جبوری راست دبێژت
سه‌رۆكێ په‌رله‌مانێ عێراقا فیدڕال سه‌لیم ئه‌لجبۆری د دیمانه‌كا خوه یا ته‌له‌فزیۆنی دا ل گه‌ل كه‌ناڵێ دیجله دان ب راستیه‌كێ دا كو ئه‌ڤه چه‌ندین ساڵه ئه‌م دبێژین و ڤه‌دگێرین كو عێراق ب خۆرتی و دووری خوه‌سته‌كا ته‌ڤ پێكهاتێن وێ هاتیه دامه‌زراندن و ئه‌ڤ پێكڤه ئاڤاكرنه بۆ پاراستنا به‌رژه‌وه‌ندێن ده‌وله‌تێن زلهێز بوویه و رایه‌دارێن ڤێ ده‌وله‌تا ب ناڤێ عێراق تنێ چاڤێن خوه به‌ردانه پارستنا سه‌لته‌نه‌تا خوه و چ پێنگاڤێن په‌یداكرنا هه‌سته‌كا نیشتمانیا هه‌ڤگر و نه‌هێلانا جوداهیێن نه‌ته‌وی و ئولی نه‌هاتنه هاڤێتن و به‌لكو ته‌ڤ پێكۆل و بزاڤ دهاتنه بشاڤتن بۆ ب عه‌ره‌بكرنا ڤی وه‌ڵاتێ مۆزائیك و سه‌رده‌ستكرنا مه‌زهه‌بێ سوننه. هه‌ر ل رۆژا بریارا دامه‌زراندنا ڤێ ده‌وله‌تێ ل كۆنگرا قاهیره(12تا 23. 03. 1921) بریارا ژێك ڤه‌قه‌تانێ ل گه‌ل دا هاتیه دان. ل پێشیێ و به‌ری دامه‌زراندنا ڤێ ده‌وله‌تێ كوردان ب سه‌رۆكاتیا شێخ مه‌حموودێ نه‌مر(1881-1956) خه‌بات ل دژی داگیركه‌رێن ئنگلیز كر بۆ ئاڤاكرنا ده‌وله‌ته‌كا كوردی و پاشی ته‌ڤ خه‌لكێ عێراقێ ب شۆره‌شه‌كا سه‌رانسه‌ری ل دژی داگیركه‌رێن ئنگلیز رابوون و ئه‌ڤ شۆره‌شه ب شۆره‌شا 1920تێته ناڤكرن و شۆره‌ش ب فه‌تساندنێ ب داوی هات و لێ باندۆره‌كا گه‌له‌ك نه‌گه‌تیڤ ل سه‌ر ته‌ڤ پێكهاته‌یان هشت و پشتی كوردان شیعه‌یان ژی بایكۆتا ڤێ ده‌وله‌تێ كر. رۆژ بۆ رۆژێ درزێن مه‌زن دكه‌ڤتنه د ناڤبه‌را گه‌ودێ پێكهاته‌یێن ڤێ ده‌وله‌تێ و ب تایبه‌ت پشتی كوده‌تایا له‌شكه‌ری یا سالا 1958ێ و هاتنا باسكێ نه‌ته‌وه‌په‌رستێ شۆڤینیێ عه‌ره‌ب ل سه‌ر ته‌ختێ ده‌ستهه‌ڵاتێ(1963-09. 04. 2003 ). ئه‌ڤی باسكێ توَندڕه‌و هه‌موو ده‌لیڤه و ئانكویێن پێكڤه‌ژیانێ د ناڤبه‌را پێكهاته‌یێن عێراقێ دا نه‌هێلان و دوژمناتیه‌كا كوژه‌ك و نه‌باوه‌ری د ناڤدا به‌لاڤكر كو سوبه‌هی هه‌موو بزاڤێن د پێخه‌مه‌تا پێكڤه‌ژیان و هه‌ڤ په‌ژراندنێ بهێنه‌كرن، ب هه‌روه بچن و خرش ده‌ركه‌ڤن؛ ڕێك وه‌ك ره‌وشا ئه‌ڤرۆ یا عێراق گه‌هشتیێ كو پشتی ڤان شه‌ر و هنگامێن ناڤخوه‌یی و پاكتاوكرنا ره‌گه‌زی و مه‌زهه‌بی ئێدی مه‌حاله عێراق ب ڤه‌گه‌ریته قۆناغا به‌ری 9. 