تیرۆر و رۆژئاڤا
پشكه‌كا مه‌زن ژ فاكته‌ر و ژێده‌رێ به‌لاڤبوونا رادیكالیزما ئیسلامیا كۆ ئه‌ڤرۆ خوه د گه‌له‌ك گرۆپێن تووندرۆ و تیرۆریستیدا دبینیتن، ده‌سپێكا وێ بۆ هندێ دزڤڕیتن كو وان ب ره‌نگه‌كی ژ ره‌نگان بهرهنگاری وان بهایان ببن یێن كو ئه‌و هزر دكه‌ن به‌رهه‌مێ هزر و كار و سه‌ره‌ده‌ریا جڤاكێ رۆژئاڤاییه. هه‌می ئه‌و بزاڤه ژپێخه‌مه‌ت خوه‌پاراستن وه‌كی ژێده‌رێن زانستی ئاماژه‌ی پێدده‌ن ژ گۆتاره‌كا ئایینی ئاڤێ ڤه‌دخۆن كۆ تێكه‌لی ل گه‌ل رۆژئاڤایێ ب مه‌ترسیه‌ك ل سه‌ر بوهایێن خوه دزانن ل ده‌مه‌كی كۆ تێكهه‌لی سروشتێ ژیانێ یه [ 1 : 422]، له‌وما ئه‌ڤ ترسا بێ ڕامان چو مفایه‌كێ ناگه‌هینیته كاروانێ مرۆڤاتیێ ب گشتی و كه‌لتوورێ رۆژهه‌لاتیا و ئه‌و فه‌رهه‌نگێن كاردكه‌ن بۆ دروستكرنا دیواره‌كێ مه‌زن د ناڤبه‌را كه‌لتوور و بوهایێ رۆژهه‌لات و رۆژئاڤایێ و گه‌له‌ك جاران نه‌چار دبن بۆ جێبه‌جێكرنا ڤێ هزرێ تووشی هنده‌ك كاره‌ساتێن مه‌زن ببن و ئێك ژ وان سه‌رهلدانا بزاڤ و ڕێكخراوێن هشكباوه‌ر و تیرۆریستن كۆ ئه‌ڤرۆ ژبلی نه‌هامه‌تیێ و زیانا وێ بۆ مرۆڤایه‌تیێ، ناڤ و بانگێ ئیسلامێ ژی ئێخسته بن پرسیارێ.
ئه‌ڤ بزاڤێن ڕادیكالی ( fundamentalist ) ژبلی پاشئێخستنا عه‌جه‌لۆكا شارستانیێ نه‌شیایه چو ده‌ستكه‌فت و به‌رهه‌م و داهینانه‌كێ پێشكه‌شی كاروانێ مرۆڤایه‌تی بكه‌ن. سه‌ره‌ده‌ریكرن بنیاتێ ژیانا هه‌ڤچه‌رخه. یا گرنگ ئه‌وه مرۆڤی باوه‌ری بخۆ و رٍێبازا خۆ هه‌بیتن و ژ هه‌لسوكه‌فت و په‌یوه‌ندیێ نه‌ترسیتن. بلا ل بیرا ڤان ڕادیكال په‌رست و هشكباوه‌ران بیت كۆ كاروانێ شارستانیێ نه‌ك تنێ به‌رهه‌مێ گه‌ل و نه‌ته‌وه و ئایینه‌كی ب تنێ یه. ئه‌ڤ كاروانه ژ ئه‌نجاما ماندیبوون و كار و بزاڤێن هزاران نه‌ته‌وه و نه‌ژاد و ئایین و ڕێباز و لایه‌نانه، كه ئه‌م ئه‌ڤرۆ ل بن سیبه‌را وێ دژین. ئه‌ڤ كاروانه نه گه‌میا كه‌س و لایه‌نه‌كێ ب تنێ یه كو هزر بكه‌ت هه‌كه ل نیڤه‌كا ده‌ریایه‌كی دا ئه‌و دێ شێت یان چێدبیت ب بزمارا بنێ وێ به‌له‌مێ كون بكه‌ت و ئه‌ڤه ژی ژبه‌ر هندێ كو وی دڤێت و ئه‌و وه‌سا حه‌ز دكه‌تن چونكو ئه‌ڤ به‌له‌مه یا وی یه، فه‌لسه‌فه‌یه‌ك خه‌له‌ت و نه‌په‌سند كرییه. هه‌ر ژ ڤێ چه‌ندێیه دبینین دگه‌ل سه‌رهلدانا ڕێكخراوه‌كا تیرۆریستی وه‌كی داعشێ ل ده‌ڤه‌رێ و ڕاگه‌هاندنا جه‌نگه‌كێ نه‌خوازرای ل دژی كوردستانیان، ب ده‌هان وه‌لات و لایه‌ن ڕاستی وان هاتن و ب شێوازێن جۆداجۆدا دژاتیا وان كرن.
ئه‌ڤ جیهانه نه یا كه‌س و لایه‌نه‌ك ب تنێ یه كه وه‌سا هزر بكه‌ت چاوا وی دڤێتن دێ وه‌كی خوه كه‌ن و كه‌س بهرهنگاری وان نابیتن. ئه‌ڤ هزرا رادیكالی خزمه‌تا مرۆڤایه‌تیێ ناكه‌ت، به‌لكو ڤێ ڕاستیێ نیشا دده‌ت كه ئه‌ڤ ڕێكخراو و لایه‌نه ژ گۆهۆڕینێ و نووبوونێ و سه‌ره‌ده‌رێ دترسن. ئه‌ڤه گۆپیتكا لاوازیێ یه و ده‌مارگیرییه‌كا بێ بنه‌ما و نه‌لۆژیكانه‌یه به‌رامبه‌ر هنده‌ك بنه‌مایێن كۆ دبنه‌ڕه‌تدا ب خه‌له‌تی یێن هاتینه وه‌رگرتن و فێربوون و شرۆڤه‌كرن. ئه‌ڤ چه‌نده ل گه‌ل ژیانا هه‌ڤچه‌رخ ناگۆنجیت. گۆهۆڕین و سه‌رده‌ری ئه‌ڤرۆ یا د قووناغه‌كا كه‌توار و دیفاكتۆ یا خوه دا.
ژێده‌ر : [ 1 ] ابراهیم، ماجد موریس ( 2005 ). الإرهاب الڤاهره و أبعادها النفسیه، گ. (1). دار الفارابی، بیروت، لبنان، (509)ص.
*بسپۆری پێداگۆگیا و سایكۆلۆژی / به‌شی ده‌روونزانی / زانستگه‌ی زاخۆ
