه‌ك ده‌وله‌ته‌كا خودان بادۆر ل رۆژهه‌ڵاتا ناڤین رۆلێ خوه ژ ده‌ستدای، رێك بۆ توركیا ده‌شت بوو كو وی رۆلی بگێریت ب تایبه‌ت پشته‌ڤانیكرنا باسكێ ئیسلاما سیاسی ب هه‌موو باسكێن وێ یێن توندڕه‌و و نه‌رم ڤه ب تایبه‌ت ل سوریا و پاشی ل سه‌رانسه‌ری جیهانا ئیسلامی. ب ڤێ پشته‌ڤانیا به‌رده‌وام چ ل ئه‌ورۆپا و چ ل رۆژهه‌ڵاتا ناڤین هه‌موو باسكێن ئیسلاما سیاسی ب جۆش كه‌ت. سه‌ره‌ده‌ریا نه‌رما حوكمه‌تێن ئه‌ورۆپا چ ل گه‌ل حوكمه‌تا توركیا و چ دگه‌ل رێكخراوێن ئیسلامی ب سه‌ده‌مێ بالاده‌ستیا هزرا ئازاد و رێزگرتن ل بنه‌مایێن پێكڤه‌ژیانێ و سیاسه‌تا خوه‌گونجاندنێ ل گه‌ل جڤاكێن ئه‌ورۆپی بوونه سه‌ده‌م باسكێ ئیسلاما سیاسی ل ئه‌ورۆپا بڤه‌ژیت و ره‌ڤه‌ندا ئیسلامی بۆ مه‌ره‌مێن خوه یێن سیاسی بكار بینیت. وه‌ك مه به‌ری نوكه گۆتی توركیا ره‌ڤه‌ندا ئیسلامی و هه‌ر وه‌سا پرسا ئاواره‌یێن ژ وه‌ڵاتێن ئیسلامی قه‌ستا ئه‌ورۆپا دكه‌ن بۆ مه‌ره‌مێن خوه یێن سیاسی بكار دئینیت.
ئازادیا هزرێ ل ئه‌ورۆپا و ل رۆژئاڤا ب گشتی ژ پیرۆزیێن جڤكاینه و ب قانوون هاتیه پاراستن، ته‌نێ بریندار كرن و به‌رژێركرنا ئێكسه‌را كه‌سه‌كێ ساخ نه‌بیت وه‌ك دن هه‌ر تشتێ بكه‌ی كو زیانێ راسته‌وخۆ نه‌گه‌هینیته كه‌سه‌كی تو ئازادی، ئازادی بۆ هه‌ر كه‌سی هه‌یه ب مه‌رجێ زیان نه‌گه‌هاندنا كه‌سه‌كێ دن. ئه‌ڤ كولتۆره، كولتۆرێ ئازادیا هزرێ و هه‌ڤپه‌ژراندن و پێكڤه‌ژیان سێكۆچكێن پیرۆزن. هه‌رده‌ما ئه‌ج سێكۆچكه كه‌فتنه به‌ر مه‌ترسییه‌كێ جڤاك ته‌ڤ پێكڤه به‌رامبه‌ری هه‌لویستێ وه‌ردگریت و ئه‌ڤا نوكه فه‌ره‌نسا وه‌ك جڤاك و حوكمه‌ت توش بووی مه‌ره‌ما من تیرۆرا باسكێ ئیسلاما سیاسیه جڤكێ فه‌ره‌نسی و هه‌روه‌سا ئه‌ورۆپی ژی بئێك ده‌نگ لێ خوه‌دی ده‌ركه‌فتنه، هه‌ر ڤێ ئێكگرتنێ وه‌كریه كو باسكێ ئیسلاما سیاسی بكه‌ڤیته سه‌ر چۆكێن خوه و هه‌ڤخه‌می و پشته‌ڤانیا خوه بۆ ده‌وله‌تا فه‌ره‌نسا و گه‌لێ فه‌ره‌نسی دیار بكه‌ن و بۆ جارا ئێكێیه كریارێن ته‌رۆریستێن باسكێ ئیسلاما سیاسی ب تیرۆرست ناڤكرن و نه‌گۆتن موجاهید. هه‌لبه‌ت ئه‌ڤه پشتی وێ هه‌وا فه‌ره‌نسا ل دژی كۆم و رێكخراوێن ئیسلامی ل سه‌رانسه‌ری فه‌ره‌نسا ده‌ستپێكری و ده‌رگه‌هێن وان گرتین ب ڤێ كریارێ حوكمه‌تا فره‌نسا ترس و له‌رزه‌كا مه‌زن ئێخسته دلێ باسكێ ئیسلاما سیاسی و باوه‌ر دكه‌م ئه‌و بیاڤێ به‌ری نوكه بۆ وی باسكی هه‌ی هاته گرتن و ل سه‌رانسه‌ری ئه‌ورۆپا هه‌وا ل دژی كۆم و مزگه‌فتێن تیرۆرست لێ دجڤن ده‌ستپێكریه و زیان پێكه‌فتیێ یه‌كه‌م ژی حوكمه‌تا ئه‌ردۆغانیه و ده‌لیڤێن یاریا ئه‌ردۆغانی دهێنه گرتن و چویڤێ ده‌رركرنا وێ ژ ناتۆ و ئێكه‌تیا ئه‌ورۆپی و عمبارگۆیا ئابووری بۆ داوه‌شاندنێ رۆژ بۆ رۆژێ یێ نێزیكی سه‌رێ ئه‌ردۆغانی دبیت.
