حوكمه‌تا عیراقێ و بۆدجا 2014 ئاڤاكرنا عیراقێ یه یان دزینا بۆدجه‌یه؟
مخابن حوكمه‌تا عیراقێ سڤكاتیێ ب مێشكێ گه‌لێن عیراقێ دكه‌ت و حسابێن دووماهیا بۆدجان ب ئاوایه‌كێ رۆهن ره‌ت دكه‌ت، داكو دزیێن وان ب ملیارێن دولاران ئاشكرا نه‌بن، هه‌تا كو ل سه‌رده‌مێ حوكمه‌تا مالكی نڤیسارێن ره‌سمی ئاراسته‌ی وه‌زاره‌تا دارایی و دیوانا چاڤدێریێ كربوون كو نابیت هیچ كارمه‌نده‌ك و چ پۆست هه‌بیت ژی داخویانیان ل دۆر بۆدجه‌ی بده‌ته سازیێن راگه‌هاندنێ، هه‌تا گه‌ف كربوون كو هه‌ر فه‌رمانبه‌ره‌ك یان كارمه‌نده‌ك داخویانیه‌كێ بده‌ت دێ هێته سزادان، چونكی حوكمه‌تا مالكی دزانی قه‌بارێ گه‌نده‌لیا دارایی چه‌نده! و ئه‌ڤ گه‌نده‌لیه ب ئاوایه‌كێ رێكخستی هاتیه كرن، بۆ نموونه ئامیرێن ئاشكراكرنا تی ئێن تیان كو ب كۆژمێن خیالی ژ ده‌رڤه كرینه و هیچ ئامیره‌ك كار ناكه‌ت، هه‌روه‌سا سه‌فقا كرینا چه‌كێ رۆسی كو ب گۆتن ب ملیاران دولار مه‌زاختینه و ئه‌و ژی گه‌نده‌لی و به‌رتیل تێدا هاتیه دان و وه‌رگرتن، ب هه‌مان شێوه كرینا چه‌كێ ئوكرانی و فرۆكێن كه‌نه‌دی یێن مه‌ده‌نی كو یێن كه‌ڤن نووژه‌نكرین و فرۆشتینه عیراقێ، بێگومان ل گۆر داخوازا عیراقێ بوو دا كو زێده‌تر پاره بگه‌هیته وان به‌رپرسان.
ئه‌ڤه‌ژی وێ رامانێ دده‌ت كو گڤاشتنه‌كا ئابووری ل سه‌ر بۆدجا عیراقێ هه‌یه، ب ئاوایه‌كی عیراقێ ده‌ستێ كاركه‌ر و زانستی ژ ده‌ست دایه كو ده‌وله‌تێ مه‌زاختنه‌كا زۆر ل پێگه‌هاندنا وان كریه، هه‌تا كو ل داویێ له‌شكره‌كێ بێكار دروست بوویه.
ئه‌ڤه گه‌نده‌لیا چه‌كی و بلا ژبیر نه‌كه‌ین گه‌نده‌لیا كه‌ره‌ستێن خوارنێ ژی هاتیه كرن، هه‌روه‌كو د سه‌فقا چایێ دا هاتیه كرن كو مادێن ئاسنی د ناڤ دا بوون كو دبوونه ئه‌گه‌رێن نه‌خۆشیێن په‌نجه‌شێرێ كو بۆ كوبوونا ئه‌رزاقی هاتبوو كڕین، ئه‌ڤه هه‌می به‌س نه‌بوو پرۆژێن وه‌همی ژی هه‌بوون، مینا پرۆژێ باژێرێ عیملاقێ خورمێ ل پارێزگه‌ها به‌سره، كو ل سه‌ر شاشێن ته‌له‌ڤزیۆنان وه‌كو قاره‌مان ده‌ركه‌فتن و به‌رێ بنیاتی هاته دانان و هه‌می پارێ بۆ هاتیه ته‌رخانكرن هاته خه‌رجكرن بێی كو هیچ پێنگاڤه‌ك بهێته هاڤێتن و ئه‌ڤه دو سال بۆرین هێشتا بیابانه.
