خانەنشینكرنا زێدەتر ژ (40) پرۆفیسۆران بۆ زانكۆیا دهۆكێ یا زیانبەخش بوو
دیدار، سالار محەمەد دۆسكی
سەرۆكێ زانكۆیا دهۆك دیاركر، خواندنا بلند پێدڤی ب ریفۆرمەكا رژدە، رەنگە ل گەلەك زانكۆیێن كوردستانێ پشك هەبن لێ بازاری پێدڤی پێ نەبیت، خویاكر «ل دووڤ بەرنامێ حوكمەتا هەرێمێ، زانكویا دهۆك یا بەرەڤ سازیكرنێ دچیت و ب ئەنجامدانا ڤی كاری دێ زانكۆ كەڤیتە سەر رێچكا خۆ یا راست و دروست و ئەكادیمی و گۆت: ل دەستپێكا وەرزێ پائیزێ قوتابی بۆ ماستەر و دكتورایێ دهێنە وەرگرتن و خواندنا بلند پێدڤی ب پێداچوون و ریفۆرمەكا جددیە.
د.داود سلێمان ئەتروشی، سەرۆكێ زانكۆیا دهۆك، د دیدارەكێ دا ل گەل رۆژناما ئەڤرۆ گۆت: «برێڤەبرنا پرۆسێسا خواندنێ ب شێوازەكێ دروست كارێ سەرەكیێ زانكویێ یە، د هەمان دەم دا ب رێیا كومەكا پرۆژان كار ل سەر پێشڤەبرنا زانكۆیێ دهێتەكرن. پرۆژێن هەرە گرنگ یێن زانكۆیێ پرۆژێ سازیكرنا زانكویێ یە، پرۆژێ ڤەگوهاستنا دیجیتەلی (Digital Transformation)، هەروەسا پرۆژێ وەرگرتنا باوەری بەخشینێ یە (Accreditation) بۆ زانكۆیێ. ل كوردستانێ دەزگەهەك هاتیە دروستكرن ب ناڤێ (دەزگەهێ باوەری بەخشینا پرۆگرام و سازیێن پەروەردێ و خوێندنا بلند ل هەرێما كوردستانێ – (KAAE و جەنابێ سەرۆكێ حوكمەتێ سەرۆكاتیا وێ دكەت. كارێ سەرەكیێ ڤێ دەزگەهێ دانانا ستاندارتانە بۆ بلندكرنا كۆالیتیا خواندنێ ل هەرێما كوردستانێ و هەروەسا دروستكرنا كەلتورێ بەرەڤپێشبرن و باشتركرنا بەردەوام، هەروەسا زەلالی و لێپرسین، دا هەموو زانكۆ و سازیێن پەروەردەیی ل كوردستانێ ل دووڤ ئەوان ستاندارا بچن و ئەگەر مە رێنمایێن دەزگەهێ ناڤبری بجهئینان دێ متمانە بەخشینێ وەرگرین. د هەمان دەم دا ئەم كار ل سەر متمانا بەخشینا ناف دەولەتی ژی دكەین. رەنگە ل سەر ئاستێ زانكۆیێن حكومی، د ئەوان بیاڤێن مە ئاماژە پێكری، ئەم سەركێش بین چونكە بەری سێ سالان مە دەست پێكریە، و دەزگەهێ كوردستانێ نێزیكی سالەكێ كەفتیە د كاری دا.
د.داود سلێمان ئەتروشی ئاماژەكرە وێ چەندێ ژی كو كارەكێ رژد دهێتە كرن ل سەر ڤەگوهاستنا دیجیتەلی دا كو ل زانكۆیێ كار هەموو ببیتە دیجتەلی و هەموو ئونلاین بیت، كاغەز گەلەك كێم بن و كارێ مە زەلال بیت و خەلك ببینت، گۆت: مە پرۆژە هەنە گرێدایی ب كومەلگەهێ ڤە و چەندین سالە بزاڤێ دكەین خوە ل ئاریشێن كومەلگەهێ بكەینە خودان و هەر جهەكی ببین ئاریشەیەك هەیە پرۆژەكێ دروست بكەین و چارەسەریەكێ بۆ ببینین.
بۆ نموونە بابەتێ بكارئینانا مادێن بێ هوشكەر، زێدەتری سالەكێ یە ئەم ل گەل حوكمەتا ئەلمانیا و زانكۆیا (DHBW) یا ئەلمانی كار دكەین بۆ دروستكرن و وەرگرتنا پرۆژەكی دا كو ب رێكا زانكویێ ئەم بسپورا بەرهەڤ بكەین د ڤی بیاڤی دا، بۆ چارەسەركرن و سەرەدەریكرنا دروست دگەل نەخوشان. بو ڤێ چەندێ مە پرۆژەیەك ل گەل ئەلمانیا دروست كریە و پشتەڤانیا حوكمەتا ئەلمانیا بۆ سێ سالان مسوگەر كریە، و ئامادەكاری دهێنە كرن داكو ل زانكۆیا دهۆكێ بسپور بهێنە دروستكرن ب رێیا خاندن و پێدانا باوەرناما دبلومێ، دیسا مە كلینیك هەبیت بۆ ئەڤان كەسێن تووش بووین و ئەم یێ بەرهەڤیان دكەین و مە رازیبوونا حوكمەتا ئەلمانیا وەرگرتیە.
