خاله‌كا نه‌رێنى داهێنانێ دا
پشكا چارێ/ جوان عزه‌ت
خه‌لك به‌رده‌وام ل دووڤ وێ چه‌ندێ چیت كو كه‌سه‌ك هه‌بیت ل جهێ وان هزر بكه‌ت، بریارێ بده‌ت و بارێ به‌رپرسیاره‌تیێ وه‌ربگریت، ئه‌ڤه وه‌چه‌رخانه‌كێ دده‌ته وان مرۆڤان كو ئێدى ترسا ژیانێ هه‌بیت و د (جه‌وهه‌رى) دا بهێنه ژێكڤه‌قه‌تاندن. سه‌ره‌راى جه‌وهه‌رك بیت ل دوورى هزرێن نه (ئه‌قلانى) كار بكه‌ت، یا دیاره مه‌یلا ڤێ چه‌ندێ گاریگه‌رى ل سه‌ر ئیدارا گشت جڤاكى هه‌یه، كو د ته‌ڕزێ وان دا فۆرمه‌كێ ڤالا په‌یدا ببیت ول به‌رامبه‌رێ وێ چه‌ندێ به‌رده‌وام بخوازن ئه‌ڤ فۆرمه كێشه‌یێن وان چاره‌سه‌ر بكه‌ت یان به‌رنامه‌یه‌كێ ئه‌كتیڤ بۆ دابین بكه‌ت هه‌روه‌ها سیسته‌مه‌كێ بۆ دروستبكه‌ت و وه‌كو تاكه‌كێ نه‌زان سه‌ره‌ده‌ریێ ل گه‌ل پرسێن ژیانێ بكه‌ت.
نه‌زانینا ڤێ نیشانێ وه‌دكه‌ت كو لێكدانه‌ك د ناڤ جڤاكى دا په‌یداببیت، ئه‌و لێكدان په‌یوه‌ندیه‌ك بیت ب خورتكرنا ئاستێ كه‌لتوورى ڤه، ئه‌ڤ كه‌لتووره ژى ب سه‌ره‌ده‌ریكرنه‌كا دیاركریى وه‌كو هێزه‌كا سیاسى، جڤاكى و ره‌مزى وابه‌سته ببیت. ب راستى ئه‌ڤه خاله‌كا نه‌رێنى د ناڤ سیمایێ داهێنانان دا به‌رپاكه‌ت بۆ هندێ د ناڤه‌ن دا وێ دا مرۆڤ ببیته فورمه‌كێ (مرى، هه‌ژار، سته‌مكار و ده‌مارگیر) و د دۆخه‌كێ سرۆشتى و ساده دا بژیت.
زێده‌بارى ژیان ژى ب هه‌ر شێوه‌كێ هه‌بیت بهێته قه‌بوول كرن و ل ڤێرێ ئه‌ڤ ژیانه دبیته ده‌سته‌واژه‌یه‌ك د ناڤبه‌را (خه‌لك و كه‌لتوورى) دا، چه‌ند بنه‌مایه‌ك تێدا دروست دبن كو په‌یوه‌ندى ب گشتگیریا تاكه‌كه‌سى ڤه دیارببیت و جڤاك ب گشتى بكه‌ڤیته ناڤه‌ندا وێ دا، ئه‌ڤه چه‌مكه‌ك و هزره‌كه هه‌م بۆ خه‌لكى هه‌م بۆ پره‌نسیپێن جڤاكى یا شاشه، چونكو ئه‌ڤ شێوازه بۆ چ ملله‌تان یا په‌یره‌وكرى نینه و وه‌كو بنگه‌هه‌كێ بێ كار ل سه‌ر شێوازێ ململانێ، ئاستێ ده‌روونى یێ كه‌سى دبیته ئه‌نجامێ ڤه‌شارتنه‌كا جودا و كونترۆلكرى. بۆ نموونه (كه‌سه‌كێ خوانده‌ڤان و ئێكێ كه‌سه‌كێ نه‌خوانده‌ڤان، یان كه‌سه‌كێ دیندار و ئێكێ نه‌دیندار، كه‌سه‌كێ كاسب و ئێكێ نه كاسب) ئه‌ڤه هه‌مى به‌رامبه‌رى ئێكدو نه‌شێن ب دروستى هزر بكه‌ن و وێ هزرێ وه‌كو داهێنان بئافرینن.
ب ڤى جۆرى كه‌لتۆر ژى به‌ر ب گوشه‌نیگایه‌كا دى دچیت تێكچوون د ناڤ هه‌مى جومگه‌یێن وێ دا په‌یدادبیت، چونكو د چ ده‌مان دا هیچ جڤاكه‌ك نینه خودان ئێك كولتوور، ئێك ئاراسته و ئێك بریار، ئیك ئۆل و ئێك زمان و ئێك رسته بیت، به‌لكو هه‌ر جڤاكه‌ك خودان به‌رفره‌هیا كه‌لتوورى یه، به‌رفره‌هیا زمانى یه، به‌رفره‌هیا رسته و پێناسه‌یێ یه بۆ پێناسه‌كرنا دونیایا خوه و ئه‌وێن ل دونیایا ده‌وروبه‌ر دا دژین. ب هه‌مان شێوه هه‌ر مرۆڤه دشێت ده‌ربرینى ژ ئاستێ خوه یێ هزرێ، كه‌سایه‌تى و پێناسه‌یى بكه‌ت، كو تێدا خالێن جودا جه‌وهه‌رێن جودا و هزروبیرێن جودا دروست ببن. به‌لێ ئه‌گه‌ر كه‌لتوور ب شێوه‌كێ گشتى د ناڤ ئێك پێناسه دا ژیا هینگێ هه‌مى كه‌سان دێ ئێك، زمان، هزروبیر و بۆچوون بۆ ناڤ دونیایا خوه و دونیایا ده‌رڤه هه‌بن، هه‌روه‌سا كه‌سه‌ك بۆ كه‌سه‌كێ دیتر دێ كۆپیا یێ دى بیت.
د ئه‌نجامدا: ئه‌ڤه دێ هێزه‌كا (لاواز، نه‌راسته‌وخوه و نه‌رینى) ل سه‌ر په‌یوه‌ندیێن جڤاكى دروست كه‌ت داكو مرۆڤ د ناڤ هه‌ڤكێشا جڤاكى دا ببیته تێراوانینه‌كا بێ ره‌فتار و نه‌گونجایى به‌رۆڤاژى دێ چه‌ندین وێنه‌یێن دى ئینت هه‌بوونێ بێهنا ده‌مارگیریێ، توندره‌ویێ، نه‌فسره‌شیێ و رێگركاریێ د ناڤ ده‌زگه‌ه و سازێن جڤاكى بن یان جڤاكى بن یان ژى جڤاكى بن دیاركه‌ت. له‌ورا وێنه‌كرنا كه‌لتوورى ب خواندنه‌كا ستراتیژى وێنه‌كرنه ب به‌رهه‌مهێنانا هێزه‌كا مه‌زن و پراكتیكا خێزانى، تاكى، جڤاكى، واته نابیت ئه‌ڤ دیده گرێدایى ئه‌قله‌كێ به‌رته‌نگ و گرتى بیت، به‌لكو پێدڤیه گرێدایى رێكخسته‌نه‌كا باوه‌رپێكرى و گوهه‌رینه كونترۆلكرى بیت.