تشتێ ژ هه‌میێ سه‌یرتر مالكی بزاڤكرن كو ده‌سته‌یێن سه‌ربخۆ كونترۆل بكه‌ت، مینا بانكا ناڤه‌ندی و كۆمسیۆنا هه‌لبژارتنان و ده‌سته‌یا نه‌زاهێ، هه‌روه‌سا دیوانا چاڤدێریا دارایی یا فیدرال كو رێڤه‌به‌رێ وێ ب پلا وه‌زیره ئه‌و ژی ئێخستیه سه‌ر ب حوكمه‌تێ ڤه، ل ده‌مه‌كی پێدڤیه ئه‌و ژی یا سه‌ربخۆ بیت، به‌لكو ئه‌و ژی به‌س نینه نها وی رێڤه‌به‌ری پۆستێ پارێزگارێ بانكا مه‌ركه‌زی ژی وه‌رگرتیه، ئه‌ڤه د وارێ كارگێریێ دا تشته‌كێ مه‌ترسیداره كو ل وه‌لاته‌كێ دونیایێ تشته‌كێ وه‌سا چێ نه‌بوویه، به‌لكو د دیرۆكا حوكمه‌تێن عیراقێ ژی دا چێ نه‌بوویه، له‌ورا نها د وارێ گه‌نده‌لیا دارایی و ئیداری دا سه‌ركێشیا وه‌لاتێن دونیایێ دكه‌ت و خرابترین ئابوور هه‌یه و سیسته‌مێ وێ مه‌ترسیترین سیسته بۆ سازیێن راگه‌هاندنێ.
تاكه چاره‌سه‌ری بۆ ڤێ ئاریشێ رێكخستنا بۆدجه‌یه ب ئاوایه‌كێ راست و دروست، لێ مخابن هه‌تا بۆدجا هه‌ژار ژی خوه ل هه‌مبه‌ری هه‌ڤڕكیێن سیاسی نه‌گرتیه و بوویه قوربانی وان هه‌ڤڕكێن سیاسی، له‌ورا عیراقێ وه‌كو ده‌وله‌ت بێ رۆمه‌ت بوویه و ناڤوده‌نگێن خوه ژ ده‌ست دایه، چونكی ئه‌و هه‌می كۆمپانیێن مامه‌لێ ل گه‌ل عیراقێ دكه‌ن كۆمپانیێن گه‌نده‌لن كو به‌رتیلا وه‌ردگرن و دده‌ن. د ڤی واری دا شاره‌زایێن تایبه‌تمه‌ندێن بۆدجێ مه‌ترسیا دزانن كو ئه‌ڤا دهێته‌كرن یا دووره ژ كارێ پیشه‌یی و دگۆت ئه‌ڤه ده‌لیڤه‌كا پلاندانانا ئابووریه‌كێ به‌رقرار بوو كو ره‌نگه ئه‌ڤ ده‌لیڤه دووباره نه‌بیته‌ڤه، ل دووماهیێ هه‌روه‌كی وان هات، چونكی هه‌روه‌كی ئه‌م دبینین، پشتی په‌سه‌ندكرنا بۆدجا 2013 راستی هنگافتنێ بووی، هه‌تا هه‌یڤا نیسانێ ژ هه‌مان سالێ ژ نوو هاته ده‌ركرن، ل ده‌مه‌كی ل هه‌می وه‌لاتێن دونیایێ هه‌یڤا دووماهیا سالا به‌ری هینگێ بۆدجه دهێته په‌سه‌ندكرن، ئانكو پێدڤی بوو هه‌یڤا دوازده ژ سالا 2012 بۆدجا سالا 2013 هاتبا په‌سه‌ندكرن.
ب ئانه‌هیا خودێ ل پشكا بهێت دێ ب ئاوایه‌كێ به‌رفره‌هتر به‌حسێ بۆدجا سالا 2014 كه‌ین داكو هه‌می وه‌لاتی هایدار بن كا چ ل وه‌لاتێ مه چێ دبیت.
و: حكمه‌ت زێوكی