ئەڤ پرۆژە دێ بیتە پشكەكا گرنگ ژ كارێ پەیمانگەها مە یا (IPP) یا چارەسەریا ترامایێ بۆ ئەو كەسێن ژ نیشكەكێ ڤە شوك دبن، وەك ئەوا ئافرەتێن ئێزدی ل كارەساتا ل شنگالێ ب سەری هاتی. هەمان دەم، پەیمانگەها (IPP) پرۆگرامەكێ خواندنا ماستەرێ هەیە و هەروەسا دوو كلینیكێن تایبەت هەنە بۆ چارەسەریا نەخۆشان د بیاڤێ تراومایێ و رۆلەكێ بەرچاڤ دگێرینن د كەمپێن ئاوارەیاندا ل پارێزگەها دهۆكێ.
سەرۆكێ زانكۆیێ، ئەو ژی دیاركر، كار ل سەر نووكرن و پێشڤەبرنا پرۆگرامێن خواندنێ و رێیێن نوو یێن وانە گۆتنێ دهێتەكرن. پلان هاتیە دارێشتن كورسیێن خواندنا بلند ل دووڤ پێدڤیێن ڤەكۆلینان و بازارا كاری بهێنە دانان و هەروەسا قۆتابیێن خواندنا بلند بهێنە هاندان كو كار ل سەر پرۆژێن گرێدایی ب ئاریشێن كومەلگەهێ بكەن. ل زانكۆیێ پرۆژەیەكێ تایبەت هەیە ل سەر كەسكرنا زانكویێ، و بتنێ سالا بوری زێدەتری (7000) هزار دارێن زەیتینێ هاتینە چاندن، ئارمانجا مە ئەوە ل پاشەرۆژێ بەرهەم بهێتە فرۆتن. ب سوپاسی ڤە گەلەك رێكخراو و لایەن و هەتا دەولەمەند ژی هەنە پشتەڤانیا مەكرینە، داخواز دكەین زێدەتر هەبن و سوپاسی یا هەر كەسەكی دكەین پشتەڤانیا زانكۆیا مە بكەت.
د.داود سلێمان ئەتروشی، سەرۆكێ زانكۆیا دهۆك ئەو ژی ئاشكەراكر كو د بیاڤێ ئاڤاهیان دا كێماسی هەنە، هەر ئێك ژ كولیژا (زانستێن سیاسی و هونەرێن جوان) د بێ ئاڤاهی نە، ئاڤاهیێ سەرۆكاتیا زانكۆیێ ل سالا 2013 بەرێ بنیاتی بۆ هاتبوودانان و بزاڤا دكەین ب پشتەڤانیا لایەنێن پەیوەندیدار رەنگە ڤێ هەیڤێ ئاڤاهیێ سەرۆكاتیا زانكۆیێ ب دووماهی بهێت و دێ پشكەكا سەرۆكاتیا زانكۆیێ زانكویێ هێتە ڤەگوهاستن.
د. داود سلێمان، بەحسێ پەیوەندیێن زانكۆیێ كر ل گەل دەرڤە و دیاركر كو پێشتر زانكۆیا دهۆك هاریكارێ سەرۆكێ زانكۆیێ بۆ كارۆبارێن پەیوەندیێن دەرڤە هەبوو و بنیاتەكێ باش بۆ زانكۆیێ هاتیە دروستكرن ژ ئالیێ دروستكرنا پەیوەندیان ڤە و ل سەر هەمان رێك یا بەردەوامە. د ڤی بیاڤی دا مە پێنگاڤێن باش هاڤێتینە و ئەم د هەژمارەكا پرۆژێن ئێكەتیا ئەورۆپی دا د پشكدارین و پرۆژە هەنە ئەو پشتەڤانیا پرۆژێن رۆژهەلاتا ناڤین دكەن، نوكە پشكداری هەشت پرۆژێن ئێكەتیا ئەورۆپی نە و دیسا مە پرۆژە ل گەل ئەمریكا و چەندین وەلاتێن دی هەنە و كارەكێ باش دهێتەكرن. دیسان پەیوەندی ل گەل زانكۆیێن عەرەبی بەرەف پێشڤەچوونێ نە و رەشنڤێسێن ئالوگوری و تێگەهشتنێ دناڤبەرا مە دا هاتینە دروستكرن و مە گرنگیەكا تایبەت دایە پەیوەندیان و تایبەت ل گەل زانكویێن ئیراقی و بەری ماوەكی مە سەرەدانا هەر سێ زانكویێن (بەغدا و مستنصریە و تەكنولۆجی یا بەغدا) كریە، زانكۆیا (بەغدا) رۆژەكا تمام بۆ مە تەرخانكر بوو و گەلەك ب هووری مە بەحسێ پەیوەندی و هاریكاریێ كر دناڤبەرا هەر دو زانكۆیان دا وەك زانكۆیەكا هەرە مەزنا ئیراقێ و ئەم وەك زانكۆیەكا مە جهێ خوە كری د ناف كوردستانێ دا، پلانێن باش هاتینەدانان چاوا بشێن خزمەتێ بكەین بۆ هەر دو ئالیان. بریارە سەرەدانا مە بكەن، و پێشتر مە پەیوەندی هەبوو لێ نەیا فەرمی بوو و نوكە باشتر لێ هاتیە.
