تێكشاندنا دیموكراسیه‌تێ
پ.ه. د.نه‌زاكه‌ت حسێن
گه‌ر مرۆڤ د ژیانا خوه دا ل هه‌ر سه‌رده‌مه‌كى دا ژیانكر بیت هه‌رده‌م حه‌زا وى ل سه‌ر ئازادیێ و دیمۆكراسیێ بوویه و هه‌ول و قوربانى بۆ داینه، ل ڤێره پرسیار ئه‌ڤه‌یه، ئه‌رێ د ڤى سه‌كۆى دا كو سه‌كۆیێ سۆشیال میدیایه و به‌رهه‌مێ ده‌ستێ تاكێ خۆیه‌تى شیایه ئه‌وێ دیموكراسیه‌تێ به‌رهه‌م بینیت؟ گه‌ر چ ئه‌ڤ ژینگه‌ها نوى بۆ دانوستاندنێ و لێكگوهارتنا زانیاریان هه‌ر ل ده‌ستپێكێ ب به‌رهه‌مێ ژینگه‌ها دیموكراسی و ئازادی هاتیه ناسین و هنده‌كان ژى ب میدیایا دیموكراسى ناڤێ وێ بریه. پسپۆڕ و سیاسیان بۆچوونێن جودا د ڤى بوارى دا هه‌نه؛ هنده‌ك ب ئامرازه‌كێ كاریگه‌ر به‌رهه‌مهێنانا دیموكراسیێ دهژمێرن.
ژ وى بیاڤى ڤه كو ده‌لیڤه بۆ هه‌ر تاكه‌كى ره‌خساندیه كو هژماره‌ك ژ ئێك ژ جۆرێن سۆشیال میدیایێ هه‌بیت بۆچوونا خوه ئازادانه ده‌رببڕیت و ده‌ربرینێ ژ خوه و ژ بۆچوونێن خوه بكه‌ت، ب تایبه‌تى ئه‌ڤێ بۆچوونێ زۆرتر ل وى ده‌مى گه‌شه‌كریه كو ل وه‌لاتێن عه‌ره‌بى بهارا عه‌ره‌بی به‌رهه‌مئینایه. باراك ئۆباما سه‌رۆك كۆمارێ پێشین یێ وه‌لاتێن ئێكگرتى یێن ئه‌مریكا د ڤى بیاڤى دا دبێژیت “ئه‌م شاهدحالین كو چالاكڤانێن ل ناڤ تۆڕێن جڤاكى دا وه‌ك ئۆپۆزسیۆن؛ چاوا سۆسیال میدیایێ بۆ خوه‌تۆماركرنێ تێدا خوه بكاردئینن و لسه‌ر دئاخڤن و چاوا كۆمكرنا خه‌لكى لسه‌ر كێشه‌یێن گوهۆرینا كه‌ش و هه‌وایى و یه‌كسانیا ره‌گه‌زى و نه‌ژادى دكه‌ن، ب ده‌ركه‌فتنا ئینته‌رنێتى و زانیاریێن شۆڕشێ ب ساناهى دهێته ڤه‌گوهاستن و پاشڤه‌گێڕان ژى بۆ نینه، وه‌ك هه‌ر پێشكه‌فتنه‌كا ته‌كنه‌لۆجیایێ و پێشكه‌فتنا ده‌ره‌نجامێ باش ژى نابیت، جاران دبیت باجه‌یا وێ ژى بده‌ین”به‌لێ ل هه‌مان ده‌مى رایا جودا ژ ڤێ ژى هه‌یه و وه‌سا دبینن كو ته‌كنه‌لۆجیا زانیاریان و گه‌هاندنێ دیموكراسیه‌ت تێك شكاندیه، چونكو دیمۆكراسیه‌ت ب ته‌نها رایا ئازادیا ده‌ربڕینێ و هه‌لبژارتنێ بده‌ستڤه ناهێت، به‌لكو پرۆسه پێدڤی ب دانوستاندنێ و گوهداریكرنێ ل ئێكگرتن و راستكرنا شاشیان و بخوه‌داچوونێ هه‌یه. ئه‌ڤه د نها دا ژ ته‌كنه‌لۆجیا زانیاری و گه‌هاندنێ و سۆشیال میدیایێ كو به‌رهه‌مێ ڤێ ته‌كنۆلۆجیایێ یه كێمتر دهێته دیتن و به‌لكو ژبلى سه‌نترالیزمێ ده‌ركه‌فتنا ده‌سهه‌لاتێ و بڕیاران زۆر تشت تێكشكاندینه، وه‌ك ‘مارك سۆلمس” زانایه‌كێ ده‌روونناس و شیكارێ ده‌روونى یه ل باشۆرێ ئه‌فریقیا، دبێژیت “د سیسته‌مێ زانیاری دا گه‌له‌ك تشت هاتینه تێكشكاندن، دیموكراسیه‌ت هاتیه تێكشكاندن، ئیتیك هاتیه تێكشكاندن، دانوستاندن هاتیه تێكشكاندن، دانوستاندن د ژیانا واقع دا چوویه ناڤ ژیانه‌كا گریمانه‌یا سنووردارى دا وه‌ك سۆشیال میدیا و ته‌كنه‌لۆجیا، ئه‌ڤان ژی هه‌مى لسه‌ر سه‌رنجێ كاردكه‌ن، چاوا سه‌رنجا خه‌لكى رادكێشن ل ناڤا جیهانه‌كا قه‌ره‌بالغێ دا ب زانیاریان و مرۆڤ دكه‌ڤیته به‌ر شه‌پۆل و زێتنا زانیاریان”. ژ لایه‌كێ دیتر ژى ڤه باراك ئۆباما هه‌ر د بارێ سۆشیال میدیایێ دا دبێژیت” دابه‌شبوونا زانیارییان، جاران ده‌مه‌كێ زۆر ته دڤیا تاكو خۆنیشادانه‌كێ رێك بێخى، ئه‌ڤڕۆ نه‌ره‌زایبووان ناهێنه رێكخستن ژ لایێ سه‌ندیكایان یان رێكخرێن نه‌حكۆمی ڤه، به‌لكو ژ لایێ خه‌لكه‌كى ڤه دهێنه رێكخستن كو ره‌نگه به‌رى حه‌فتیه‌كێ ژى ئێكتر نه‌نیاسن. ره‌نگه ریفراندۆم ژ لایێ هنده‌ك كه‌سان ڤه بهێنه رێكخستن بانگه‌شێ بۆ بكه‌ن كو ره‌نگه د ئه‌و كه‌س د سیاسی ژى نه‌بوون، ئه‌ڤه دروستیترین هشیاربوونه بۆ سه‌ركرده‌یێن سیاسى، دبیت هه‌ر وه‌خته‌كى هه‌ر رۆژ و چڕكه‌یه‌كێ بڕیارێن وان بابه‌ت بیت بۆ وان خوه‌نیشادانان و لڤینێن دیار، سه‌ركرده دڤێت بۆ وى خه‌لكێ پۆپۆلیست باخڤن نه‌ك داموده‌زگه‌هێن ره‌سمی و ریكخراوان”.
كرمانجیكرن/ ئه‌ڤرۆ