04. 2003ێَ. سه‌ده‌مێ سه‌رۆكێ په‌رله‌مانی ئینایه سه‌ر ڤێ بیرۆكێ ئه‌زموونا هه‌رێما كوردستانێ یه كو شیایی د ده‌مه‌كێ كێم دا وان برینێن سیاسه‌تا ته‌عریب و ڤه‌گوهازتن و ئه‌نفالان ل جه‌سته‌یێ كوردستانێ دا هێلاین، ده‌رمان بكه‌ت و پێنگاڤێن باش د ئاڤه‌دانكرن و پێشه‌ڤبرنێ دا ب هاڤێژت و ئاسۆیێ پاشه‌رۆژه‌كا گه‌ش بۆ پێكهاته‌یێن ل كوردستانێ دژین دابین بكه‌ت، ب ڤی ره‌نگی كوردستان بوویه مێرگا پێكڤه‌ژیانا ته‌ڤ پێكهاته‌یان و بهێته پارستن ژ ڤی شه‌رێ تائیفی یێ ده‌ڤه‌ر گرتی؛ ژبلی وێ سیاسه‌تا حه‌كیمانه‌یا حكومه‌تا هه‌رێما كوردستانێ په‌یاده‌كری ل سه‌ر ئاستێ ناڤخوه و ل سه‌ر ئاستێ ده‌رڤه ژی په‌یاده‌كرنا بازارێ ئازاده و ئه‌ڤه ژی بۆ سه‌ده‌م كو كۆمپانیێن مه‌زن ب سه‌رمایێ خوه ڤه رێكا كوردستانێ بگرن و ببنه پشكه‌ك د ئاڤه‌دانكرنا كوردستانێ دا. ل پێش چاڤێن هه‌موویان عێراق ب پراكتیكی پارچه‌بوویه و خاڵێن وان ب هه‌ڤڕا دگه‌هینن ژ هۆلێ رابوونه و ئێدی خوه‌سته‌كێن ته‌ڤ پێكهاته‌یان وێ دخازت پارچه ببت، ژبلی كو هه‌رێما كوردستانێ ژمێژه‌یه رێكا خوه هه‌لبژارتیه و ده‌وله‌تێن ده‌وروبه‌ر ژی ڤێ ئه‌زموونێ نابینن گه‌ف ل سه‌ر ئێكپارچه‌یا خاكا وان و په‌یوه‌ندیێن باش دگه‌ل هه‌رێمێ هه‌نه. سه‌رۆك په‌رله‌مانێ عێراقێ راست دبێژت پارچه‌بوونا عێراقێ د به‌رژه‌وه‌ندیا عێراقیان دایه و تاكه رێكه بۆ ته‌مراننا ڤی شه‌رێ ناڤخوه و تائیفی و ئه‌ڤرۆ و به‌ری سوبه‌هی دڤێت ته‌ڤ سیاسه‌تمه‌دار و پێكهاته‌یێن عێراقی بهێنه سه‌ر ڤێ دیدێ و چاڤ ل هه‌رێما كوردستانێ بكه‌ن بۆ ببنبڕ كرنا هه‌موو شونوارێن سیاسه‌تا شۆڤینیا عه‌ره‌بی و مه‌زهه‌بی. دا ب ئارامی رێڕه‌وا پێكڤه‌ژیان و هه‌ڤپه‌ژراندنێ د كه‌تواری دا بهێته چه‌سپاندن و رێز ل ماف و بهایێن مرۆڤی بهێته گرتن.