د.داود سلێمان ئەتروشی، گۆتژی: ئەڤ سالە زێدەتر ژ (40) پرۆفیسور هاتنە خانەنشینكرن، و بێگومان بۆ زانكۆیا دهۆك یا زیانبەخش بوو، چونكی ماموستایێن خودان پلەیا پرۆفیسۆر كەسانێن ئەكادیمی خودان شیان و شارەزاییەكا مەزنن د بیاڤێ زانستی و ئەكادیمی دا، د هەمان دەم دا ئەم دزانین كو بریارا كێمكرنا ژیێ خانەنشینكرنێ ژ ٧٠ سالیێ بو ٦٣ سالیێ بو پرۆفیسوران ژئالیێ بەغدا ڤە یا سیاسی بوو و ل سەر كوردستانێ هاتە سەپاندن، بۆ زانین ئەڤ بڕیارە پێشتر ل سەر پرۆفیسورێن ئیراقێ ژی هاتیە سەپاندن.
د.داود سلێمان ئەتروشی دیار كر، هەم ئاهەنگی دناڤبەرا خواندنا بلند و پەروەردێ دا هەیە، لێ پێشتر مە و گەلەك زانكۆیێن كوردستانێ نڤیسار بلندكرن بۆ ڤەگوهاستنا راژەیا مامۆستایێن هەلگرێن نامێن ماستەر و دكتورایێ ئەوێن سەر ب پەروەردێ ڤە، دەركەفت هژمارا وان گەلەك بوون و ب ڤەگوهاستنا وان بۆ سەر وەزارەتا خواندنا بلند دا زیانبەخش بیت بۆ كەرتێ پەروەردێ، لەوما پرۆژە نەهاتە جێبەجێكرن، بێگومان ب ڤەگوهاستنا وان ئەم دا مفا ژێ وەرگرین.
د.داود سلێمان گۆت: كولیژێن زانكۆیا دهۆك ژ (72) پشكا پێك دهێن و سالانە ل دووڤ پێدڤیێن بازاری پشك زێدە دبن و ئەڤ سالە ژی دێ دو پشك هێنە ڤەكرن. ناڤبری ئەو ژی دیاركر كو هەموو پشك و كولیژان پلان بۆ سەرۆكاتیا زانكۆیێ بلندكریە ل سەر وەرگرتنا قوتابیان ل خواندنا بلند و ژ بۆ گرێدانا پرۆژێن ڤەكۆلینان ب ئاریشێن كۆمەلگەهێ ڤە مە دووبارە چافخشاندن د پلانا خواندنا بلند دا كریە و دەمەكێ نێزیك دا دێ بۆ وەزارەتێ هێتە بلندكرن و لدویف پلانا وەزارەتێ بۆ سالا داهاتی دێ قوتابی ل دەسپێكا وەرزێ پائیزێ هێنە وەرگرتن بۆ ماستەر و دكتورایێ.
د.داود سلێمان سەرۆكێ زانكۆیا دهۆك گۆت ژی: ئایا خواندنا بلند و ڤەكولینێن زانستی ل كوردستانێ ب دروستی برێڤە دچیتن یان پێدڤی ب خواندنەكا رژدە؟ ب بوچوونا من خواندنا بلند پێدڤی ب پێداچوون و ریفورمەكا نوی یە بۆ وێ چەندێ دا د ئەنجامدا بشێین سەركردێن پاشەرۆژێ بۆ مللەتێ خۆ بەرهەڤ بكەین دا كو بەرامبەر هەموو ئاستەنگێن د كەڤنە د رێكا مللەتێ مە دا ب راوستن و بەرهەڤی ئەڤان هەموو گوهورینێن جیهانی بن. پێدڤیە خواندنا بلند بەردەوام دگوهورینێ دابیت، رەنگە گەلەك پشكێن زانستی ل زانكۆیان هەبن پێدڤی یە بهێنە راوەستاندن یان نەمینن، لێ هەر دەستكاریكرنەك دێ بیتە ئەگەرێ كێمكرنا هەژمارا كورسیكێن خواندنێ و د ئەنجامدا دێ كێمتر قوتابی هێنە وەرگرتن ل سەرانسەری كوردستانێ.
